Museumpark Rotterdam, puur natuur
…In The Optimist verscheen een samenvatting van hoofdstuk 9 van ons boek Ecomodernisme, het Nieuwe Denken over Groen en Groei: mijn verhaal over de herkomst van ‘wildernis’ als ultieme natuur, een opvatting uit de 18/19-de eeuwse Romantiek.
Terwijl de natuur tussen beton en baksteen even wild kan zijn. Het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam heeft een expositie met die opvatting over Stadsnatuur, met titel ‘Pure Veerkracht’, de Stad is ook Natuur’.
In de tentoonstelling poppen in een weids panorama van het Rijnmondgebied foto’s op van natuur in de stad – libellen boven een tuinvijver, duiven op een balkon, slechtvalken rond de Willemsbrug, nijlganzen in de Spoorsingel, varens langs een havenkade.
Kijk je tussen stenen en beton door, dan blijkt de biodiversiteit in de bebouwde omgeving groter dan in de omringende open ruimte.
Die (her)waardering van alles dat groeit en bloeit tussen baksteen is (eigenlijk nog steeds) een reactie op de Romantische periode waarin de Ecologie ontstond.
Triomf der Wildernis
Je ziet die ideologie van ‘het Sublieme’ dat je in de natuur ervaart, zoal op een bergtop, ook terug bij filmmaker-ecoloog Ruben Smit, maker van De Nieuwe Wildernis (de oerkoeien en paarden in Oostvaardersplassen). Hij maakt nu een film over de Waddenzee, het proces is te volgen via zijn FB-pagina, en de boswachter van Staatsbosbeheer blogt er al over .
Daarin figureren slechtvalken op de Rottumerplaat als wildernis-iconen, schakels in ongerepte natuur die de verbeeldingskracht van ecologen prikkelen.
Smit zijn Wadfilm-website (‘Leven op de grens van Water en Land’) geeft de klassieke romantische visie op natuur weer, van dieren als onmisbare schakeltjes in een onlosmakelijk verbonden geheel:
Wadfilm, pure romantiek schatplichtig aan Alexander von Humboldt en Ernst Haeckel van Ruben Smit
Maar die slechtvalken eten dus ook gewoon stadsduif, en broeden in Rotjeknor op flatgebouwen en de Willemsbrug. Of zoals hieronder op deze foto bij mij op de zendmast van Spannenburg.
Pure Veerkracht. Slechtvalken broeden bij mij nu op 5 km afstand op de toren van Spannenburg, maar ook op de Willemsbrug Rotjeknor zijn ze te zien
..dode onthoofde houtduif in echte wildernis..
Ecologische Bergrede
Hun romantische en holistische opvattingen over ‘de wereld’ kleuren nog steeds de manier waarop we naar de natuur kijken. Een toegankelijke inkijk in het leven van Von Humboldt verscheen recent bij Atlas Contact: De Uitvinder van de Natuur, het avontuurlijke leven van Alexander von Humboldt (1769-1858) van Andrea Wulf.
In een tijd van steeds meer specialisatie in de wetenschap ging naturalist en ontdekkingsreiziger Von Humboldt juist steeds meer eenheid en samenhang zien in de natuur. Na een helse beklimming (de loutering van de ziel via lichamelijk afzien) van een vulkaan de Chimborazo in de Andes, en na alle klimaat- en vegetatiezones op die berg te doorkruisen, zag hij ‘het Licht’, het overzicht op de gehele natuur.
Boven op een berg, waar nog geen mens zo hoog zijn voet zette. Net zoals Mozes op de Sinai, De Bergrede van Jezus Christus en vele andere berg-ervaringen waar je ‘on top of the world’ bent. Geen groter contrast is dan mogelijk met een paar exotische Nijlganzen in het Museumpark in Rotjeknor, die doen alsof ze hier helemaal thuishoren:
Die ervaring van eenheid en het sublieme die romantici van de 19de eeuwse Amerikaanse wildernis-beweging ook kregen, wat een contrast met een ‘wilde’ eend die dobbert voor een stel menselijke exoten met hun mobieltje, 
Zoals Wulf schrijft op bladzijde 122:
Hier op de Chimborazo, nam hij het uitzicht in zich op, terwijl hij ondertussen in gedachten terugging naar alle planten en rotsformaties die hij in de Alpen, de Pyreneen en op Tenerife had gezien en alle metingen die hij er verricht had. Alles wat hij ooit had waargenomen, viel nu op zijn plek. De natuur, besefte hij, was een web van leven, een wereldomvattende kracht.
Hij was de eerste die begreep (…) dat alles ‘door middel van duizend draden’ met elkaar verweven was, zei een andere wetenschapper (Georg Gerland 1868) later. Deze nieuwe wereldvisie (…) zou ons wereldbeeld voorgoed veranderen.
..het jaar dat ‘Ecologie’ als woord ontstond, in deze publicatie uit 1866
Von Humboldt werd door zijn expedities wereldberoemd. Zo werd hij het idool van zowel Charles Darwin als de Duitse zoöloog Ernst Hackel, maar ook van de grondleggers van de Amerikaanse wildernis-beweging als Ralf Waldo Emerson.
Haeckel bedacht en lanceerde die term Ecologie (Huishouden van de natuur) in zijn boek Generelle Morphologie der Organismen (1866), dat je HIER kunt doorbladeren. In die tijd kwam ook in Nederland de Romantiek op, met schilders van de Oosterbeekse School die koketteerden met voor-christelijke Germaanse religie, en die de Wodanseiken hun naam gaven.
Het Friese ‘Bloed en Bodem’-volkslied (Frysk Bloed Tsjoch op) werd toen in 1871 geschreven, op een liedtekst van een Duitse romantische dichter. Iedereen ging -als reactie op de industrialisatie- op zoek naar de zuivere natuur in zichzelf, het eigen Volk en de zuivere natuur.
De evolutionaire stamboom die Ernst Haeckel ontwierp, bedenker van het woord ‘Ecologie’ en 1914 lid van proto-nazistische beweging Thuler Gesellschaft: op zoek naar ‘God’ in je eigen genen, in je biologische ‘oorsprong
Haeckel was zowel kunstschilder als zooloog, iedereen moet als het goed is zijn stamboom van de ‘Aufgang der Menschheit’ kennen. Met Darwin in de hand, opende Haeckel als Duitsland’s uitlegger van ‘The Origin of Species’ de aanval op alles dat hij in die tijd als achterlijk beschouwde: vooral het christendom moest het ontgelden.
Compromisloos en boos, want zijn geliefde vrouw Anna Sethe was hem net ontnomen, na 2 jaar getrouwd te zijn.
Rond de 20ste eeuw kwam tegelijk de industrialisatie van Duitsland goed los. De vuile steden werden in kolendampen gehuld die Tolkien’s Mordor evenaarden. Die vuile laat 19de eeuwse steden leken de anti-these van de ongerepte natuurbeschrijvingen uit Zuid Amerika, waarmee de naturalisten als Von Humboldt het publiek vervoerden.
…puur natuur, de stadsduif…
Monisme
De Duitse filosoof Ludwig Klages hield in 1913 op de berg Hohe Meissner voor de Duitse jeugdbeweging zijn ecologische Bergrede- Mensch und Erde: een rede die je integraal zou kunnen overzetten naar een Greenpeace-campagne. Die berg bezocht ik vorig jaar, op zoek naar de ecologische wortels van het Nazisme, wat gewoon een vorm van Sociaal Darwinisme was.
Haeckel stichtte op basis van zijn ecologische en Darwinistische ideeën zijn eigen ‘religie’, het Monisme. De eenheid van lichaam en geest (= materialisme), zoals hij ook in ‘de natuur’ een ondeelbare eenheid ontwaarde, een vloeiende overgang tussen de organische en anorganische wereld.
Alles met elkaar onlosmakelijk verbonden.
De Bijbel van het Monisme
De bijbel van dat Monisme werd Haeckel’s in 1899 gepubliceerde ‘Die Weltratsel, Gemeinverstandliche studien uber die Monistische Philosophie. Dat boek in de heruitgave van 1921 kun je HIER inzien. Een mondiale best-seller waarvan alleen al in Duitsland een half miljoen (….) exemplaren over de toonbank gingen.
Zoals Wulf schrijft (blz 386)
Het monisme keerde zich expliciet tegen het dualistische concept van geest tegenover materie. Dit idee van eenheid was een vervanging voor God, en daarmee werd het monisme rond de eeuwwisseling naar de twintigste eeuw de belangrijkste Ersatzreligion (religie-substituut)
Met haar romantische grondslag wil de ecologie vaak meer zijn dan wetenschap alleen. Zoals wetenschappers ook gewoon voelende en verlangende mensen zijn.
Haeckel werd aan het eind van zijn leven erelid van de proto-Nazistische Thuler Gesellschaft, een club die mensenrassen wil beschermen zoals je ook diersoorten beschermt. Die club bestaat nog steeds, en ze hebben de Wewelsburg- het SS-Klooster van Heinrich Himmler afgebeeld op hun website.
Nijlganzen, exoten die volgens het officiele ecologische beleid nu afgeschoten moeten.
Daar schreef ik al over in mijn reportage over de Wewelsburg en de Wodanseiken. Uit die beweging komt ook het Europese en Nederlandse beleid voort om ‘exoten’ uit te roeien, zoals de nijlganzen in het Museumpark van Rotterdam.
Die zijn nu ongewenst verklaard en moeten uitgeroeid, net als Canadese Ganzen, Indische Huiskraaien en al die van mensen profiterende kosmopolieten die de zuiverheids-idylle van ecologen verstoren.
Ongetwijfeld zal ook deze Triomf der Wildernis van de Waddenzee van de kunstenaar-ecoloog Ruben Smit, de Nederlandse Ernst Haeckel, een zeer professionele kunstige film worden. 🙂
Mensen verlangen nog steeds naar een paradijs, waar ongereptheid te vinden is. Toch vind je ook in het Museumpark genoeg romantiek, maar je moet wel tegen meer menselijk gezelschap kunnen.
