Wanneer je eens gek wilt doen bij opening van het nieuwe jaar; hoe kun je dan een Hummer laten liggen in de koeling van de Albert Heijn met 35% korting…..Homarus gammarus, de Noordzeekreeft is de naamgever aan die Amerikaanse 1 op 2 zuipende pantser-auto, de Hummer waar je in Amsterdam wel eens deze of gene patser in zag rijden.

Een Frisch zubereiter Hummer van Zeeland’s Roem, een naam die nog klinkt uit de tijd van Ot en Sien, maar dan op z’n Zeeuws. De Oosterscheldekreeft noemen ze ‘m in Zeeland, en die Zeeuwen claimen dat hun kreeft net iets ander DNA heeft dan de andere kreeften. Het is een dier dat op hard substraat leeft, wat in de zandige Noordzee van nature zeldzaam habitat is. Je kunt de Noordzeebodem zien als de zandgrond van de Veluwe, een overblijfsel van de IJstijd.

De kreeft profiteert van de menselijke natuur, Homo sapiens legt deze kunstmatige riffen aan in de vorm van basaltblokken voor dammen. Daar kan hij zich verschuilen, wachtend op prooi.

Daarnaast heeft de kreeft een broertje dood aan te koud en te zoet water..Ze leven in water tot aan de Noorse Lofoten dat dankzij de Warme Golfstroom een veel hogere temperatuur heeft dan elders op gelijke breedtegraad.

Dat hij in 1883 voor het eerst opdook bij de Zeeuwen hoeft dus geen toeval te zijn. Want, behalve dat toen stenen dammen verschenen- tonen metingen van het NIOZ dat het zeewater toen net zo warm was als dat ’t nu sinds de jaren ’80 (weer) is geworden.

Bij de strenge winter van 1963 verdwenen de kreeften even samen met de oesters. En nu zijn ze weer terug dankzij een nieuwe klimaatveraangenaming, die in de jaren ’80 begon. Toen steeg de zeewater-temperatuur langs onze kust weer met 1-1,5 graden. Ook de platte oester (Ostrea edulis) die dankzij de winter van 1963 verdween is weer helemaal terug.

We citeren:

Kreeften zijn in Europese wateren geen zeldzaamheid. Van de Zwarte Zee, tot aan de Lofoten in Noorwegen komen kreeften voor. Er is maar één voorwaarde die Homarus gammarus zoals de wetenschappelijke naam van de Europese zeekreeft luidt, aan zijn leefomgeving stelt: deze moet rotsachtig zijn.

Gaten en spleten tussen de rotsen bieden het dier schuilplaatsen. In de Oosterschelde komt van nature geen rotskust voor; de bodem van de zeearm is grotendeels zandig en slikkig. Er werden pas 150 jaar geleden grote hoeveelheden stenen in de zeearm in de constructie van dijken gebruikt.

Vissers kenden en kennen de Oosterschelde goed en zij waren dan ook verbaasd toen in 1883 een kreeft, de allereerste, gevangen werd.

Later werden alle vangsten nauwkeurig bijgehouden door het Bestuur van de Visscherijen op de Zeeuwsche Stromen. Daaruit bleek onder andere dat de populatie kreeften bijvoorbeeld na strenge winters bijna verdween, om daarna weer langzaam op te krabbelen. De conclusie is onontkoombaar: de Oosterscheldekreeft, is een immigrant.

Hij is al voorgekookt, net als garnaaltjes krijgt hun schaal dan die rode kleur. Op de Rode Lijst van de IUCN staat hij aangegeven als ‘Least Concern’. Je kunt je dus gerust vol eten met kreeft, als je ook maar je portemonnee trekt. Want 1 kreeft van 500 gram (met zeewater op gewicht aangevuld) kost normaliter 21 euro. Maar zo met 35% korting is zo’n gigagamba toch best te proberen.

De Zeeuwen claimen nu dat hun Oosterscheldekreeft door natuurlijke selectie een afwijkend DNA kreeg

Behalve tegen water met een verlaagd zoutgehalte, kunnen kreeften ook niet tegen water met een heel lage temperatuur. Als er eens een strenge winters was, de afgelopen anderhalve eeuw, werd de kreeftenbevolking dus gedecimeerd.

Tijdens de aanleg van de Deltawerken gingen ook veel kreeften dood door de massa zoet water die vanuit de grote rivieren door de Oosterschelde naar de Noordzee stroomde.

Klaar om toe te slaan

Dat proces, sterfte door lage temperaturen en lage zoutgehaltes zorgde ervoor dat steeds opnieuw de kreeftenpopulatie opgebouwd moest worden vanuit een paar hele sterke kreeften die alles overleefd hadden. Door deze sterke genetische selectie hebben er dus maar weinig kreeften bijgedragen aan het DNA van de huidige Oosterscheldekreeft.

Kreeften elders in Europa hebben veel meer variatie in hun DNA.

Een inteeltkreeft, die Zeeuwse dus…

Het leek mij leuk eens met de kreeftvissers mee te gaan, fotograferen hoe ze dat aanpakken met hun kooien en korven. Nu eerst die Hummer eens lekker opeten, na ‘m met een bermbom uit zijn pantser te halen. Met zo’n Jihad-baard moet dat geen probleem vormen.

Gezegend Nieuwjaar lieve mensen…