‘De HEERE groter dan alle goden’… (Exodus 18)

Een Bijbel met gravures van Gustave Dore

Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit De Heilige Schrift, Het Boek zonder welk er geen Westerse beschaving was geweest. Vorige week in Exodus 17 zagen we hoe de Amalekieten als nazaten van Edom (Ezau) de nazaten van Israel (Jacob) aanvielen.

Vandaag ontvangen de Israelieten van Mozes op de ‘Berg van God’, de Horeb in de Sinai-woestijn de Tien Geboden. De tien geboden zijn negatieve affirmaties, ‘gij zult NIET’ op straffe des doods. In plaats van de positieve affirmatie ‘Heb God lief en uw naaste als uzelf’, Jezus zijn beknopte samenvatting van ‘De Wet’ in het Nieuwe Testament. 

Gaat het oude uit van ‘angst voor straf’ om het slechte na te laten, bij het nieuwe is de wil het goede te doen drijfveer van ethiek.

Negev Woestijn Jordanie

Beter dan alle goden
Het boek Exodus (volgend op Genesis) – waarin we nu lezen- beschrijft de verlossing uit de Egyptische slavernij, en hoe ‘de verderver’ (doodsengel) aan de deuren van de Israelieten voorbij gaat, omdat zij bloed van een zoenoffer (lam) op hun deurposten hebben gesmeerd.

Dat is waar de viering van Passcha voor staat, Passover. (passeren van de doodsengel) Godvrezend zijn betekent letterlijk dat je ontzag moet hebben voor het Opperwezen dat als een soeverein over leven en dood beschikt. Het concept ‘geboren uit een maagd’ en de Mariaverering van de Katholieke kerk zijn gebaseerd op Jesaja 13, de messiaanse verwachting.

En zo zijn de beroemde Tien Geboden een erfenis uit Exodus. In Exodus 18 zien we dat Mozes zijn schoonvader Jethro de Hetero ontmoet, met zijn zonen Gersom en Eliezer. Die vertelt hij over de wonderdaden die JHWH heeft verricht voor Zijn volk, ten koste van de Egyptenaren. Uit de militaire wonderdaden die JHWH voor zijn volk verrichtte als ‘Krijgsman’ (erenaam door Mozes uit Exodus 15) blijkt dat JHWH groter moet zijn dan al de andere goden van andere volkeren.

En Jethro zei: Geloofd zij de HEERE, Die jullie gered heeft uit de hand van de Egyptenaren en uit de hand van de farao, Die dit volk van onder de hand van de Egyptenaren gered heeft!

Nu weet ik dat de HEERE groter is dan alle goden, want in de zaak waarin zij overmoedig handelden, stond Hij boven hen.

Toen nam Jethro, de schoonvader van Mozes, voor God een brandoffer en slachtoffers, en Aäron en al de oudsten van Israël kwamen erbij om voor het aangezicht van God de maaltijd te gebruiken met de schoonvader van Mozes.

De Appalachen, een marien kalksteengebergte

Een volk dat het priesterschap onder volkeren bekleed
Van Jethro krijgt Mozes het advies om macht en rechtspraak meer te delereren. Dat Mozes alleen de halszaken doet, en dat hij verder leiders over duizendtallen, honderdtallen en tientallen aanstelt, ‘betrouwbare mannen met een afkeer van winstbejag’ zo schrijft de Bijbel. Die doen dan de kleinere zaken.

Vervolgens komt dan de goddelijk gesanctioneerde wet, op basis waarvan Mozes rechter zal zijn voor zijn volk. Dat gebeurt drie maanden nadat de Israelieten uit Egypte vertrokken. Dan komt de Wet van Mozes tot ze op de Berg Horeb in de Sinai-Woestijn, de beroemde tien geboden.

De namen Sinai en Horeb als aanduiding worden door elkaar gebruikt in Exodus. Ze staan voor de zelfde berg. De naam ‘Sinai’ zou van de Babylonische maangod ‘Sin’ zijn afgeleid,. Dat is het zelfde halve maantje dat de Islam als erfenis kreeg van de Ottomanen/Turken.

Nadat de Turken Constantinopel hadden veroverd (1454), waar de maangod Sin het embleem van was sinds enkele eeuwen voor de jaartelling.

Opnieuw zien we hier, dat er niet van MONO-theisme sprake hoeft te zijn. Dat er geen andere goden zijn. Maar de HEERE claimt het monopolie als sterkste van alle goden. Hij kiest zijn eigen volk uit, dat zich via ‘de wet’ moet heiligen, opdat het Zijn heerschappij kan verkondigen als priesterklasse onder de volkeren.

Waterbak bij berghut

Drie dagen voorbereiding voor heiliging
JHWH presenteert zich hier als de God die de gehele aarde in bezit heeft en die de Israelieten uitverkiest als zijn geheiligde volk. Net als een ‘natuurreservaat’ tussen de industriegebieden. Nadat Mozes de Berg van God op klimt, spreekt de HEERE tot hem:

Nu dan, als u nauwgezet Mijn stem gehoorzaamt en Mijn verbond in acht neemt, dan zult u uit alle volken Mijn persoonlijk eigendom zijn, want heel de aarde is van Mij. U dan, u zult voor Mij een koninkrijk van priesters en een heilig volk zijn. Dit zijn de woorden die u tot de Israëlieten moet spreken.

Mozes kwam terug en riep de oudsten van het volk, en hield hun al deze woorden voor, die de HEERE hem geboden had. Toen antwoordde heel het volk gezamenlijk en zei: Alles wat de HEERE gesproken heeft, zullen wij doen! En Mozes bracht de woorden van het volk weer over aan de HEERE.

We zien hier dus, dat Mozes als medium ook nodig is naar de HEERE toe om te vertellen wat de Israelieten beloven. Alsof Hij dat zelf niet al gehoord heeft…

Meer Atlantische depressies laten zich leeglopen op de bergtoppen

Heilige berg die onaanraakbaar wordt
De HEERE wil dan dat de berg waarop hij zich manifesteert tot ‘heilige’ plaats wordt. Wie de berg aanraakt zal sterven. Verder moet het volk zichzelf heiligen. Dus zich wassen, en ze mogen ook drie dagen niet met hun vrouw seksen.

Op de derde dag zal de HEERE namelijk voor de ogen van heel het volk neerdalen op de berg Sinaï. U moet voor het volk een grens stellen rondom de berg door te zeggen: Wees op uw hoede dat u de berg niet beklimt of ook maar de voet ervan aanraakt. Ieder die de berg aanraakt, zal zeker gedood worden.

Geen hand mag hem aanraken, want hij zal zeker gestenigd of met pijlen doorschoten worden. Of het nu een dier of een mens is, hij mag niet blijven leven. Pas als de ramshoorn een langgerekte toon laat horen, mogen zíj de berg beklimmen. Toen daalde Mozes van de berg af naar het volk, en hij liet het volk zich heiligen, en zij wasten hun kleren.

Hij zei tegen het volk: Wees over drie dagen gereed en nader niet tot een vrouw.

Het pad naar de berghut

Mozes de Bergbeklimmer
Mozes moet onderhand een geoefend bergbeklimmer zijn, want bij iedere nieuwe boodschap moet hij afdalen en vervolgens weer omhoog klimmen. Of de berg Horeb was niet veel hoger dan de heuvels van Gaasterland. Dan daalt de HEERE af op de berg Sinai/Horeb, die vervolgens als een soort vulkaan werkt met vuur en bliksemflitsen:

En het gebeurde op de derde dag, toen het morgen werd, dat er op de berg donderslagen, bliksemflitsen en een zware wolk waren, en zeer sterk bazuingeschal, zodat al het volk dat in het kamp was, beefde.

Mozes leidde het volk uit het kamp, God tegemoet. Zij stonden onder aan de berg. De berg Sinaï was geheel in rook gehuld, omdat de HEERE er in vuur neerdaalde. De rook ervan steeg omhoog als de rook van een oven, en heel de berg beefde hevig.

Het bazuingeschal werd gaandeweg zeer sterk. Mozes sprak en God antwoordde hem met een stem. Toen daalde de HEERE neer op de berg Sinaï, op de top van de berg. De HEERE riep Mozes naar de top van de berg en Mozes klom naar boven.

…de Untersberg gezien vanaf de top van de Obersalzberg, daarachter ligt Salzburg. Een Heilige berg uit de Germaanse mythologie

De Tien Geboden
Mozes klimt naar boven, om van de HEERE te horen dat hij weer naar beneden moet klimmen, om vervolgens weer op te klimmen. Omdat hij het volk en ook de priesters moet waarschuwen: klim de berg niet op want dan sterven jullie, omdat ze op heilige grond lopen. Alleen Mozes en Aaron hebben het voorrecht om de HEERE werkelijk te mogen zien.

De HEERE zei tegen hem: Ga, daal af, en daarna moet u naar boven klimmen, u met Aäron bij u, maar laat de priesters en het volk niet doordringen om naar de HEERE op te klimmen, anders zal Zijn toorn over hen losbarsten. Toen daalde Mozes af naar het volk en hij zei dit tegen hen.

In Exodus 20 komt ‘De Wet’ dan tot Mozes van HEERE/JHWH, die de rechter van zijn volk zal zijn. Het eerste, belangrijkste gebod is de heiliging van God en Zijn Heilige Naam:

Toen sprak God al deze woorden: Ik ben de HEERE, uw God, Die u uit het land Egypte, uit het slavenhuis, geleid heeft.
U zult geen andere goden voor Mijn aangezicht hebben.

Deze engel moet dan wel Michael zijn in de Michaelskerk op Wieringen (Oosterland)

Afbeeldverbod door katholieke kerk eeuwen genegeerd
Liefde en haat liggen dicht bij elkaar, ook bij de HEERE. Want als je vreemdgaat met andere goden, dan houdt Hij je daarvoor aansprakelijk tot in je achterkleinkinderen.

U zult voor uzelf geen beeld maken, geen enkele afbeelding van wat boven in de hemel, of beneden op de aarde of in het water onder de aarde is.

U zult zich daarvoor niet neerbuigen, en die niet dienen, want Ik, de HEERE, uw God, ben een na-ijverig God, Die de misdaad van de vaderen vergeldt aan de kinderen, aan het derde en vierde geslacht van hen die Mij haten, maar Die barmhartigheid doet aan duizenden van hen die Mij liefhebben en Mijn geboden in acht nemen.

Dan, na het afbeeldverbod dat de katholieke kerk 1500 jaar met voeten heeft getreden, krijgen we het derde gebod, dat van de Bond tegen Vloeken:

U zult de Naam van de HEERE, uw God, niet ijdel gebruiken, want de HEERE zal niet voor onschuldig houden wie Zijn Naam ijdel gebruikt.

En dan komt als vierde gebod de Sabbathsrust die iedere predikant en priester noodgedwongen moet breken. Anders zou hij niet kunnen preken. Met een beroep op de Schepping in zes dagen en de rustdag die God zelf hield, moet die ene rustdag ook geheiligd worden. De overige geboden worden min of meer afgeraffeld:

Eer uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de HEERE, uw God, u geeft. U zult niet doodslaan.
U zult niet echtbreken. U zult niet stelen. U zult geen vals getuigenis spreken tegen uw naaste. U zult niet begeren het huis van uw naaste. U zult niet begeren de vrouw van uw naaste, noch zijn dienaar, noch zijn dienares, noch zijn rund, noch zijn ezel, noch iets wat van uw naaste is.

Het silhouet van de Hohenstoffel(n), vulkanische berg in Hegau Schwarzwald

Gij zult niet…Angst en vrees
Waar alles mee begint is dus Ontzag, de Vreze des Heren die het begin van (morele)wijsheid is. Zonder ontzag voor God heb je geen Stok achter de deur, en ga je eigen rechter spelen. Voor je het weet wil je zelf voor god spelen, zoals de Transhumanisten nu willen doen.

Om die Boodschap er in te hameren, lezen we dat de HEERE tegelijk een spectaculaire vuurwerkshow geeft:

En heel het volk was getuige van de donderslagen, de bliksems, het bazuingeschal en de rokende berg. Toen het volk dit zag, sidderden zij en bleven op een afstand staan. Zij zeiden tegen Mozes: Spreekt ú met ons, dan zullen wij luisteren, maar laat God niet met ons spreken, anders sterven wij.

Bij Jezus is ‘De Wet’ nog verder versimpeld, maar dan in positieve affirmatie: Heb God Lief en je naaste als jezelf. Dat onthou je meer dan de honderdduizenden regeltjes van de overheid. Veel belangrijker nog: De tien geboden zijn negatieve affirmaties ‘gij zult NIET'(want anders ga je dood), in plaats van ‘je zult wel’ van Jezus…

Het Kelsteinhaus (1938) bovenop de Obersalzberg

Gij zult wel!
De New Age-hulpliteratuur van ‘The Secret’ stelt juist dat het Universum ‘niet’ niet kent, maar enkel Ja als bij de Yes-men. Dus dat je juist krijgt wat je NIET wilt als je stelt wat je NIET wilt. Dus zou je juist meer doodslag krijgen bij ‘ik wil niet dat je doodslaat’. Terwijl je bij positieve affirmaties krijgt wat je toekomt.

Zo zie je dus een belangrijke omkering: het Oude Testament baseert ethiek op wat je NIET wilt en angst voor de dood. Het Nieuwe op de aanmoediging om lief te hebben. Je veux l’ amour.

Wanneer je werkelijk van je vrouw houdt, dan denkt geen haar op je hoofd immers aan vreemdgaan, dat zou stom verraad zijn aan alle tijd die je met elkaar beleefde. Hou je van je ouders die al die jaren voor je zorgden en offers voor je brachten, dan eerbiedig je hen.

Wanneer je van andere mensen houdt, dan zou je gestoord zijn om van ze te willen stelen, of om vals getuigenis tegen ze te spreken.

De positieve en negatieve affirmatie zijn echter niet elkaars tegenpolen, het negatieve informeert over de positieve weg die je gaan kunt. Je kunt Jezus zo letterlijk zien als ‘vervulling’ van de wet. De positieve aansporing om het negatieve na te laten, vanuit de WIL het goede te doen. In plaats van enkel ‘angst voor straf’…

Heb een goede zondag.

2 Replies to “‘De HEERE groter dan alle goden’… (Exodus 18)”

  1. Ik herinnerde mij vaag nog iets van een reis door het Midden Oosten door de moeder van Alexander de Grote? Die aan de gidsen van haar reisgezelschap vroeg: “Waar is nou die berg waarop Mozes de 10 geboden kreeg?” En dat ze maar snel ergens een berg in de Sinaï woestijn hebben aangewezen en dat sindsdien iedereen aangeleerd heeft gekregen dat de berg Sinaï dus in de Sinaïwoestijn staat, terwijl de Bijbel duidelijk zegt dat het volk Israël richting woestijn van Arabië afreisde. Er zijn een aantal documentaires over gemaakt. Ik vond nog een filmpje op Youtube dat ik zelf ook nog niet kende: https://www.youtube.com/watch?v=YjrxHqNy5CQ

  2. Ha Rypke,

    Wanneer je het verhaal leest over de Barmhartige Samaritaan dan wordt duidelijk wie onze Naaste is.
    Jezus geeft de wetgeleerde antwoord met een verhaal over mensen die allemaal naar de verkeerde kant lopen/afdalen (Jericho) op eentje na.
    De wetgeleerde vraagt wat hij moet DOEN om het eeuwige leven te beërven…
    Aan de hand van het verhaal krijgt de wetgeleerde duidelijk antwoord op de vraag wie zijn Naaste is en wat hij moet DOEN namelijk dat hij de Barmhartige Samaritaan zou LIEFHEBBEN, die de voor dood achtergelaten man barmhartigheid bewijst.
    Hij is immers de Naaste van de man die in rovenaarshanden is gevallen, zoals uit de vraagstelling blijkt: “Wie is de Naaste geworden van de man, die in handen van de rovers was gevallen?”

    Ga heen en DOE gij evenzo. Hebt uw Naaste lief als uzelf.
    Wie zouden we liefhebben met geheel ons hart, onze ziel en geheel ons verstand?
    Diegene die met innerlijke ontferming bewogen is over ons stervelingen en bewijst onze Naaste te zijn door zijn barmhartigheid.
    Hij verzorgt ons en brengt ons naar de herberg.
    Hebt uw Naaste lief en beërf het eeuwige leven, DOE dat.

    Een broederlijke groet,

    Roel

Laat een reactie achter aan Roel Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *