Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit De Heilige Schrift, Het Boek zonder welke er geen Westerse beschaving was geweest. 

Vandaag in Numeri 21 lezen we dat ‘het boek van de oorlogen van de Heere’ in omloop was, toen de Bijbelschrijvers Numeri samenstelden. Het komt vaak in de Bijbel voor, dat de schrijvers verwijzen naar andere (oudere) boeken. Al eerder lazen we dat in de Bijbel verwezen wordt naar ‘het boek des oprechten.’ (Jashar) Oprecht kan hier ook ‘overeind blijvend in de strijd’ betekenen.

Dat oorlogsboek wordt in Jozua aangehaald, wanneer de Israelieten zich op hun vijanden wreken. Dit nadat hun HEERE/JHWH hun vijanden kapot bombardeert met enorme hagelstenen, en de zon en maan stil zet. 

Verdwenen volkeren
Zonder oorlog is er geen vrede, zolang mensen leven in de strijd om het bestaan, zie ook hoofdstuk drie van mijn hoofdwerk Liever dood dan Slaaf. Het moet bij de wederpartij eenvoudig niet meer opkomen om je aan te willen vallen. Daarom zijn alle grote naties tegenwoordig nog steeds tot de tanden bewapend.

In het dagelijkse leven geldt die strijd ook in het klein. Je moet beleefd blijven maar wel een stok bij je dragen. Als mensen je niet vrezen, walsen ze over je heen of ze maken een lachertje van je.

Winst of verlies in oorlog maakt het verschil tussen uit de geschiedenis gewist worden, of voortbestaan als volk en natie. Bedenk dat de Pruisen eigenlijk een Slavische stam in huidig Polen waren, maar die werden door Teutoonse kruisridders uitgeroeid. Vervolgens gingen die Duitse ridders zich Pruisen noemen. Het Pruisische leger kreeg op haar koppelriemen de tekst ‘Gott Mit Uns’..

De Picten bewoonden ooit de Shetland-eilanden tot de Vikingen kwamen. Hun DNA is volledig verdwenen, vervangen door Noorse nazaten en ze praatten daar tot voor kort een aan het Noors verwant dialect.

De Friezen waren in de vroege Middeleeuwen de naamgevers aan heel West Nederland, tot in Denemarken aan toe met haar ‘Noord Friese eilanden’… maar als volk zijn ze nu tot een provincietje teruggedrongen, waar ze ontdooien als het begint te vriezen. We hebben het als Friezen niettemin meer dan 2000 jaar als volk volgehouden, hoewel er archeologen zijn die de Nieuwe Friezen-theorie aanhangen…

In de volksverhuizingstijd, zouden de oer-Friezen verdwenen zijn, waarna de terpen door Angelen en Saksen werden overgenomen. Omdat hun kunst als de fibula’s meer overeenkomt met die van noordelijker volkeren.

Succes in de oorlog tegen van goddelijke kracht
In de Bijbel kom je een keur aan volkeren tegen, die nu niet meer in naam bestaan. Zoals Moabieten, Kanaanieten. Het zwaard van het uitverkoren volk heeft daar- afgaande op de Bijbel- aan bijgedragen, de uitroeiing. In Numeri begint die uitroeiing op gang te komen, om bij Jozua op zijn hoogtepunt te raken.

De Bijbel – althans de boeken van Mozes- is dus niet 1 of ander ‘spiritueel’ boek dat los staat van de aardse realiteit. Pas na de komst van Jezus en door de brieven van Paulus wordt de Bijbel spiritueel in moderne betekenis, die van wereldverzaking zoals je dat ook bij het boeddhisme vindt.

Het Oude Testament beschrijft de keiharde realiteit waarin een volk moet overleven, die van oog om oog, tand voor tand. Dat het Uitverkoren Volk de Israelieten hun godheid HEERE/JHWH zijn kracht afmeet aan militair succes, we zagen dat al in (de weekpreek over) Exodus 15.Toen bezong Mozes de HEERE als ‘krijgsman’, nadat het leger van de farao was verpletterd in de Schelfzee.

De wagens van de farao en zijn leger heeft Hij in de zee geworpen. De besten van zijn officieren zijn verdronken in de Schelfzee. De watervloeden hebben hen bedolven, zij zijn als een steen in de diepten gezonken.

Uw rechterhand, HEERE, was heerlijk in macht; Uw rechterhand, HEERE, verpletterde de vijand.

HEERE werd hier in Exodus door Mozes beschreven als een bergbewonende god:

U zult hen brengen en hen planten op de berg die Uw eigendom is, Uw vaste woonplaats, die U gemaakt hebt, HEERE, het heiligdom, Heere, dat Uw handen gesticht hebben.

Bijbelschrijver citeert ander boek
In Numeri 21 lazen we vorige week al dat de HEERE een plaag van gifslangen naar zijn eigen volk stuurde. Vanwege een ongehoorzaamheid. Hij houdt de kampdiscipline er in. Door een beeld van een slang in het kamp neer te zetten, kan iedereen van een gifbeet genezen die dat als talisman inzet.

Nu in Numeri 21:10 is het tijd geworden om als volk en leger op te breken, op weg naar Het Beloofde Land dat ze veroveren voor HEERE. De passage beschrijft de (strategische) omtrekkende bewegingen die het volk maakt. Vervolgens zien we dat de Bijbelschrijver een ander boek citeert, het ‘boek van de oorlogen van de HEERE’:

Toen braken de Israëlieten op en zij sloegen hun kamp op in Oboth. Daarna braken zij op vanuit Oboth en sloegen hun kamp op bij de ruïnes van Abarim, in de woestijn die ten oosten van Moab ligt, waar de zon opkomt.

Vandaar braken zij op en sloegen hun kamp op in het beekdal van Zered. Vandaar braken zij op en sloegen hun kamp op aan deze kant van de Arnon, die in de woestijn stroomt en uit het gebied van de Amorieten komt, want de Arnon is de grens van Moab, tussen Moab en de Amorieten.

Daarom wordt er gezegd in het boek van de oorlogen van de HEERE: Waheb in Sufa, en de dalen van de Arnon, en de helling van de dalen, die zich uitstrekt tot de nederzetting Ar en aan het gebied van Moab grenst.

Het boek des oprechten
In het Oude Testament wordt vaker door de Bijbelschrijver naar andere boeken verwezen, die verloren zijn gegaan. Zo lees je in 2 Samuel 1:18 al over ‘het boek des Oprechten’, waarin ook al wordt verwezen bij de oorlogen van Jozua 10:12-13.

Het gebeurde, toen zij voor Israël vluchtten en de helling van Beth-Horon afgingen, dat de HEERE vanuit de hemel grote stenen op hen wierp, tot Azeka toe, zodat zij stierven. Er waren er meer die door de hagelstenen stierven, dan die de Israëlieten met het zwaard doodden.

Toen sprak Jozua tot de HEERE op de dag dat de HEERE de Amorieten aan de Israëlieten overgaf, en hij zei voor de ogen van Israël: Zon, sta stil in Gibeon, en maan, in het dal van Ajalon!

En de zon stond stil en de maan bleef staan, totdat het volk zich aan zijn vijanden had gewroken. Is dit niet geschreven in het Boek van de Oprechte? De zon stond stil in het midden van de hemel en haastte zich niet om onder te gaan, ongeveer een volle dag.

En er is geen dag geweest als deze, daarvoor niet en ook daarna niet, waarop de HEERE de stem van een mens zó verhoorde. De HEERE streed immers voor Israël.

HEERE gooit dus zelfs met bommen op de vijand, als oorlogsgod voor de Israelieten, en de passage dat de maan en zon stil stonden komt uit ‘het boek des oprechten’. De Encyclopedia Brittannica stelt aldus:

Of uncertain etymology, Jashar may mean “victorious” or “upright.” The victory hymn that describes how the Sun and Moon stood still when the Israelites defeated the Amorites (Josh. 10:12–13) is ascribed to the Book of Jashar, as is the Israelite king David’s lament over the deaths of the former king Saul and his son Jonathan (II Sam. 1:17–27).

‘Oprecht’ betekent bij dan dus zoiets als iemand, die overeind blijft in de militaire strijd.

De geschiedenissen in Koningen en Kronieken eindigen wel eens met ‘die en die gebeurtenis, is dat niet geschreven in de boeken van…’ De schrijvers vragen dan naar de tekst in een verloren gegaan boek. Er moet dus ook een ‘boek van de oorlogen van de Heere’ hebben bestaan, wanneer de schrijver van Numeri dat citeert.

Militaire adviezen van HEERE komen vaker voor
In Exodus 13 lazen we al, dat HEERE ‘ten koste van de farao geeerd’ wilde worden, Zijn reputatie wilde vestigen bij mensen, omringende volkeren. Hij lokte de oorlog uit om de vijanden van Israel te kunnen verpletteren. Ook lazen we al, dat Hij de Israelieten expres een omweg door de woestijn liet lopen. Zodat ze een directe militaire confrontatie uitstelden, en niet meteen terug naar Egypte zouden willen gaan:

Toen de farao het volk had laten gaan, is het gebeurd dat God hen niet leidde langs de weg door het land van de Filistijnen, hoewel dat korter was.

Want God zei: Anders zal het het volk berouwen bij het zien van oorlog en wil het naar Egypte terugkeren. Daarom leidde God het volk om, langs de weg door de woestijn naar de Schelfzee.

Tot bij Koning David zien we dat HEERE optreedt als De Generaal en strategisch adviseur. Zoals in de interne oorlog tussen de twaalf stammen, waarbij David voor Juda strijdt, in 2 Samuel 2:

En het geschiedde daarna dat David den Heere vraagde, zeggende: Zal ik optrekken in eene der steden van Juda? En de Heere zeide tot hem: Trek op. En David zeide: Waarhenen zal ik optrekken? En Hij zeide: Naar Hebron.

David kan hier -volgens de Bijbel- net als Mozes direct met HEERE praten, als ware hij een profeet. En HEERE geeft hem strategisch advies om Filistijnen te verslaan, zoals ‘trek voorbij de Moerbezienboom,’ (2 Samuel 5:23-24) moerbeiboom genoemd in de Hernieuwde Statenvertaling…

David vroeg de HEERE om raad. Die zei: U moet niet optrekken; maak een omtrekkende beweging tot achter hen, zodat u bij hen komt van de zijde van de moerbeibomen.

Twee koningen verslagen ‘met de scherpte des zwaards’
Dat directe lijntje van David met HEERE, is opmerkelijk. Omdat we in de boeken van Mozes lazen dat er na Mozes niemand meer was die met HEERE kon spreken, als tot een vriend. Nu in Numeri 21 zien we dat twee koningen en hun stamvolken worden verslagen, Sihon en Gog. Die vallen de Israelieten aan, omdat ze hun de doorgang van hun land weigeren. Maar ze worden ‘geveld met de scherpte des zwaards’.

Nu citeert de Bijbelschrijver (Numeri 21:27) een buiten-Bijbelse bundel van ‘dichters’ om deze militaire successen te bezingen:

Daarom zeggen de dichters: Kom naar Hesbon, bouw en versterk de stad van Sihon. Want er is een vuur uitgegaan uit Hesbon,een vlam uit de stad van Sihon;
het heeft Ar van Moab verteerd, de bezitters van Arnons hoogten.

Wee u, Moab, u bent verloren, volk van Kamos! Hij moest zijn zonen als vluchtelingen, en zijn dochters in gevangenschap overgeven aan Sihon, de koning van de Amorieten. Wij hebben hen neergeveld.

Verloren is Hesbon, tot aan Dibon toe; wij hebben hen verwoest tot aan Nofat, dat tot aan Medeba reikt. Zo woonde Israël in het land van de Amoriet.

En om het land van Og de Koning van Basan in te nemen krijgt Mozes rechtstreeks advies van HEERE. Og trekt de Israelieten tegemoet, omdat hij niet wil dat zij door zijn land trekken. Maar dat leidt tot zijn totale uitroeiing met zijn hele volk:

Maar de HEERE zei tegen Mozes: Wees niet bevreesd voor hem, want Ik heb hem in uw hand gegeven, en al zijn volk, ook zijn land. U moet met hem doen zoals u gedaan hebt met Sihon, de koning van de Amorieten, die in Hesbon woonde. En zij versloegen hem, zijn zonen, en al zijn volk, zodat van hem niemand overbleef.

En zij namen zijn land in bezit.

Na achtste eeuw voor jaartelling geen militaire zeges meer
De meeste Bijbelgeleerden nemen nu aan, dat de boeken van Mozes in Babylonische ballingschap zijn geschreven, na 584 voor de christelijke jaartelling. Toen de twee koninkrijken van Israelieten opgeheven waren, die eerder door onderlinge burgeroorlog van elkaar waren afgescheiden.

Dat zou betekenen, dat het ‘uitverkoren volk’ na het tot stand komen van hun heilige boeken niet 1 militaire zege meer boekte. Alsof de ‘grimmigheid’ van de HEERE zich op het eigen volk had gestort. Wat Hij wel vaker plachtte te doen bij ongehoorzaamheid, zoals de gifslangen-passage toont uit het begin van Numeri 21.

Tien stammen van de twaalf stammen zijn al na de Assyrische verovering van hun koninkrijk (721 voor de jaartelling) volledig verdwenen, weggevoerd naar Noord Irak, en mogelijk geassimileerd. Alleen de stam van Juda en Benjamin bleven over, de stammen waar David deel van was. En die werden in 584 voor de jaartelling door de Babyloniers overwonnen en weggevoerd.

Ten onrechte wordt tot de dag vandaag Israel (twaalf stammen, nazaten van Jacob/Israel) dus gelijkgesteld met ‘het Joodse volk’. Dat is enkel de stam Juda, die in Diaspora ging toen de Romeinen ze het land uit gooiden. Waarna het Palestina ging heten.

Bizar dus, hoe een verzameling boeken van 1 volksstam in ballingschap en hun god JHWH de geschiedenis zo kan sturen. Ze wonnen nooit oorlogen na de verhalen over David en Mozes. Maar veroverden met hun verhalen wel de geest van miljarden mensen, die 1 vorm van de religies van Het Boek aanhangen. Israel werd door de Britten veroverd op de Ottomanen voor de stam van Juda, zodat het sinds 1948 weer zo heet.

Dankzij de eerdere Balfour Declaration. (1917) Komt daar de uitdrukking vandaan dat de pen machtiger is dan het zwaard, de ‘scherpte des zwaards’? Heb een goede zondag.