Folle lok en seine yn it nije jier
Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit De Heilige Schrift, Het Boek zonder welke de Westerse beschaving niet had bestaan. Op onze tocht door Numeri komen we vandaag, Nieuwjaarsdag een sprekende ezel tegen. Wanneer je een verhaal met een sprekende wolf kent, zoals in Roodkapje van de gebroeders Grimm, dan noem je dat een sprookje.
Maar hoe zit het wanneer je de Bijbel leest, en je komt het verhaal van Bileam tegen? Wat kunnen moderne mensen met die Bijbelverhalen, behalve met een zak zout (‘symbolisch’) nemen? Word je Het Zout der Aarde met een zak zout?
Gebruikte Bijbel, als intieme vriend geraadpleegd
Sprekende wolven, ezels, wat is het verschil
In Numeri 22 wordt Bileam door de koning van Moab gevraagd om over de Israelieten een vloek uit te spreken. Hij is, terecht, bang voor die legermacht op zijn terrein, omdat die eerder al de Amorieten uitroeiden.
En omdat dit volk uit Egypte alle andere volkeren op haar pad uitroeit, zodat ze dat land dan in bezit kunnen nemen. We lezen, dat Balak de hulp van Bileam inroept, die blijkbaar de gave heeft om mensen op afstand te vervloeken. Zij geloven, net als bij Netflix-series, bij hekserij en de Voodoo-religie, dat je mensen kunt vervloeken zodat ze ten onder gaan:
Toen zei Moab tegen de oudsten van Midian: Nu zal deze menigte alles wat rondom ons is, afgrazen, zoals een rund het groen van het veld afgraast. Balak, de zoon van Zippor, was in die tijd koning van Moab. Hij stuurde boden naar Bileam, de zoon van Beor, in Pethor, aan de rivier de Eufraat, in het land van zijn volksgenoten, om hem bij zich te laten roepen:
Zie, er is een volk uit Egypte getrokken; zie, het heeft het oppervlak van het land bedekt, en het blijft recht tegenover mij liggen. Nu dan, kom toch, vervloek dit volk voor mij, want het is machtiger dan ik. Misschien kan ik het verslaan en kan ik het uit het land verdrijven, want ik weet: wie u zegent, is gezegend, en wie u vervloekt, is vervloekt.
Ezels in Normandie
‘U mag NIET met hen meegaan’
Niemand minder dan de HEERE, de God van de Israelieten verschijnt dan aan Bileam om hem te vertellen dat dit een slecht idee is. Hier heeft Bileam blijkbaar de zelfde gave als Mozes, dat hij rechtstreeks met God spreken kan en Hem rechtstreeks kan horen spreken. En dat God van hem informatie nodig heeft. Niet zozeer voor Zichzelf, wanneer Hij almachtig en alwetend zou zijn.
Die informatie heeft God vooral nodig voor de lezer van de Bijbel, dankzij de schrijver van het plot;
En God kwam tot Bileam en zei: Wie zijn die mannen die bij u zijn? Toen zei Bileam tegen God: Balak, de zoon van Zippor, de koning van Moab, heeft hen naar mij toe gestuurd met het verzoek: Zie, het volk dat uit Egypte getrokken is, heeft het oppervlak van het land bedekt. Kom nu, vervloek het voor mij. Misschien kan ik ertegen strijden en het verdrijven.
Toen zei God tegen Bileam: U mag niet met hen meegaan, u mag dat volk niet vervloeken, want het is gezegend.
De antieke Statenbijbel, voortaan Iedere Zondag
‘Ga (wel) met hen mee’
Maar Balak stuurt steeds belangrijker mensen om Bileam te overreden om mee te gaan. De Bijbel getuigt dat God hem zelf dan maar toestemming geeft om te gaan. En God wordt tegelijk boos omdat hij gaat:
God kwam ’s nachts tot Bileam en zei tegen hem: Kwamen die mannen soms om u te ontbieden? Sta op, ga met hen mee, maar u mag alleen dat doen, wat Ik tot u spreken zal.
De volgende morgen stond Bileam op, zadelde zijn ezelin en ging met de vorsten van Moab mee. De toorn van God ontbrandde echter, omdat hij op weg ging, en een engel van de HEERE ging hem in de weg staan als zijn tegenstander. Bileam reed op zijn ezelin, en twee van zijn knechten waren bij hem.
Dus God wordt boos omdat Bileam naar hem luistert en toch gaat. Nadat God hem eerder opdroeg niet te gaan, zodat hij niet ging.
Zo kan die God via zij Engel des HEEREN optreden. Die verschijnt op het pad van Bileam en zijn ezelin. Die ezel kan die engel met getrokken zwaard wel zien staan, maar Bileam niet. Dus wijkt die ezel drie maal van zijn pad, zodat Bileam die ezel drie keer slaat. Op dat punt begint de ezel dan tegen Bileam te praten:
Toen opende de HEERE de mond van de ezelin en ze zei tegen Bileam: Wat heb ik u misdaan, dat u mij nu driemaal geslagen hebt? Toen zei Bileam tegen de ezelin: Omdat jij de spot met me drijft. Had ik maar een zwaard in mijn hand, dan zou ik je nu doden!
De ezelin zei tegen Bileam: Ben ik niet uw ezelin, waarop u gereden hebt sinds u mijn heer werd, tot op deze dag? Was ik ooit gewend u zo te behandelen? Hij zei: Nee!
…in de geparkeerde ezels, het Andalusische equivalent van de SUV
‘Deze weg wijkt van mij af’
Plots kan Bileam dan wel die engel met getrokken zwaard zien staan, en hij knielt neer, waarna die engel tot hem spreekt:
De engel van de HEERE zei tegen hem: Waarom hebt u uw ezelin nu driemaal geslagen? Zie, ik ben zelf uitgegaan als uw tegenstander, want deze weg wijkt van mij af. Maar de ezelin heeft mij gezien en driemaal is ze voor mij uitgeweken. Als ze niet voor mij was uitgeweken, zou ik u nu zeker hebben gedood, maar haar zou ik hebben laten leven.
Plots wordt het op pad gaan van Bileam als een pad van ongerechtigheid uitgelegd, ook in het Nieuwe Testament verwijst Petrus (2 Petrus 2:15) daar op die wijze naar:
Zij hebben de rechte weg verlaten en zijn verdwaald en volgen de weg van Bileam, de zoon van Beor, die het loon van de ongerechtigheid liefhad.
De Bijbel van Ysbrechtum.
‘Ga met deze mannen mee’
Terwijl ‘God’ eerder nog tegen Bileam direct zei: ‘Sta op ga met hen mee’, en hij eerder had geweigerd op pad te gaan. Die opdracht krijgt hij nu weer, in iets andere woorden: Dat hij moet gaan, maar alleen mag spreken wat HEERE hem ingeeft:
Toen zei Bileam tegen de engel van de HEERE: Ik heb gezondigd, want ik wist niet dat u hier stond om mij onderweg te ontmoeten; nu dan, als het slecht is in uw ogen, zal ik wel terugkeren. En de engel van de HEERE zei tegen Bileam: Ga met deze mannen mee, maar alleen het woord dat ik tot u spreken zal, mag u spreken.
Daarop ging Bileam met de vorsten van Balak mee.
Het is voor moderne mensen, inclusief ondergetekende, dus terecht dus nogal een opgave om de Bijbel met haar historische pretenties overal serieus te nemen. Niet enkel vanwege een sprekende ezel, en allerlei wondertaferelen. Maar vanwege de innerlijke tegenstrijdigheden, ook in 1 verhaal, en de tegenstrijdigheid van HEERE zelf. Hij kan mensen willen straffen voor het gehoorzamen van zijn eigen opdracht.
Zie ook naar die passages, wanneer de Bijbel-schrijver verwijst naar andere boeken, zoals ‘is dat niet opgeschreven in het boek des oprechten.’ Als dat ‘God’s Woord’ is, dan zou god zelf zich afvragen in Zijn eigen Biografie: ‘sjezus, waar had ik dat nu opgeschreven, weten jullie dat nog, lieve lezers’… Alsof hij de avond ervoor veel gedronken had, en Zijn gedachten moeilijk kan ordenen.
Vandaag- zondag lezen we uit de Bijbel
Sprookjes en legendes
Maar aan de andere kant: Als je ziet wat moderne mensen wel kunnen geloven wanneer een academiepriester met witte jas het ze op televisie opspeldt. Van het coronamaatregelen-bedrog tot het idee dat CO2 (plantenmest) de grootste ramp is die de mensheid ooit trof…. na twee wereldoorlogen en een derde in de maak…Wat ‘kwaliteitsjournalistiek’ je voor kwaliteitsonzin kan opspelden.
Dan kan het lezen van de Bijbel toch ook in de moderne tijd een zeer leerzame functie hebben. In de historiciteit van deze verhalen konden juist zeer geleerde en geletterde mensen duizenden jaren geloven. Het klootjesvolk kon/wilde immers niet eens lezen, en had aan eten en seks genoeg. Dan noemen mensen zich ‘gullukkug’. En zonder te lezen bestaat de hele wereld die de Bijbel beschrijft niet, van een godheid die steeds menselijker wordt totdat Hij uiteindelijk Zelf Mens wordt.
Dat verhaal door een verzameling schrijvers opgetekend, kon de wereld waarin wij nu leven vormen tot wat deze nu is. Anders was het nu geen 2023 geweest, in de christelijke jaartelling. Niet omdat die mensen ‘dommer’ zouden zijn dan wij. Ze hadden een ander perspectief op het wereldgebeuren, waarin Ontzag een rol speelde, voor iets dat groter was dan zij zelf, en hun beperkte levenstijd.
(seculier = seculum = wat in een eeuw plaatsvindt, maximale levenstijd van 1 mens)
En dan, atheisme, darwinisme en geloven dat ‘toeval’ deze bizarre wereld schiep, is dat niet meer absurd dan het geloof in een Schepper, een Rede (logos) achter de schijnbare chaos? Kan een Boeing 747 spontaan ontstaan nadat een wervelwind door een schroothoop waait?
Er kan geen hogere organisatie spontaan ontstaan, tegen de entropie in. Hier hebben biologen tot vandaag geen enkele zinvolle verklaring voor. Niet meer dan ‘het moet gebeuren omdat het gebeurd is.’ Er moet een andere kracht aan het werk zijn, wat die mensen beslist geen ‘God’ willen noemen.
Waarom niet eigenlijk?
Zoutloodsen van de Frima in Harlingen
Zak zout der aarde
Het zou op zijn best onachtzaam zijn om te denken ‘boeiuh’, om je daar niet mee bezig te houden. Zo hou je dan het lezen van de Bijbel toch relevant: Het Boek is vanuit een wereldbeeld geschreven, waarin de Logos zijn historische rol kan spelen.
Niet slechts als anonieme Kracht. In het christelijk geloof zal die Logos uiteindelijk zelf Mens worden, in de persoon van Jezus Christus, als hoofdfiguur in een boek van mensenwerk. Zo werkt die Logos ook in de historie door. Anders hadden we nu ook niet die jaartelling, met dank aan de Angelsaksische monnik Sint Bede.
Want de christelijke jaartelling telt vanaf de menswording van. die Logos en vanuit het idee, dat we ergens naartoe gaan, een Nieuwe Hemel en Nieuwe Aarde. Bij de Israelieten was dat ‘Het Beloofde Land’ na een leven in slavernij uit Egypte… Om niet verloren te gaan als volk van De Wet, moesten zij zich apart houden van ‘de rest’. (gojim)
We draaien niet slechts rondjes in ‘de ruimte’ (een vacuum) maar in een Hemel, waar een strijd tussen Goed en Kwaad plaatsvindt. Al die ideen komen voort uit de Bijbel, en natuurlijk uit de Perzische mythologie (Ahura Mazda). Dus al zou je deze verzameling van vaak innerlijk tegenstrijdige legendes dan met een zak zout nemen.
Het werd wel het zout der aarde, dat maakte dat wij nu vandaag in het jaar 2023 leven.
Net als die engel met zwaard op de weg van Bileam: Je kunt niet om de Bijbel heen. Net als Het Leven zelf, is de Bijbel er om mee te worstelen, zodat er een levensverhaal ontstaat. Net als Jacob die volgens de Bijbel met God worstelde, en die daarom Israel werd genoemd. Dus we blijven hier stug en stijfhoofdig mee doorgaan, dwars door mijn evidente ongeloof heen. Immers, wat ben ‘ik’ nu tegenover zo’n Boek der Boeken dat de hele tijd en historie heeft gevormd.
Een vlo.
Heb een goede zondag, en een gezegend nieuw jaar.
Verwarrend dat de ezelin in de tekst ook als ezel wordt aangeduid.
Als de sprekende ezel de stem had van Eddie Murphy, dan was het dus geen ezelin, maar een LHBTIQ+ geval uit Spielberg’s Shrek.
Ik kan me daarom voorstellen dat de schrijver van de bijbel niet in details wilde treden, hoewel Hollywood toen nog niet onder die naam opereerde.
Ooit werd me een grap verteld, waarom een ezel zijn zwaard niet dieper dan 5 centimeter in een ezelin duwt. “Omdat het nu eenmaal een ezel is”. Ik kon dat niet goed duiden, omdat deze soort zich prima heeft voortgeplant. Maar met deze bijbel tekst wordt het wel duidelijker.
Als een ezel zijn zwaard tot diep in het middenrif van de ezelin heeft zitten, dan bemoeilijkt dat een succesvolle vluchtpoging, wanneer die engel met “zijn getrokken zwaard” loopt te jongleren voor het oog van de ezelin.
Zonder besef heeft Bileam waarschijnlijk de rodeo-sex uitgevonden, door die inconsequente borderline reactie van God.
Je conclusie over de verhalen uit de Bijbel “Het werd wel het zout der aarde, dat maakte dat wij nu vandaag in het jaar 2023 leven.” snijd geen hout en berust niet op logica meer de infotainer in je die een ballonetjes oplaat wat vraagt om lek geprikt te worden. De invoering van de Westerse Jaartelling was een persoonlijke daad van een heerser die een kalender invoerde die met Jezus verband houd zo is ons verteld. Dat Jezus in bepaalde boeken van de Bijbel voorkomt klopt maar om het oude testament met een verhaal over een Donkey wishperer die schijnbaar over heavy magic beschikt aan de jaartelling te koppelen is niet logisch. Orthodoxe (niet Christelijke) Joden leven in het jaar zevenenvijftighonderd en nog wat. Het is alleen het zout van de aarde voor de sekteleden of fanatiekelingen die claims maken met dit Boekwerk.
Tja die Bijbel blijft nu eenmaal een invloedrijk boekwerk wat ons door de strot geduwd werd echter er zijn culturen die hun eigen boeken hebben die wonderlijk veel vergelijkingen hebben met de Bijbel en nog een andere officiële landelijke of ethische groep jaartelling handhaven. Kortom Tijd en “Zout” zijn relatief waar jaar nul begint is voor mij triviaal we ZIJN nu eenmaal allemaal tegelijk aanwezig in het NU.
De Bijbel wordt helaas te vaak gebruikt om gelijk te krijgen, ermee te dreigen of verwarrende spelletjes te spelen ter eigen vermaak. Kortom men jongleert met de tekstuele inhoud maar loopt niet het pad. Het gaat niet alleen om één bepaalde visie maar om een totaalbeeld te krijgen door verschillende visie naast elkaar te leggen met een open vizier. Hoe dieper je penetreert hoe meer je via de verschillende bladeren van de boom de takken en zelfs de wortel kan vinden. Dit vergt het opzij zetten van elke vooringenomen mening wat niet voor iedereen even gemakkelijk is eigenlijk is dat het grootste probleem waarmee we kampen of strijden. De vijand is dan alles wat niet hetzelfde denkt. In de huidige tijd is dit goed waarneembaar in het bijna religieuze politieke deel van diezelfde Westerse cultuur die op de Bijbel gefundeerd is. Er is ook een gedeelte in de oppositie die als ze niet oppassen zijn of worden waar tegen ze strijden. Wederom niets nieuws onder de Zon, Oude wijn in nieuwe kruiken.