Het Kasteel dat de Barbarijse piraten buiten de deur moest houden
Castello Maniace in Syracuse werd in opdracht van Frederik II Hohenstaufen gebouwd tussen 1232 en 1240 en ligt op het zuidelijkste punt van het eiland Ortigia. Het kasteel bewaakt de ingang van de haven en was bedoeld als een strategisch bolwerk tegen invallen van de Islam.
De naam “Maniace” verwijst naar Georgios Maniakes, een Byzantijnse generaal die in 1038 Syracuse heroverde op de Islamitische bezetter. Frederik II was de schrijver van het eerste roofvogelboek, de ‘Kunst van het jagen met Roofvogels’. Eindelijk heb ik nu een tastbare nalatenschap van zijn tijd op Sicilië mogen zien.
De Arabische expansie in christelijk gebied
Islam tart de christenheid sinds haar conceptie
De Arabische verovering van Sicilië begon in juni 827 en duurde tot 902, toen de laatste grote Byzantijnse vesting Taormina viel. In 827 landden Arabische troepen, gestuurd door emir Ziyadat Allah van Ifriqiya (het huidige Tunesië), op Sicilië, met hulp van een opstandige Byzantijnse commandant Euphemius.
Een verrader van de christenheid dus.
De eerste belangrijke stad die in Arabische handen viel was Marsala, gevolgd door Palermo in 831. Dat werd de hoofdstad van het Arabische emiraat Sicilië. In 902 viel de laatste Byzantijnse vesting Taormina, waarmee de Arabische overname van Sicilië definitief werd. Op onderstaande landkaart zie je hoe de Islam het Mediterrane gebied onder de voet liep.
Zo zouden deze ‘Saracenen’ in 846 nog Rome overvallen. Tijdens deze plundering braken zij in de buitenwijken van Rome in en plunderden onder andere de Oude Sint-Pietersbasiliek en de basiliek Sint-Paulus. De stad Rome zelf werd beschermd door de Aureliaanse Muur, waardoor de Arabieren de binnenstad niet konden binnendringen.
Ortigia, het vestingeiland van het Middeleeuwse Syracuse
Friezenkerk in Rome
Ze hadden het specifiek op kerkelijke bezittingen gemunt. Uit het boek ‘De Grondslag van de Friese Vrijheid’ leerde ik dat Friese pelgrims zich toen tot verdedigers van de stad ontpopten. Voor die pelgrims werd mogelijk als eerbetoon aan hun bijdrage tegen de Islamitische infectie van de christenheid de Friezenkerk gebouwd in 854. De huidige Friezenkerk werd in 1141 herbouwd en ingewijd door Paus Innocentius.
De continue aanvallen van de Islam op het West Romeinse Pausdom, zou deze Paus in de armen drijven van de Karolingers. Die was als enige in staat om Rome te beschermen. De Byzantijnen hadden al genoeg aan zichzelf.
De Literatuur vandaag, met op voorkant ‘De Friezenkerk’ in Rome, afbeelding van Esscher
De Friezen zouden nog een heldhaftige rol spelen in de Kruistochten, die de Saracenen uit vroeger christelijk gebied moesten verdrijven. Dat kun je nog lezen in hoofdstuk 4 van mijn hoofdwerk Liever dood dan Slaaf. Daardoor zou hun grote gestalte nog bekend worden in Italië. Dante schreef daar nog over in zijn Divina Comedia.
De Arabische overheersing van Sicilië duurde tot 1091, toen Normandische legers het eiland heroverden. Die Normandiërs dienden formeel de Paus. Maar ze raakten tegelijk ook slaags met de pauselijke legers, voordat ze uiteindelijk voor Rome in 1095 op Kruistocht gingen.
Inscriptie in de Friezenkerk in Rome, die verhaalt hoe de Friezen de Saracenen verjaagden met hun leider Magnus Forteman
Rond 1053 versloegen de Normandiërs een pauselijk leger bij de Slag bij Civitate. Paus Nicolaas II erkende later de macht van de Normandische leider Robert Guiscard door hem officieel tot hertog van Apulië, Calabrië en Sicilië te benoemen. (1059)
Maar die zou later juist een pijn in het kontgat van het pausdom worden.
Normandiërs onder leiding van Robert Guiscard plunderden zelfs Rome in het jaar 1084. Dit gebeurde nadat paus Gregorius VII door keizer Hendrik IV- vader van Frederik II- werd bedreigd en zich had verschanst in het Castel Sant’Angelo. De paus vroeg hulp aan de Normandiërs, die met een leger van ongeveer 36.000 man naar Rome marcheerden en Hendrik IV verdreven.
Maar toen sloegen ze dus ook grote delen van Rome kort en klein, waaronder delen van het Vaticaan. Het ging uiteindelijk dus meer om machtsstrijd dan om geloof, al dat landjepik. De christenen vochten ook onderling. Ze wilden gewoon graag vechten als nazaten van Germanen en Vikingen.
Een reden voor Paus Urbanus II om de Eerste Kruistocht in 1095 af te kondigen was juist dit: dat die vechtlustige christenen van Noordse oorsprong die energie eens niet op elkaar zouden richten, of in machtsstrijd met de Pausen, maar op een externe vijand.
Frederik II met zijn valk op het blok
Kunst van het jagen met roofvogels
Frederik II (1194-1250) was kleinzoon van Barbarossa en zoon van Hendrik VI en Constance van Sicilië. Hi werd in 1198 koning van Sicilië. Tijdens zijn bewind voerde hij militaire campagnes om de Islam uit te roeien. Met de meer verlichte Islamitische heersers onderhield hij echter goed contact. Frederik II was bijvoorbeeld fervent valkenier, en in die tak van sport waren de Arabieren verder ontwikkeld.
Door zijn kennisuitwisseling met de Arabieren introduceerde Frederik II de Boerka in de valkerij. Dat je valken een kapje op doet, zodat ze niet continue visuele prikkels krijgen wanneer ze op het blok zitten in de binnenplaats van het kasteel. De Nederlandse naam daarvoor is de huif. Uiteindelijk zou Frederik II met zijn opgedane roofvogelkennis zelfs het eerste semi-wetenschappelijke traktaat schrijven over de kunst van het jagen met roofvogels
Die schaf ik nog aan
De Arte Venandi cum Avibus (De kunst van het jagen met vogels) is een zesdelig Latijns manuscript uit de dertiende eeuw, waarin Frederik II zijn uitgebreide kennis en observaties van valkerij en ornithologie vastlegde. Dat hij daar in die roerige tijd tussen het oorlogvoeren door nog de tijd en ruimte voor vond, met zoveel verantwoordelijkheid op zijn schouders.
Ongelooflijk. Eindelijk heb ik dan van deze grootheid nog een tastbaar historisch reliek mogen zien.
Frederik II was kortom een bijzonder kleurrijk figuur, waarover je nog veel meer leren kunt. Ook als voorbeeld en inspiratiebron voor het eigen leven. Ongelooflijk wat deze mensen met de middelen van die tijd voor elkaar boksten in hun levenstijd. Vergelijk dat met de levens van de meeste moderne massamensen, die naar de mode van de tijd een eigen ‘kamp’ kiezen waar ze voor zeggen op te komen, zoals ‘Free Palestine’.
Wanneer ik de kans krijg en zo’n arabische vlag zie wapperen ruk ik deze los en dump ik die in een prullenbak. Er heerst hier een ware epidemie van geprogrammeerde loyaliteiten zonder enig risico. Wees dan liever als Frederik II.
- Waardeer onze natuurhistorische reisreportages van Interessante Reizen met een bijdrage, zodat we er veel meer van kunnen maken