Jac P Thijsse verwierf voor Natuurmonumenten in 1939 (een deel van) het landgoed Wolfheze waar de 400-600 jaar oude Wodanseiken staan.
Thijsse was een handige wheeler and dealer, zo beschrijft de webstek Sprengenbeken, om de 60 duizend gulden te regelen voor het 111 hectare grote landgoed.
Hij wist ook in de Nazi-jaren tot zijn dood in 1945 op handige wijze van de groene voorkeuren van de Romantische Duitsers gebruik te maken. Een literatuurverkenning daarover volgt nog. Je kunt hier een informatieve wandelroute-beschrijving lezen.
De Wodanseiken bij Wolfheze danken hun naam aan 19de eeuwse Romantische landschaps-schilder Johannes Warnardus Bilders (1811-1890) Die vestigde zich in 1841 Oosterbeek.
En daar groeide onder zijn invloed de eerste kunstenaarskolonie van Nederland uit, die als kunststroming de Oosterbeekse school zou gaan heten. Met Anton Mauve, Willem Maris, Jacob Jan Cremer. Van die laatste zie je op het infobord van Natuurmonumenten zijn interpretatie van de Wodanseiken staan.
Bij Probos (2014) lezen we deze anekdote over het ontstaan van de naam, helaas zonder bronvermelding:
Het verhaal gaat dat bij een verjaardagsfeest van Bilders een nieuweling binnen het gezelschap de Wodanseiken moest eren. Met manden vol voedsel en drank werd de verjaardag op de Wolfhezerheide gevierd. Op een gegeven moment is de gemoedelijkheid zo opgelopen, dat er een kruiwagen in de Wolfhezerbeek voor de Wodanseiken gelegd werd.
Hierop diende de nieuwkomer te gaan staan en bij de heilige Wodanseiken te zweren dat hij, als hij deze plek zou betreden, dan de Germaanse goden Wodan en Thor zou eren
Wodan en Odin zijn namen voor de zelfde Germaanse Godheid, die als Zwerver en als Jagersman verscheen, bij de Britse heidenen als Herne, de jagersgod. Bij de Duitsers droeg vooral componist Richard Wagner bij aan de terugkeer van Wodan in de kunst van de 19de eeuw.
Een krans van eikenloof is het Germaanse overwinnings-teken dat Rijksjagermeester Hermann Goering op zijn jachtslot op de Schorfheide aanbracht. Niet omdat het een Nazi-symbool was, maar omdat dwepen met voor-christelijke tijden zeer Romantisch was. En Nazi’s hadden een sterk ecologische en romantische inslag. Ze wilden volgens de Aryosofie teruggrijpen op de voor-christelijke oorsprong.
Zie ook de zogenaamde Urwalden, die ik op Interessante Tijden al beschreef, snippers oud bos in Germania die hun naam vooral aan dat oer-verlangen ontlenen.
Die greep naar de voor-christelijke tijd past in de Romantische periode. De Gebroeders Grimm gingen rond 1800 immers ook op zoek naar volks-verhalen waar je nog iets van de Heidense oorsprong kon vinden van Duitsland. De Nazi’s stonden met hun neo-paganistische ideologie van Volks-zuiverheid dan ook in een Europese traditie.
Maar ook de natuur-traditie die Heemtuinen ging aanleggen met ‘oorspronkelijke Inheemsche soorten’ die daar ‘horen’ te groeien, niet die Exoten zoals de Lupine op Kamp Westerbork: het past in de Romantische traditie.
De eiken staan aan wat je een ‘spreng’ noemt, een in 1558 gegraven afwateringskanaaltje door het bos. Volgens Natuurmonumenten schilderde Maris die spreng en hij noemde het- zeer romantisch- De Oorsprong.
Net als het idee dat eeuwenoude eiken in de tijd van Heidense Germanen al zouden groeien, Heidevolken die Wodan aanbidden… zo grijpt de oorsprong naar een onaangetast vroeger.
Je kunt die vlucht van stadse kunstenaars in de 19de eeuw naar het platteland en natuur niet los zien van de industrialisatie. Zonder de in 1845 aangelegde Rhijnspoorweg van Utrecht naar Arnhem, konden die stadse kunstenaars niet zo diep in de binnenlanden komen. Daarnaast groeit door groeiende drukte de behoefte daar aan te ontsnappen. Toen al….
Het is iets waar de huidige Club van 10 Miljoen (‘Meer mens met minder mensen) van Overbevolking.nl/Overpopulationawareness.org nog steeds naar verlangt. Dan moeten er meer dan 7 miljoen Nederlanders ‘verdwijnen’, wat meer is dan er Joden verdwenen in de jaren 1939-1945. Toch adverteert die club vrolijk op Facebook…
Omdat ze het in een klimaat-jasje verpakken, en dan mag je wel (bedekt) voor genocide en een totalitair regime pleiten tegenwoordig….Sterker nog, die Klimazi’s hebben ANBI-status voor de ‘strijd tegen overbevolking‘, en dik 5000 FB-vrienden.
Ontsnappingsdrang naar een plek waar geen mensen zijn, die kom je dan weer in het werk van die Oosterbeekse schilders tegen, maar ook bij moderne natuurfotografen: ze schilderen de natuur als onaangetast vluchtoord waar de tijd geen vat op lijkt te krijgen.
Het Historisch Nieuwsblad geeft in DIT artikel een informatief overzicht van de leden van de Oosterbeekse School. Zoals zij een kunstcriticus Johan Gram citeren:
Nog hooren wij hem in gloeiende woorden over het betooverende der natuur spreken; wij zien hem met zijn zeldzaam plastisch vertellerstalent, waardoor hij ons personen en zaken voor de oogen tooverde, met groote beweeglijkheid en gebaren vol uitdrukking, het geheimzinnige en wegsleepend schoone zijner aangebeden meesteresse, de natuur, beschrijven;
wij luisteren naar zijne dichterlijke schildering van die fluisterende stemmen in de eenzaamheid, die aanbiddelijke macht van toon en kleur; en wij erkennen dat Bilders de natuur niet anders kon vertolken dan hij deed,
Bilders gaf les aan Mesdag (die van het Panorama Mesdag in Scheveningen) en zijn al op 26-jarige leeftijd gestorven tragische kunstenaars-zoon Gerard Bilders.
Met de 17de Eeuwse Hollandse meesters kregen zij sterke invloed op de landschap- en natuurfotografie, wat eigenlijk een genre ‘buiten schilderen voor luie kunstenaars’ is.
Je komt er bij het juiste licht, zet je zintuigen open en als je ‘het’ ziet druk je af.
Wanneer ik de plek bezoek krijg ik altijd de Heidense muziek van Type O Negative tussen de oren, je ruikt de rottende bladeren, de geur van verval en de dood en krijgt verlangen naar het naakte lijf van een jonge roodharige heks met melkwitte slagroomspuit-borsten en klein kontje.
Een nimf die je bemint tot de samentrekkingen en schokgolven door haar lijfje jagen….hfffffffff, hfffffff
Haunted; behekst zijn door haar…
Maar dan komen er van die kakelende grijze duiven met Nordic Walking-stokken, het typische donateursvee van Natuurmonumenten met Roots-abonnementje, een hijgende Mountain-biker die tingeling doet en vloekt, en je staat weer met je benen op de grond.
17 miljoen mensen, op dat hele kleine stukje aarde. Ja inderdaad, waarom geen 10 miljoen? Toch mooi dat je stukjes verbeelding in groen overhoudt, met geruis van de A50 op de achtergrond, waar je die minstens 7 miljoen kunt wegdenken…
De Gelderse paganisten van Heidevolk maken muziek over ‘Wodan Heerst’, en met hun snarengeweld kunnen ze het lawaai van de A50 misschien overstemmen:
Het is belangrijk dat er zelfs in ons overvolle Nederland plekken zijn, waar je in ieder geval de schijn wekt dat mensen er eens met hun TENGELS vanaf blijven. Niks aan doen deze plek. En wanneer je verbeelding op de loop gaat zie je Wodan misschien toch door het bos jagen: op zijn Mountainbike en/of met Golden Retriever, dat dan weer wel.
En je verzint het niet: om 1330 was ik klaar met schrijven over Germaanse goden en heksen- wat vanuit christelijk perspectief demonische krachten zijn. Ik ga rondje rennen in het bos, reken mijn bier af bij de Bierwinkel om 14:39, en het bedrag komt precies uit op:
The Number of the Beast.
Dan deze foto van het Boze Oog nog maar eens….of nee, toch liever Jezus Christus, daar ben ik van
En laten we daar vooral
…op zeggen!
Man wat geniet ik van je teksten en vooral je foto’s!
Tnx: En terecht, want ze zijn ook goed
Leuk dat J.J. Cremer op deze manier in de belangstelling blijft. Er is een mooie website over hem. Daarop staan ook veel van zijn kunstwerken, w.o. de Wodanseiken: http://www.jacobcremer.nl
@Jan, hartelijk dank voor je tip, we gaan zeker even op de webstek kijken!