In de Hondsrug-trilogie van deze week bezochten we de plaats waar Berend Botje op mysterieuze wijze verdween, zodat er een liedje over werd gemaakt: Zuidlaren. Hier ligt een natuurlijk ontstaan meer van 672 hectare waarop de Hunze uitwatert, het Zuidlaardermeer. De eerste durfals gingen er al schaatsen, op ijs dat begon te zingen wanneer je er met de ijzers over gleed. 

Mogelijk is Berend Botje die ‘nooit weerom’ kwam, op die wijze bij Zuidlaren verdwenen, dat hij over 1 nacht ijs ging en in een wak verzeild raakte. Ondergetekende probeerde het ijs ook uit, maar de bescheiden tachtig kilo waren al voldoende om het bij iedere voetstap te doen kraken. De website van Stichting De Hondsrug geeft een vrij summiere beschrijving over de wijze waarop het meer ontstond:

In tegenstelling tot de andere meren in Drenthe is het Zuidlaardermeer niet ontstaan door het afgraven van turf. Door de invloed van zee in het Holoceen is er op deze plek namelijk geen turf ontstaan. Het Zuidlaardermeer is het grootste meer met een oppervlakte van maar liefst 671 ha. Het is een zeer vogelrijk gebied met een uniek vloedmoeras (Leinwijk) en stukken grasland met vele weidevogels.

Er kon geen turf groeien, omdat het Zuidlaardermeer in open verbinding met de zee stond, via wat nu het Reitdiep heet. Die gekanaliseerde rivier is de combinatie van de afwatering van de Hunze en Drentse Aa, als ik me niet vergis. En daarnaar werd het Friese gewest Hunsingo weer vernoemd. Alle wegen en rivieren leiden uiteindelijk naar Friesland. Althans op onze website van een Fries nationalist nieuwe stempel.

De Hunze gaat na het Zuidlaardermeer in te stromen, er weer uit als Drentse Diep. Uiteindelijk bij de stad Groningen verandert die in Winschoterdiep, en voor je het weet zeggen de Groningers dan Aa, tegen je. Bij A-Kerkhof, waar beide riviertjes Hunze en Aa elkaar ooit moeten hebben ontmoet bij hun omsingeling van de stad Groningen. Het Hoendiep kwam er ook ergens uit, stromend vanuit het Westen.

De Drentse Aa begint vlakbij Kamp Westerbork als Amerdiep, vernoemd naar Here zegen deze spijze, Amen. Dat riviertje verandert ook continue van naam, hij loopt het gehele traject over de Hondsrug links van de Hunze. Bij de A28 snelweg ter hoogte van Glimmen/Haren wordt die Aa opgeslokt door de aan die snelweg parallel lopende Noord-Willemskanaal.

Dankzij de natuurlijke historie met alle menselijke ingrepen en kanaliseringen, hebben de riviertjes dus een hele reeks verschillende namen gekregen. Dat viel ook al op bij de Friese variant op de Drentse Aa, de Boorne, ook wel Friese B genoemd hier. Die heeft wel zes verschillende namen in zijn korte bestaan van een kleine 40 kilometer, van Koningsdiep tot Kromme Knilles.

Bijna buitenlands landschap
Zo tussen Schipborg en Anloo is de Aa op z’n aardigst, het landschap oogt er ook bijna buitenlands, met de fossiele rivierduinen en hoogtes, Saksische hoeves. De streek lijkt er gekoloniseerd door rijke tweedehuizers, die de oude Saksische boerderijen opknapten en innamen.

Wel belachelijk dat op de prachtige oude Zadeldak van Anloo (met slagroompuntje voor de sier) een Oekraine-vlag is gehangen. Sinds wanneer steunen kerken de oorlogszucht van de NATO? Hing er ook een Syrische vlag toen Alleppo aan gort werd geschoten door zogenaamde ‘gematigde rebellen’, met sponsoring van het Rutte-regime en de NATO? Sinds wanneer kun je op gematigde wijze aan puin geschoten worden…

Sinds er mediapropaganda bestaat om oorlogen te verkopen.

Het aan Berend Botje gewijde monument in Zuidlaren aan de Hondsrugweg uit 1922, dat raakte sindsdien omsingeld door de moderniteit. Een knalgele Jumbo, Top 1 Toys met kleurige winkelreclame. Was ik Berend Botje geweest, dan was ik van de sokkel geklommen en ging ik op een idyllischer plek staan, mijn legende waardig. Zuidlaren oogt verder namelijk als een mondain dorp, met statige panden in boslanen.

Het deed Afke aan Bergen (bij Schoorl tegen de duinen aan) denken, waar ze haar VWO deed. Volgens geruchten is Berend Botje naar Amerika verdwenen. Wij namen bij het naastgelegen Brasserie Joost, een kantine-achtig grantkafee een lokaal biertje: De Eggens Tripel, waar je zes euro vijftig per flesje voor af kon tikken.

Vijftien gulden voor 1 biertje. Dat is wel heeeeeel speciaal bier.

Hoe lang duurt het voor de horeca zich uit de markt prijst? Wel jammer, omdat je bij je exploratietochten altijd een gezellige plek zoekt om na gedane zaken te landen, met wat lekkers omlijst. Het nuttige en aangename. Voortaan nemen we dus wel ons eigen bier mee op reis, om na gedane zaken even te crashen.

Zo speciaal is bier nu ook weer niet. Maar het Nederlandse landschap is dat dus wel, aan riviertjes, heuvels, duinen, wegen, bijna aan alles kleeft een natuurhistorisch verhaal dat je verbeelding prikkelen kan, een tweespraak van mens en natuur die elkaar beinvloeden.