“Verdriet is beter dan lachen”… (Prediker 7)

Laurentiuskerk Kimswerd

Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit De Heilige Schrift, Het Boek dat de afgelopen tweeduizend jaar de basis vormde van Westerse beschaving. Vandaag gaan we opnieuw verder in het meest pessimistische bijbelboek van alle 66, Prediker. Om te ontdekken dat we daar op deze voorjaarsochtend geen boodschap aan hebben.

Deze schrijver, de Zoon van David (Salomo) klinkt opnieuw als een door hoge leeftijd verteerde man die in het bejaardenhuis nooit meer bezoek krijgt, behalve bij de door Neoliberale Zorgboer BV ingeplande ‘zorgmomenten’ voor ‘de cliënt’, van een ongeïnteresseerde I-phone-mbo’er die telt ‘hoeveel ze nog wassen moet’, voor ze weer op Tiktok de interesse voor zichzelf zal peilen…

Sarcofaag in kloosterkerk Jannum

Open Deuren via de Bible-app
Prediker leest niet altijd even logisch consistent. Net als ‘Spreuken’ krijg je vaak een opeenvolging van wandtegeltjes voor in de tempel. Of de WC. Een beetje als die Bible-app uitspraken die abonnees dagelijks per telefoon krijgen als ‘buiten is geen binnen, en nat is niet droog’ (Jantje 2 vers 3)… Als er een christelijke Stichting Open Doors bestaat, dan bedoelen ze misschien dat de Bijbel soms open deuren kan intrappen?

En daar moet je dan iets van opsteken.  Of zelfs een hogere wijsheid voor de dag uit halen?

Het betoog van Prediker zeven is in Pediker 5 op het eind al losgebarsten. Daar is de boodschap dat een laaggeplaatste met vrede en slaap beter af is, dan iemand die bulkt van de centjes maar die niet tot rust kan komen. Hoewel je ook mensen hebt die liever ongelukkig zijn in een Bentley.

Wie het geld liefheeft, wordt van geld nooit verzadigd, en wie de overvloed liefheeft, niet van inkomsten. Ook dat is IJdelheid.
Waar het goed vermeerdert, vermeerderen zij die het opeten. Welk voordeel hebben dan de bezitters ervan, behalve dat hun ogen ernaar kunnen kijken?

De slaap van de arbeider is zoet, of hij nu weinig of veel te eten heeft, maar de overvloed van een rijke houdt hem uit de slaap.

Is dat wel waar? Je slaapt toch werkelijk beter, wanneer je weet dat er aan het eind van de maand nog geld over is om de lasten te betalen. Sinneskien is mear as jild yn bosk en iepen fjild. Vervolgens eindigt dit stuk met een soort ‘Gij zult genieten’-oproep:

Zie, wat ik gezien heb: een goede zaak die voortreffelijk is, namelijk te eten en te drinken en het goede te genieten bij al zijn zwoegen waarmee hij zwoegt onder de zon tijdens het getal van zijn levensdagen, die God hem gegeven heeft, want dat is zijn deel.

Ook elke mens aan wie God rijkdom en bezittingen geeft en toestaat om daarvan te eten en zijn deel ervan te nemen om zich in zijn zwoegen te verblijden, dat is een gave van God.Ja, hij zal niet veel meer denken aan zijn levensdagen, want God verhoort hem in de blijdschap van zijn

Kerk Westerland torent uit

‘Verdriet is beter dan lachen’
In Prediker 6 lezen we over een uitzondering op die regel: Iemand die zijn hele leven hard werkte en fortuin verzamelde, maar die daar nooit van genieten kon. Een ‘bittere kwelling is dat’, lezen we. Daarop volgt een vrij onsamenhangend stuk proza, waar ik geen touw aan vastknoop.

Al het zwoegen van de mens is voor zijn mond en toch wordt de begeerte niet vervuld. Wat heeft immers de wijze vóór op de dwaas?
Wat baat het de arme dat hij weet met de levenden om te gaan?

Beter is het zien van de ogen dan het gaan in de weg van de begeerte. Ook dat is ijdelheid en najagen van wind.

Lazen we in Prediker 5 nog dat je vreugde mag hebben en genieten, in Prediker 7 is het weer beter om dood te zijn dan te leven, en verdriet is weer beter dan lachen:

Een goede naam is beter dan goede olie en de dag van de dood is beter dan de dag dat iemand geboren wordt. Het is beter naar een klaaghuis te gaan dan naar een huis te gaan waar een feestmaal gehouden wordt.

Dat is immers het einde van ieder mens, en de levende moet het ter harte nemen.Verdriet is beter dan lachen, want bij een treurig gezicht gaat het goed met het hart.

Abdijkerk Echternach, massief

‘Wees niet al te rechtvaardig’…
Natuurlijk zijn we groot fan van melancholie en een zekere ‘levensernst’ op zijn tijd. Dat je niet als Gordon en Gerard Joling al lachebekkend doordendert, alsof je een soort twijfel ontvlucht. Een stiltemomentje, een stukje dodelijke eerlijkheid, dat is als thuiskomen. Toch kun je ook lachen in de zin van ‘huilen van vreugde’, en zo opluchting aan je hartzeer geven. Dus hoe wijs is Salomo hier?

Misschien moest hij bij Prediker 7 nog even in vorm komen. En dan, is de Bijbel niet zo geschreven dat ieder er wat van zijn gading uit kan plukken. Dus slaan we even wat verzen over. Tot we bij vers 15 komen. Hier stelt hij pardoes dat er eigenlijk geen rechtvaardig godsbestuur te zien was in zijn leven. En dus waarschuwt hij er voor ook niet al te (zelf)rechtvaardig te zijn:

Dit alles heb ik gezien in mijn vluchtige dagen: er is een rechtvaardige die omkomt in zijn rechtvaardigheid,
en er is een goddeloze die bij al zijn slechtheid zijn dagen verlengt.

Wees niet al te rechtvaardig en acht uzelf niet bovenmate wijs. Waarom zou u uzelf verwoesten?
Wees niet al te goddeloos en wees niet al te dwaas. Waarom zou u sterven vóór uw tijd?

Het is goed dat u aan het ene vasthoudt en daarbij uw hand niet van het andere aftrekt. Immers wie God vreest, ontkomt aan dit alles.

De hete adem van God in je nek voelen, en dan blijft ’t je dus bespaard aldus Prediker. Maar wat? En zie deze foto’s van kerkjes. Ze ogen allen ook als een soort doodskist, maar dan een kist waar je kerkbanken in zet.

Parrega, de Johanneskerk uit 1300

‘De vrouw als een vangnet’
Tot zover dus andermaal weer een stel losse observaties, waarmee je alle kanten uit kunt. Net als die dagelijkse kreet vanaf de Bible-app. Ook treffen we nog een waarschuwing tegen vrouwen aan:

Ik vond iets wat bitterder is dan de dood: de vrouw die een vangnet is. Haar hart is een sleepnet, haar handen zijn boeien.

Wie goed is voor het aangezicht van God, zal aan haar ontkomen, maar een zondaar wordt door haar gevangen.

Salomo had veel blingbling en sociaal aanzien, die had ze dus voor het uitkiezen bij het mater-( = moeder)ialistische geslacht. De Bijbel spreekt over zijn harem van vele honderden vrouwen, en 1 daarvan zou hem verleiden om weer aan de afgodendienst deel te nemen. Hij zal weten waar hij over praat. En inderdaad, een vrouw kan je opeisen, met een touwtje rond de ballen meetrekken

Zie, dit heb ik gevonden, zegt Prediker, het ene bij het andere, om tot een slotsom te komen, die ik nog altijd zoek, maar niet heb gevonden.
Eén man onder duizend heb ik gevonden. Een vrouw onder die allen heb ik echter niet gevonden.

Alleen, zie, dit heb ik gevonden: dat God de mens oprecht gemaakt heeft, maar zij hebben vele uitvluchten gezocht

Het kerkje van Swichum

De mens is dus gemaakt met een verlangen naar oprechtheid. Maar er zijn weinigen die er volgens Salomo gehoor aan geven. Ach ja, al die leefregels en wandtegels. Regels zijn er om te breken. Kun je soms ook niet gewoon zeggen: doe niet zo moeilijk, LEEF. Dus wat moet je nu met dit libido-loze verhaal van de Prediker? Wanneer je enkel de rede gebruikt, kun je ‘Het Leven’ tot de grond afbreken.

Is het dus wel wijs om enkel je rede te gebruiken?

Prediker 7 klinkt nu als iemand die achter de geraniums wacht tot de dood hem verlossen zal van de ziekte die leven heet.  Je moet er voor in de stemming zijn. Misschien wanneer ik eenzaam wegteer in hoge ouderdom in een neoliberaal opvanghuis van Zorg BV. En mijn lichaam als huis van de ziel is een ruïne is geworden, de zorgconsulent veegt met zichtbare tegenzin in mijn zorgmoment de mond af.

Het tafeltjedekjemaal is precies afgemeten naar het budget. We leven in die typische modern-Westerse maatschappij, waar God afwezig is, teruggedrongen tot een reservaat. Dan zal ik zeggen dat verdriet beter is dan lachen.

Maar nu denk ik eerder: Ha, ik mag vandaag leven en het voorjaar hangt in de lucht. Dan nemen we liever dat andere devies, gij zult genieten ter harte. Vandaag, zondag is een vrije dag. En dat is dan het loon in zichzelf. Heb een goede zondag.

6 Replies to ““Verdriet is beter dan lachen”… (Prediker 7)”

  1. Jantje 2 vers 3)…
    Ik moest erom lachen (op zondag/zonde dag, zonde van die dag) ) die humor resoneer ik mee. Ik hoop dat ik nu geen zonde begaan heb. Misschien vanavond een kwartier met een doorntak op mijn rug slaan om het af te kopen voor het geval dat.

    Het heeft wat weg van het lamenteren van Job maar dan vanuit een andere hoek en eigen inzicht door ervaring in het leven. Het is een soort zelfkritiek waarin wel doorschemerd dat hij het op een rijtje gezet heeft en er conclusies uit trok hoe cryptisch die ook mogen zijn. Dat lamenteren zie ik als iets van wat een soort mode was in dat tijdsbeeld. Net als het naakt vechten en gymnastiek doen en de manier van discussie onder vriend uit de Ilias en Odyssee van de Grieken. De Ramayana uit India is veel op rijm en heeft veel van de Trojaanse oorlog weg.

    Salomon wist schijnbaar veel van magie had volgens de verhalen vloerkleden onder zijn controle. Maar dat hoeft niet per definitie in te houden dat hij het mysterie van het leven doorgrond had en dat hij dat in deze proza eerlijk aangeeft. Hij klaagt niet tegen een God zoals Job deed die dacht de beste van de de klas te zijn en zijn snoepje of stempeltje in zijn schrift wou hebben, het heeft meer van zelfbeklag/kritiek weg. En dat is misschien wel wijzer. Je schrijft in dit stuk dat een vrouw hem had verleid naar andere Goden misschien dat het daar mee verband heeft. Hij geeft dan waard een vrouw de schuld wat het toegegeven van zijn eigen zwakte inhoud. Wij mannen moeten sterk in onze schoenen staan wat makkelijker geschreven is dan het in de praktijk praktijk te doen, dat houd het spel interessant. Je kan je dan afvragen wat doet het in de Bijbel. Wel als eerste zijn stamboom. David was number one via de Mozaïsche leer en hield de goede/beste God aan voor zijn afstamming en Salomon dus schijnbaar niet. Misschien is dan de boodschap die een sekte predikant er aan zou geven ietsvvan kijk zie nu hoe slecht het met je afloopt als je doet wat Salomon deed. Dit is puur op intuïtie.

    Ik heb ooit een boek gelezen wat The Book of Salomon heet. Daar komt redelijk wat over astrologie en magie naar boven borrelen. Welke planeten op verschillende tijdstippen van de dag bepaalde invloed hebben en welke voordelen de mens eruit kan halen omdat ze op specifieke delen van je lichaam inwerken via hun electro. magnetische straling . Zo schijnt de opkomende zon ook in meerdere culturen zeer krachtig te zijn. Bij de elfde dag na en voor volle maan eten en drinken mensen die zich nog aan hun regels houden in de Hindoe cultuur niets. Dat gaat vanaf zonsondergang op de 10de dag tot zonsopkomst de 12de dag. De Maan veroorzaakt eb en vloed en trekt ook aan het water in je lichaam het schijnt op die dagen dan nadelig te zijn voor het lichaam. Er zit vaker dan we denken een wetenschappelijke logica in wat de ouden reeds wisten.
    Alle regels in acht houden is voor de werkende mens niet te doen wel voor priesters en asceten. Als je met magie aan de slag gaat dan kan dat niet lukken of nadelige voor de magiër zijn als de stemvork in ons lichaam een grove frequentie heeft door bijvoorbeeld varkensvlees of vlees in zijn geheel en moet je kennis hebben van de factoren die een rol spelen. Je zal je dus een smal pad moeten lopen.

    Ben benieuwd wanneer je het gedeelte gaat behandelen over dieet voorschriften en erachter gaat komen dat brood van gist op Zaterdag/Sabbat en niet de Zondag niet gegeten mag worden en eten van paling die geen schubben heeft heel waarschijnlijk strafbaar is. Dat kost wel een paar uur meer met een doorntak op je rug meppen. Ik heb respect voor mensen die zich aan de regels van hun religie houden en nog Orthodox zijn, ondanks dat het misschien voor andere niets uitmaakt of in iets totaal anders geloven en ze misschien wel uitlachen/beschimpen/ hoogwaardig tegen aankijken. Alleen al de standvastigheid van hun karakter en de energie die ze er insteken is respect waardig.

  2. Het artikel schreeuwt van alle kanten: “Wees tevreden met wat je hebt, armoedzaaiend plebs!”
    Het kan niet anders dan dat het volk eronder gehouden moet worden en dat is makkelijker als dat volk accepteert dat het positief moet kijken naar alle gebreken in het beroerde leven. Zodat er geen opstand plaatsvindt.

  3. Rypke, je website heb ik leren waarderen. Je reflectie op alles is mooi om te lezen. De onderwerpen die je uitdiept spreken van kennis en onderzoek en daar kunnen wij veel van leren. De zondagse “preek” vindt ik altijd bijzonder. De Bijbel kun je op zoveel manieren lezen. Met genoegen neem ik er kennis van jou uitleg. Fotograferen kun je als de beste en de bijgeplaatste foto’s maken het verhaal compleet. Ik kan alleen maar dank je wel zeggen en je al het goede gewenst.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *