Op de zondag geen profane boodschappen. Dan trekken we op verkenningstocht door de Bijbel, ‘De Heilige Schrift’ waarop de Westerse cultuur eeuwenlang was gebouwd, en waardoor de staat Israël dit jaar 75 jaar bestaat.

Vandaag pakken we Jozua bij de kop, de legerleider die door Mozes werd aangesteld om dat ‘Beloofde Land’ in te nemen middels genocide, ‘uitroeien’ is het woord dat de Bijbel gebruikt naar daar levende volkeren.

Dat is het ‘purificatie door eliminatie’-motief waarmee de Torah-boeken doordrenkt zijn. Hun JHWH wordt immers een ‘krijgsman’genoemd (Exodus 15), een oorlogsgod die in bijbelboek Jozua ‘met de ban’ geslagen bloedoffers- ook kinderen- uit de strijd opeist. Bij het intrekken in Het Beloofde Land door Jozua splijt nu de Jordaan zich in twee watermuren.

Exodus, Leviticus, Numeri, Deuteronomium: Jozua/Hosea
We lazen eerder in het Torah-boek Numeri, waarop Deuteronomium volgt en vervolgens Jozua. We zagen in eerdere aflevering van de zondagspreek dat de Torah-boeken na Genesis niet beslist chronologisch op elkaar volgen. Het zijn vaak andere versies van de zelfde (militaire) volksgeschiedenis van de nazaten van Jacob, Israël, die elkaar in andere versies overlappen.

Jozua volgt op het bijbelboek Deuteronomium, nadat Mozes sterft en door JHWH is begraven. Die opvolging is wel chronologisch te noemen, omdat hij de man is die het Beloofde Land mag veroveren. Mozes moest in de woestijn sterven, samen met de generatie die met hem uit Egypte trok.

Door ontrouw aan JHWH hadden zij zich bezoedeld, dus waren ze niet meer geschikt voor uitvoering van het militair godsoordeel, purificatie van het land door eliminatie, met ‘de ban’ slaan, uitroeien al wat ademt, als een bloedoffer voor JHWH, zoals in Jozua 6:21 bij de inname van Jericho:

En zij sloegen alles wat in de stad was, met de ban, met de scherpte van het zwaard, van de man tot de vrouw toe, van het kind tot de oude, en tot het rund, het schaap en de ezel toe.

Wie deze ban niet geheel uitvoert -maar bijvoorbeeld het vee spaart of een meisje voor zichzelf- wordt behandeld als iemand die iets van het offer rooft dat JHWH als oorlogsgod voor zichzelf opeist. Die moet dan zelf met heel zijn huis geofferd worden.

Jozua is een verre nakomeling van Jacob’s favoriete (jongste) zoon Jozef, die bij een Egyptische vrouw Efraïm verwekt, 1 van de twaalf stammen. Een aantal nakomelingen verder komt Nun, en Jozua wordt de ‘zoon van Nun’ genoemd. Jozua zou eerst Hosea heten, zo staat in Numeri 13:8:

Uit de stam Efraïm: Hosea, de zoon van Nun.

In de Bijbel komen we nog een profeet tegen die Hosea heet. De naam zou ‘redding, verlossing’ betekenen, naar het werkwoord Jasoa voor ‘redden’. Jozua zou volgens de Christipedia in het Hebreeuws dan Jehosjoea heten, wat ‘Jahweh brengt redding’ zou betekenen.  Wat in het Bijbelboek Jozua betekent ‘redding voor Zijn Eigen Volk’…want Jozua is de man die de genocide brengt over Kanaän.

Jezus, een vergriekste Jozua
Jozua zou in het Grieks verbasteren tot jesua oftewel: Jezus. En de eerste Bijbelboeken waarin Jezus optreedt zijn in het Grieks opgesteld, christus is immers ook een Griekse term voor ‘gezalfde’…De door de profeet verkozen Koning met goddelijk gezag.

Maar in Numeri 14, 1 hoofdstuk later, heet die zelfde Hosea ‘zoon van Nun’ plots – zonder verdere verklaring-Jozua, nadat hij als verspieder uit het Beloofde Land terugkeert. Hij is dan de enige verkenner (met Kaleb) die stelt dat het Beloofde Land een goed land is, ‘overvloeiende van melk en honing’. De andere verkenners spiegelden allerlei verschrikkingen voor, zoals reuzen.

Zodat het Volk riep dat ze liever in Egypte waren gebleven.

En daarop stelt JHWH dat ze dan maar veertig jaar moeten ronddolen in de woestijn. Eerder is JHWH daar zo woest over dat hij zijn hele volk met de pest wil verdelgen. Maar door de voorspraak van Mozes- die JHWH voorspiegelt dat Hij dan als godheid voor joker staat bij andere volkeren- ziet Hij daar vanaf.

Dus wordt het die veertig jaar gevangenisstraf in de woestijn, tot de hele generatie dood is die met Mozes Egypte uittrok door de splijtende Schelfzee.

Militair leider
Numeri volgt op Exodus en Leviticus. Maar in Exodus heet Hosea al Jozua, die daar ‘dienaar van Mozes’ wordt genoemd, de legerleider die de Amelekieten verslaat, zolang Mozes zijn magische staf omhoog houdt. Die militaire rol zal hij ook in zijn eigen bijbelboek vervullen, Jozua, de man die het Godsoordeel brengt over Kanaän door alle inwoners uit te roeien, mannen, vrouwen, kinderen en vee, dat heet ‘met de ban slaan’…

Meteen bij introductie, blijkt dat Jozua net als Mozes een sprekende JHWH kan horen die hem allerlei beloftes doet en instructies geeft. In de moderne tijd zou je stellen dat iemand die ‘God’ hoort praten ‘schizofreen’ is. Maar Jozua is een profeet-legerleider, net als David:

Het gebeurde na de dood van Mozes, de dienaar van de HEERE, dat de HEERE tegen Jozua, de zoon van Nun, de dienaar van Mozes, zei: Mijn dienaar Mozes is gestorven. Nu dan, sta op, steek deze Jordaan over, u en heel dit volk, naar het land dat Ik aan hen, de Israëlieten, ga geven.

Elke plaats die uw voetzool betreedt, heb Ik u gegeven, overeenkomstig wat Ik tot Mozes gesproken heb. Van de woestijn en deze Libanon af tot aan de grote rivier, de rivier de Eufraat, heel het land van de Hethieten, en tot de Grote Zee, waar de zon ondergaat, zal uw gebied zijn.

Niemand zal tegenover u standhouden al de dagen van uw leven. Zoals Ik met Mozes geweest ben, zal Ik met u zijn. Ik zal u niet loslaten en u niet verlaten. Wees sterk en moedig, want ú zult dit volk het land dat Ik hun vaderen gezworen heb hun te geven, in erfbezit laten nemen.

Ach, deden de Europeanen dat ook niet bij de Indianen in Amerika?

Verkenners overnachten bij hoer Rachab
Tot de dag van vandaag houdt het Zionisme deze territoriale claim in herinnering, die eerder in Genesis 15 is gedaan: Groot Israël tot aan de Eufraat, verbeeld in de Davidster tussen twee rivieren, blauwe lijnen (Nijl en Eufraat). Het boek Jozua begint met de oversteek door de Jordaan. Dat gaat op de zelfde sprookjesachtige wijze als de uittocht uit Egypte, wanneer ‘de zee in tweeën splijt.

Nu splijt de Jordaan in twee, wanneer de priesters met de Ark van het Verbond er door trekken. Daardoor kan het leger van de Israëlieten zonder natte voeten dit normaliter nogal bescheiden beekje doortrekken. Maar eerst- voor hij zijn eerste stad verovert, Jericho- stuurt Jozua twee verkenners, zoals hij zelf eerder verkenner was.

Die blijven geheel toevallig daar overnachten bij een hoer, Rachab. Waarom het vermelden van haar oudste beroep zo relevant voor de Bijbel, dat zal je niet in christelijke boekjes lezen, en of ze daarom juist bij haar sliepen:

Daarna stuurde Jozua, de zoon van Nun, er vanuit Sittim in het geheim twee mannen als verkenners op uit, en zei: Ga op weg, bekijk het land en Jericho. Zij gingen en kwamen in het huis van een vrouw, een hoer, van wie de naam Rachab was, en zij sliepen daar

Die hoer verlinkt haar eigen stadsgenoten, en daardoor blijft zij later met haar familie van de ‘ban’ gespaard die Jozua over de bewoners van Jericho brengen. Door een ‘scharlaken koord’ aan haar venster te hangen. Dat motief lijkt sterk op hoe eerder de Israëlieten van de doodsengel bespaard bleven, door lamsbloed op de deuren te smeren.

En dat motief keert later terug in de christelijke theologie. Dat wij mensen niet met ‘de ban’ geslagen worden, de doodsengel van JHWH op bezoek krijgen omdat wij met het bloed van christus, Jeshua zijn ‘vrijgekocht’, dat op de deur van onze ziel zou zijn gesmeerd wanneer je er in gelooft.

De Jordaan splijt zich in twee
Die stadgenoten hadden die verkenners zien binnenglippen, en gezien de vreselijke daden die het uitverkoren volk al bij andere volkeren bracht zijn ze beducht op spionnen. De Bijbel vermeldt dat zij angstig zijn, wat Jozua opvat als een gunstig teken:

Toen keerden die twee mannen terug. Zij daalden af uit het bergland, staken over en kwamen bij Jozua, de zoon van Nun. Zij vertelden hem alles wat hun overkomen was, en zeiden tegen Jozua: Zeker, de HEERE heeft ons heel dat land in handen gegeven, want ook alle inwoners van het land zijn voor ons weggesmolten van angst.

De legende vervolgt dan met een wonderverhaal. Door dat wonderteken, een Jordaan die net als de Schelfzee bij de uittocht uit Egypte onder Mozes bevel in twee splijt, zullen de volkeren die door Jozua geslacht gaan worden weten dat ze aan de beurt zijn, omdat de HEERE zich tegen hen keert, met de Israëlieten als militair verdelgingsmiddel. Dat gebeurt in Jozua 3:

Vervolgens zei Jozua: Hierdoor zult u weten dat de levende God in uw midden is en dat Hij de Kanaänieten, de Hethieten, de Hevieten, de Ferezieten, de Girgasieten, de Amorieten en de Jebusieten geheel en al van voor uw ogen zal verdrijven.

Zie, de ark van het verbond van de Heere van de hele aarde gaat voor u uit de Jordaan in. Nu dan, neem voor u twaalf mannen uit de stammen van Israël, uit elke stam één man.

Want het zal gebeuren, zodra de voetzolen van de priesters die de ark van de HEERE, de Heere van de hele aarde, dragen, in het water van de Jordaan komen, dat het water van de Jordaan afgesneden wordt, namelijk het water dat van bovenaf vloeit; het zal blijven staan als een dam.

Ze moeten dan twaalf gedenkstenen oprichten, om te herinneren dat hier het zelfde gebeurde als eerder bij de Schelfzee (Jozua 4):

 want de HEERE, uw God, heeft het water van de Jordaan voor uw ogen doen opdrogen, totdat u overgestoken was, zoals de HEERE, uw God, met de Schelfzee gedaan heeft, die Hij voor onze ogen heeft doen opdrogen, totdat wij overgestoken waren,
opdat alle volken van de aarde zouden weten dat de hand van de HEERE sterk is; opdat u de HEERE, uw God, alle dagen vreest.

‘Uitroeien’
In Jozua 5 lees je dan, hoe de hele legermacht zich moet laten besnijden. Dus dat alle soldaten met een bloedend lid naar binnen trekken, opdat ze geheiligd zijn. Vervolgens verschijnt dan als geestelijk legerleider een wraakengel van God:

Het gebeurde, toen Jozua bij Jericho was, dat hij zijn ogen opsloeg en zag, en zie, er stond een Man voor hem met een getrokken zwaard in Zijn hand. Jozua ging naar Hem toe en zei tegen Hem: Hoort U bij ons of bij onze tegenstanders?

Hij zei: Nee, maar Ik ben de Bevelhebber van het leger van de HEERE. Nu ben Ik gekomen. Toen wierp Jozua zich met het gezicht ter aarde, boog zich neer en zei tegen Hem: Wat wil mijn Heere tot Zijn dienaar spreken?

Toen zei de Bevelhebber van het leger van de HEERE tegen Jozua: Doe uw schoenen van uw voeten, want de plaats waarop u staat, is heilig. En Jozua deed dat.

Die wraakengel met zwaard werd eerder voorzegd in Exodus 23:

Mijn Engel zal namelijk vóór u uit gaan en u brengen bij de Amorieten en de Hethieten en de Ferezieten en de Kanaänieten en de Hevieten en de Jebusieten, en Ik zal hen uitroeien

Hoe de Engel heet die dit godsoordeel velt over hele bevolkingen, wordt er niet bij vermeld. Is dat Michael?

Zo begint in de Bijbel dan de verovering van Het Beloofde Land. Door deze verhalen bestaat nu de staat Israël precies 75 jaar. De eerste stad die aan het slaan met ‘de ban’ moet geloven, Jericho, valt nu wonderlijk genoeg onder de Palestijnse autoriteit. Althans, toen ik er op bezoek kwam. Heb een goede zondag.