Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit De Heilige Schrift, Het Boek zonder welk er geen Westerse cultuur was geweest. In deze derde adventsweek gaan we verder met de Evangelist Johannes.

Sint Johannes had ook de schutspatroon kunnen zijn van ouderwetse journalistiek, zoals die nu nog via met zwart gelakte Woo-dossiers bedreven wordt door enkelingen:

Want ieder die kwaad doet, haat het licht en komt niet tot het licht, opdat zijn werken niet ontmaskerd worden.
Maar wie de waarheid doet, komt tot het licht, opdat van zijn werken openbaar wordt dat ze in God gedaan zijn.

Jezus in gesprek met ‘de joden’
Johannes is het meest ‘spirituele’ evangelie. Het kerstverhaal staat er niet in vermeld met herdertjes die lagen bij nachte. Jezus komt direct in actie na zijn ontmoeting met Johannes de Doper. (Niet te verwarren met Johannes de evangelist.) Bij Johannes zit de scene van Jezus die de zweep door de tempel haalt voorin; Meteen nadat hij zijn bediening begint.

Terwijl deze scene bij de andere Evangelisten vlak voor zijn berechting en dood plaatsvindt, als een soort aanleiding voor Zijn arrestatie. De term ‘eniggeboren’ zoon wordt hier ook ge-introduceerd. (Johannes 1:14)

Bijbelgeleerden veronderstellen dat het Johannes-evangelie later ontstond dan wat ze als het oer-vangelie beschouwen; Marcus. Het werd geschreven nadat er christenvervolgingen hadden plaatsgevonden door zowel het joods-religieus establishment als door de Romeinen.

Wanneer Johannes schrijft over ‘de Joden’ is dat daardoor ook vaak in een negatieve context: Mensen die de Christus (gezalfde, messias) niet hadden/hebben erkend. Terwijl ‘Israël’ haar oude positieve betekenis houdt, het land van het Verbodsvolk, als een bruid van de bruidegom die God heet.

De betekenis van Joden is hier niet raciaal, zoals in de post-revolutionaire negentiende- en twintigste eeuw, maar religieus. De discussie gaat over religieuze keuzen binnen de zelfde religieuze traditie, met beroep op de zelfde profeten (hier Mozes, Jesaja en Daniël).

Niko de Mus
In die context kun je ook Johannes 3 lezen. Daarin gaat Jezus het debat aan met de religieuze autoriteit, ‘de leidende Joodse kringen’ verpersoonlijkt in Nicodemus. Als kindjes op de basisschool dacht je dan aan Niko de Mus, en dat vond je lollig:

En er was een mens uit de Farizeeën; zijn naam was Nicodemus, een leider van de Joden.
Deze kwam ’s nachts naar Jezus en zei tegen Hem: Rabbi, wij weten dat U van God gekomen bent als leraar, want niemand kan deze tekenen doen die U doet, als God niet met hem is.

Jezus antwoordde en zei tegen hem: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Als iemand niet opnieuw geboren wordt, kan hij het Koninkrijk van God niet zien.

Nicodemus zei tegen Hem: Hoe kan een mens geboren worden als hij oud is? Hij kan toch niet voor de tweede keer in de buik van zijn moeder ingaan en geboren worden?

‘U moet opnieuw geboren worden’
Johannes zet de leidende religieuze autoriteit neer, als iemand die de kern van het evangelie niet begrijpt. Iemand die in ‘het vlees’ blijft en de geestelijke realiteit niet kan of wil zien. Jezus spreekt bij ‘wedergeboren’ als in moderne Pinkstergemeentelijke betekenis: Geestelijk ontwaken, opnieuw beginnen na doop met water door de Heilige Geest.

Die duif die eerder op Jezus neerdaalde, nadat Johannes de Doper hem onderdompelde in de Jordaan. Als symbool voor de duif die uit de Ark werd losgelaten na de Zondvloed, tot deze met olijftak terugkeerde (het vredessymbool).

Jezus antwoordde: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Als iemand niet geboren wordt uit water en Geest, kan hij het Koninkrijk van God niet binnengaan.

Wat uit het vlees geboren is, is vlees; en wat uit de Geest geboren is, is geest.
Verwonder u niet dat Ik tegen u gezegd heb: U moet opnieuw geboren worden.

8De wind waait waarheen hij wil en u hoort zijn geluid, maar u weet niet waar hij vandaan komt en waar hij heen gaat; zo is het met iedereen die uit de Geest geboren is.

Net als bij de Zondvloed moet iets ouds dat corrumpeerde afsterven, zodat het nieuwe er kan groeien.

De Mensenzoon/Zoon des Mensen
In de christelijke traditie betekent ‘opnieuw geboren worden’ wat de Wappies nu ‘wakker worden’ noemen. Je bent niet langer (slaaf) van de wereld, maar nog wel vóór de wereld: Je begint een eigen bediening waarin je Licht moet zijn in het duister. Je legt je vertrouwen dus ook niet in ‘de politiek’, wereldlijke leiders.

Want al die rijken komen en gaan, volgen elkaar op.Jezus vervolgt hier tegen Niko de Mus:

Nicodemus antwoordde en zei tegen Hem: Hoe kunnen deze dingen gebeuren?
Jezus antwoordde en zei tegen hem: Bent u de leraar van Israël en weet u deze dingen niet?
Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Wij spreken over wat Wij weten en getuigen van wat Wij gezien hebben, en toch neemt u Ons getuigenis niet aan.

Als Ik aardse dingen tegen u zei en u niet gelooft, hoe zult u geloven als Ik hemelse dingen tegen u zeg?
En niemand is opgevaren naar de hemel dan Hij Die uit de hemel neergedaald is, namelijk de Zoon des mensen, Die in de hemel is.

En zoals Mozes de slang in de woestijn verhoogd heeft, zo moet de Zoon des mensen verhoogd worden,
opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.

Het Vierde Dier
De Evangelisten kun je niet begrijpen zonder de profeten van het Oude Testament. De belangrijkste is Jesaja, die de christelijke theologie verwoordt in Jesaja 53. Maar de oplettende Bijbellezer herkent in Mensenzoon/zoon des mensen het apocalyptische beeld dat de profeet Daniël (7:13)brengt.

Daniël spreekt over een gruwelijk beest, ‘het vierde dier’ genoemd, het beest dat hooghartig is. Dat dier staat symbool voor een vierde opvolgend (militair) wereldrijk na de Assyriërs, Babyloniërs en de opvolgende Grieks-Alexandrische overheersing van Israël. Dat kan dat het Romeinse zijn.

In contrast staat dan de ‘zoon des mensen’ op, dus een Mensenzoon als contrast met Het Dier:

13Ik keek toe in de nachtvisioenen, en zie, er kwam met de wolken van de hemel Iemand als een Mensenzoon.
Hij kwam tot de Oude van dagen en men deed Hem voor Zijn aangezicht naderbij komen.

14Hem werd gegeven heerschappij, eer en koningschap, en alle volken, natiën en talen moesten Hem vereren.
Zijn heerschappij is een eeuwige heerschappij, die Hem niet ontnomen zal worden, en Zijn koningschap zal niet te gronde gaan.

De Messias, Gezalfde is er dus niet voor 1 etnisch volk, maar voor ‘alle volken, natiën en talen’…

Jezus offer- ‘eniggeboren zoon’- als talisman tegen godsspraak
Zonder het Oude Testament versta je het Nieuwe niet, omdat de Evangelisten steeds die oude geschriften citeren en projecteren. Het Nieuwe kan de vervulling zijn, maar niet de afschaffing van die vaak duistere boeken. ‘Mozes die de slang verhoogd heeft’ is een Numeri-passage. Er komt een plaag van gifslangen in het volk Israël, als wraakoefening voor afvalligheid.

Het aannemen van Jezus als verlosser, werkt bij Johannes als de koperen slang bij Mozes: als talisman tegen goddelijke wraak:

Toen maakte Mozes een koperen slang en zette hem op de staak. En het gebeurde als de slang iemand beet dat hij naar de koperen slang keek en in leven bleef.

Die functie van Jezus als koperenslang-talisman verwoordt Johannes vervolgens tot de meest aangehaalde Pinkstergemeente-passage:

Want zo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat ieder die in Hem gelooft, niet verloren gaat, maar eeuwig leven heeft.

Want God heeft Zijn Zoon niet in de wereld gezonden opdat Hij de wereld zou veroordelen, maar opdat de wereld door Hem behouden zou worden.
Wie in Hem gelooft, wordt niet veroordeeld, maar wie niet gelooft, is al veroordeeld, omdat hij niet geloofd heeft in de Naam van de eniggeboren Zoon van God.

Van bloeddorst naar Licht
De JHWH-methode in het Oude Testament sinds de Zondvloed was altijd die van ‘purificatie door eliminatie’. De hele wereld verzuipen was er 1 van. Maar ook wanneer de Israëlieten door genocide op 31 steden Kanaän innemen als ‘beloofde land’, en alles met ‘de ban’ slaan: Zij doen dan een oorlogsoffer voor JHWH, purificatie van het land door eliminatie.

Bij Johannes krijgt die methode een andere bijklank. God wordt als een Licht dat de Duisternis verdrijft, de Leugen, het Kwaad:

Wie in Hem gelooft, wordt niet veroordeeld, maar wie niet gelooft, is al veroordeeld, omdat hij niet geloofd heeft in de Naam van de eniggeboren Zoon van God.

En dit is het oordeel, dat het licht in de wereld gekomen is, en de mensen hebben de duisternis liefgehad, meer dan het licht, want hun werken waren slecht.

Want ieder die kwaad doet, haat het licht en komt niet tot het licht, opdat zijn werken niet ontmaskerd worden.
Maar wie de waarheid doet, komt tot het licht, opdat van zijn werken openbaar wordt dat ze in God gedaan zijn.

De waarheid verdraagt geen licht
God is hier dus het allesverschroeiende licht van Waarheid, waar alles dat vuiligheid is en een leugen direct verdampt. En zo kan de Evangelist Johannes vandaag de schutspatroon van de echte journalistiek worden.

Al die zwart gelakte Woo (wet open overheid)-documenten van hun overheid,  ambtenarij die wegpoetst waar het Licht van Waarheid niet op schijnen mag. Op die manier kun je ook met de Bijbel omgaan: weglakken wat je niet uitkomt. Maar je moet het hele Boek tot je nemen, voor je het begrijpt.

• Heb een goede zondag, en vergeet bij het verlaten van ons webhuis geen duit in de collectezak te doen. Wanneer deze weekpreek je iets gaf waar je wat aan had:

Donatie bedrag:

€

Doneren