Op de zondag geen profane boodschappen. Dan bestuderen we De Heilige Schrift, het Boek zonder welke er geen Westerse beschaving was geweest.

Na het uitstapje naar eindtijd-profeet Ezechiël afgelopen week, komen we nu weer terug bij het Johannes-evangelie.  Jezus noemt zich in Johannes 10 de Goede Herder en De Deur van de schaapskooi, Zoon van de liefhebbende Vader, die als Herder Zijn leven wil geven voor wie hij liefheeft.

Hoe ver staat dat Vader/Herder-beeld van God – in liedjes van Elly en Rikkert bezongen- af van oorlogsgod JHWH die bloedoffers dorst, en die in sommige Bijbelverhalen ook als ‘satan’ wordt omschreven?

“Wij dwaalden als schapen”
In Johannes 9 lees je hoe Jezus iemand geneest van blindheid, die van geboorte af niet kon zien. Daarop volgen dan weer de bekende ‘twistgesprekken’ met wat Johannes steeds ‘de joden’ noemt: Het joods religieus establishment. De genezing vindt plaats op de rustdag, Sabbath.

Die regel vindt het establisment belangrijker dan het goede van de genezing. Zij weigeren in heel het Johannes-evangelie te erkennen dat Jezus de Messias/Christus (gezalfde) is. Voor dat beeld wordt door de Evangelisten verwezen naar Jesaja 53:

4Voorwaar, onze ziekten heeft Híj op Zich genomen, onze smarten heeft Hij gedragen.
Wíj hielden Hem echter voor een geplaagde, door God geslagen en verdrukt.

5Maar Hij is om onze overtredingen verwond, om onze ongerechtigheden verbrijzeld.

De straf die ons de vrede aanbrengt, was op Hem, en door Zijn striemen is er voor ons genezing gekomen.
6Wij dwaalden allen als schapen, wij keerden ons ieder naar zijn eigen weg. Maar de HEERE heeft de ongerechtigheid van ons allen op Hem doen neerkomen.

Dit is de sleuteltekst van het christendom.

‘Daarom heeft de Vader Mij lief’
De ‘schapen’-metafoor uit het Johannes-Evangelie is dus ook afkomstig uit Jesaja. Die dwalende schapen gebruiken dus de Goede Herder uit Johannes 10. In Johannes 10:17-20 lees je hoe Jezus hier direct verwijst naar Jesaja 53:12

17Daarom heeft de Vader Mij lief, omdat Ik Mijn leven geef om het opnieuw te nemen.
18Niemand neemt het Mij af, maar Ik geef het uit Mijzelf; Ik heb macht het te geven, en heb macht het opnieuw te nemen. Dit gebod heb Ik van Mijn Vader ontvangen.

Waarna de liefdeloze kleine letterzifters als Jezus’ opponenten volgens het Johannes-evangelie een twistgesprek aangaan:

19Er ontstond dan opnieuw verdeeldheid onder de Joden vanwege deze woorden.
20En velen van hen zeiden: Hij is door een demon bezeten en is buiten zinnen, waarom luistert u naar Hem?
21Anderen zeiden: Dit zijn geen woorden van een bezetene; kan een demon soms ogen van blinden openen?

En je kunt het ze ook niet kwalijk nemen. Immers, wanneer iemand in je tempel komt en die stelt zichzelf op één gelijk niveau met God. Wat zou je dan zelf denken? Zoals Dire Straits zong ‘Two men say they’re Jesus, one of them must be wrong’...

Jezus zou in de moderne tijd in een gesticht worden opgenomen. Iemand die zichzelf gelijkstelt met God, die zou voorzitter worden van de raad van toezicht van het World Economic Forum…

God als liefhebbende Vader, versus (?) JHWH de rancuneuze oorlogsgod
Het joods establishment rond de Tempel vindt in het Johannes-evangelie Jezus een godslasteraar die ze steeds proberen te stenigen. Dat bleef alle eeuwen tot nu zo.

Nog steeds willen joden Jezus niet als de messias erkennen (al heb je Messias-belijdende joden), zoals die letterlijk in Jesaja 53 wordt voorzegd. Zie onze eerdere bespreking van Jesaja 53. Jesaja 53 IS het Evangelie, waarnaar Jezus bij de Evangelisten exact handelt.

Bij deutero-Jesaja (tweede gedeelte na hoofdstuk 29) komt ook voor het eerst de ‘Vader’-metafoor voor God op de proppen.

Meer nog dan andere evangeliën benadrukt Johannes het verschil tussen ‘de joden’ van het oude verbond, en wat er ná Jezus in religieuze zin belangrijk is. Daarover -die tweedeling- sprak ik gisteren ook met een Jehovagetuigen-stel aan de deur.

• Het Vader-beeld van God dat Jezus in de Evangeliën doceert met verwijzing naar de profeet Jesaja, en die Goede Herder, hoe ver lijkt dat beeld af te staan van de bloeddorstende en rancuneuze oorlogsgod JHWH van de joden in hun Tora. Een godheid die bloedoffers dorst, en die mensen gebruikt ter zelfglorificatie.

Zie bijvoorbeeld de Ezechiël-eindtijd na de restauratie van Israël (na Ezechiël 34):

26Dan zal Ik u een nieuw hart geven en een nieuwe  geest in uw binnenste geven. Ik zal het hart van steen uit uw lichaam wegnemen en u een hart van vlees geven.27Ik zal Mijn Geest in uw binnenste geven. Ik zal maken dat u in Mijn verordeningen wandelt en dat u Mijn bepalingen in acht neemt en ze houdt.

Getuigt het van Liefde, wanneer je mensen in de eindtijd wilt verbouwen tot willoze aanbiddingsrobots?

Hebben christenen de zelfde god als de joden?
JHWH is een godheid die met angst en wraak zijn heerschappij vestigt, de aanklager met het Contract van Mozes waar je aan gehouden bent. Terwijl wij in de christelijke leer een god van Liefde meekregen, een wederzijdse relatie met een Liefhebbende Vader met vrije keuze, de Verloren Zoon-metafoor. Zoals wij als kleine protestants opgevoedde kindjes zongen:

“Hoger dan de blauwe luchten en de sterretjes van goud, woont de Vader in de hemel die van al zijn kindren houdt.”

Ontroerend toch?

Van JHWH kun je veel zeggen: Maar ‘liefde’ komt in Zijn vocabulaire niet voor. Het is niets dan wraak, je aan Zijn Duizenden Regels inclusief kleine lettertjes van het Contract houden, tot profijt van de priesterklasse. (Levieten) Hij wil in Exodus zelfs goud hebben van je, alsof JHWH de president Larry Fink van Blackrock is, of anders….bloeddorst en vergelding.

Het centrale thema sinds de Zondvloed is Purificatie (reiniging) door Eliminatie. Of dat nu tegen Zijn Eigen Volk is, of bij het ‘uitroeien van al wat adem’t in de verovering van Kanaän. (Jozua)

De overeenkomst met heidense goden doet zich hier gelden, zoals Kali van de Hindoes. Ook het idee dat je een ziekte krijgt door het verstoren van ‘de goden’ – en dat je dit met (bloed)offers moet afketsen- is klassiek heidens. De innovatie van het christendom is de vergiffenis tegenover God de Vader na berouw:

• Gaat heen en zondigt niet langer.

Daar dien je een christen ook aan te herkennen: Bereid zijn in te zien dat je niet deugde, slecht deed en dat weer goed maken. En niet aan het omarmen van allerlei vage internetverhaaltjes om je achter te verschuilen.

Zijn JHWH en satan de zelfde?
Zie ook het veelvuldig samenvallen van kwaad en goed in oudere Bijbelteksten. Zoals de doodsengel die de deuren langs gaat in Exodus, de ‘boze geest des Heeren’ die koning Saul depressief maakt. En er bestaan ook twee versies van het volkstelling-verhaal van Koning David.

In de ene versie in 1 Kronieken 21 is het de satan die zich tegen Israël keert om David tot volkstelling aan te zetten. Dat is de eerste maal dat satan komt opdraven in de Bijbel:

Toen stond de satan op tegen Israël, en hij zette David ertoe aan om Israël te tellen.

In 2 Samuel 24 is het de nog HEERE die tegen David aanporde.

De toorn van de HEERE ontbrandde opnieuw tegen Israël. Hij zette David tegen hen op door te zeggen: Ga Israël en Juda tellen.

En vervolgens vermoordt de HEERE dan tienduizenden Israëlieten, als straf dat David zich door Hem laat verleiden. Is dat de Vader?  Is dat Liefde? Bijbelgeleerden stellen vast, dat bijbelboek Samuel eerder werd geschreven. Dat was dan, voordat de Perzische invloed zich liet gelden op het joodse denken. (Satan is een Perzisch woord, net als Paradijs)

Maar daarmee los je nog niet die vereenzelviging van twee uitersten op.

Die vraag- hebben wij wel de zelfde god- is al relevant sinds de gnosticus Marcion van Sinope zo eind Eerste Eeuw een eerste canon van Bijbelboeken opstelde. Toen was er al een Griekse vertaling van het Oude Testament in omloop, de Vulgaat. Wat Marcion betreft, zou je JHWH in de vuilnisbak gooien, want JHWH zou de ‘demiurg’ zijn, de halfgod.

De aanklager die door Sint Michaël verslagen wordt
Bedenk verder: Je bent pas schuldig doordat er een Wet is, op basis waarvan je aangeklaagd kunt worden. En wat is de metafoor voor satan in Openbaring 12? De Aanklager, die vervolgens door Sint Michaël verslagen wordt:

En ik hoorde een luide stem in de hemel zeggen: Nu is gekomen de zaligheid, de kracht en het koninkrijk van onze God en de macht van Zijn Christus, want de aanklager van onze broeders, die hen dag en nacht aanklaagde voor onze God, is neergeworpen.

Satan is de regelzifter van het advocatenbureau Pels Rijcken, die je op de kleine lettertjes aanvalt, de uitzuiger met rente die rancune en vergelding als drijfveer heeft. Daarom stelt Deuteronomium: “Gedenk Amalek, wat hij u aangedaan heeft.” Dat alles dat hun volk is aangedaan nooit vergeven wordt en vergolden moet worden in bloed.

Amalek deed één aanval op de Israëlieten in Exodus, misschien voelde hij zich bedreigd door die aanstormende volksmassa. En vanwege die ene daad, moet zijn hele stam van JHWH worden uitgeroeid, al wat ademt.

De zonde van Saul, waardoor hij het koningschap verliest en een ‘boze geest des Heeren’ op bezoek krijgt, is dat hij niet alles en iedereen uitroeit ter vergelding van de Amelekieten.

Saul houdt wat voor zichzelf, en neemt dus iets van het bloedoffer weg. Het komt nogal precies bij JHWH.

De JHWH is een oorlogsgod (er circuleerde in oud-testamentische tijden ook het ‘Boek van de oorlogen van JHWH’) die een volk uit wraak met ‘de ban’ slaat. Deze oorlogsgod (zie ook Exodus, het loflied van Miriam ‘De HEERE is een Krijgsman’) ziet alles dat met het zwaard gedood wordt als bloedoffer voor zichzelf.

Wat je daarvan voor jezelf zou houden ‘steel’ je dan van deze wraak-entiteit.

Jezus is de goede Herder
Mag dus die vraag gesteld worden: Een oorlogsgod die bloefoffers dorst als Dracula, dat kan toch niet de Liefhebbende Vader zijn van Jezus en Jesaja 53? Hou van God en Zijn Volk, of anders maakt Hij je af… Dat is geen liefde. Dat je een meisje benadert met pistool: Ga met mij naar bed of anders schiet ik je dood.

Zie dan nu hoe de Elly en Rikkert-versie van God de Vader in Johannes 10 gestalte krijgt, ‘Jesus is de Goede Herder, Jezus hij is overal, Jezus leidt de schapen naar de stal’:

7Jezus dan zei opnieuw tegen hen: Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: Ik ben de Deur voor de schapen.
8Allen die vóór Mij gekomen zijn, zijn dieven en rovers, maar de schapen hebben niet naar hen geluisterd.
9Ik ben de Deur; als iemand door Mij naar binnen gaat, zal hij behouden worden; en hij zal ingaan en uitgaan en weide vinden.

De Deur is dus de goede poort naar de Stal, waar je beschermd bent door de Herder. Ik was 22 toen ik bij een evangelische sekte, De Deur tot bekering kwam: Ik onderging de klassieke ervaring dat de last van oordeel en zonde van je werd weggenomen.

Via vele omwegen als Zen-Boeddhisme en vaag New Age-gedoe met Japans getrommel, na sinds vroege jeugd naar Atheïsme te neigen. Ik bedoel, al die uitzinnige sprookjes en verhalen, wie kan daar nu een letterlijke geschiedsschrijving in zien?

Nu pas- een kwart eeuw later- weet ik dat die naam ‘De Deur’ slaat op Johannes 10. Zie ook hoe Jezus ‘de dief’ omschrijft, net als satan. Een wezen dat mensen enkel wil afslachten en verloren wil laten gaan:

10De dief komt alleen maar om te stelen, te slachten en verloren te laten gaan; Ik ben gekomen, opdat zij leven hebben en overvloed hebben.
11Ik ben de goede Herder; de goede herder geeft zijn leven voor de schapen.
12Maar de huurling en wie geen herder is, die de schapen niet tot eigendom heeft, ziet de wolf komen en laat de schapen in de steek en vlucht; en de wolf grijpt ze en drijft de schapen uiteen.
13En de huurling vlucht, omdat hij een huurling is en zich niet om de schapen bekommert.

Zelfopoffering
We stellen expres deze lastige vragen, omdat in de moderne tijd de ‘schapen’-metafoor voor gelovigen kan klinken als ‘kuddedieren die gewillig en hersenloos naar de slachtbank gaan’. Alsof je enkel ‘gelovig’ kunt zijn door je verstand op nul te zetten, en je kritische zin uit. Zie ook de opstelling van de kerken in coronatijd, dat je zelfs anderhalvemeter-kerken kreeg…

Maar je moet daar doorheen. Omdat je niet ‘gelovig’ wilt zijn in de zin van ‘naïef’ of ‘keeping up appearances’ of ‘je wijselijk stil houden’…Omdat het niet mag gevraagd worden uit groepsdruk…De Herder-schapen-metafoor staat bij Johannes zijn Jezus echter voor de ultieme Liefde:

• Jezelf opofferen voor wie je liefhebt.

Je dient dus Jezus zijn Herder-voorbeeld te zijn, en niet een dom schaap. Misschien ligt in die daad wel een antwoord op de vraag van deze zondagspreek. Daarom is bij de christenen Jezus als Zoon een onderdeel van God als Triniteit Vader-Zoon-Heilige Geest. En niet zomaar een leuke man, profeet met grappige inzichten. Heb een goede zondag.

• Heb je een inhoudelijk onderbouwde aanmerking op het thema van deze week, laat dat weten in de comments hieronder. 
• Stak je iets op van deze weekpreek, doe dan in het uitgaan van dit webhuis een duit in de collectezak en steun Interessante Tijden:

Donatie bedrag:

€

Doneren