In het Boek der Natuur reizen we voor deze zaterdagreportage naar de Veluwe bij Kootwijk, waar we het Speulderbos vinden in handen van Staatsbosbeheer.

Het Speulderbos is 1 van de in 1987 ingestelde ‘Bosreservaten’ van in totaal ongeveer 2900 hectare ‘natuurlijk’ en meer oud bos. De reservaten kwamen tot stand in de nasleep van de Nieuwe Wildernis-stroming in Wageningen rond ‘Kritisch Bosbeheer’.

Hier komen we oude bomen tegen die langzaam en steeds sneller opgevreten worden door Tonderzwammen. Wist je dat schimmels die lignine verteren in hout zo jaarlijks zes maal meer CO2 uitstoten dan de gehele mensheid per jaar? Een mooi natuurlijk oerbos is dus het tegengestelde van een klimaatbos, waarin de snelgroeiende jonge honden van het bomenrijk CO2 opslaan.

Zo lief, en zo krities
Die Kritiese mensen van Krities Bosbeheer waren de Wageningse geitenbreier-revolutionairen in het biologenland van de jaren ’70, met mensen als Harm E. van de Veen als voorloper, maar ook Ruud Lardinois. De mens moest eens zijn handen thuis houden, ‘natuurlijke processen’ moesten het roer van de boswachter overnemen.

Dankzij Van de Veen verschenen de eerste ‘grote grazers’ in bosgebied van de Veluwe, Niet de wisenten die hij op het oog had, maar een meer publieksvriendelijke compromiskoe de Schotse Hooglander.(1982) Met name Frans Vera ging met zijn grote grazers-theorie op de loop in de Oostvaardersplassen, waar zijn kadaverdiscipline de nodige politieke controverse op blijft roepen.

Fransie Vera was een tikje valser, dus kwam hij hoger in de overheidsboom dan Ruud en Harm; Vera gaf met Fred Baerselman het gehele natuurbeleid van de jaren ’90 vorm, als ambtenaar bij het LNV-ministerie. Zoals de Ecologische Hoofdstructuur, nu Natuurnetwerk Nederland.

Naar Harm is nu wel een nieuw ecoduct op de Veluwe vernoemd.

Dood hout doet leven
Voor NRC Handelsblad schreven we in het verhaal ‘Falende Grazers, metaforen voor goedkope wildernis’ (2007) over de hoge verwachtingen die natuurbeheerders hadden van deze herkauwers bij het herscheppen van de natuur. Dat verhaal kun je hier op de webzijde nog lezen…

Bij excursies voor de studie Bos en Natuurbeheer in Wageningen (eerder ‘Bosbouw’), werd ons al gewezen op 1 dogma in het ‘natuurlijke bos’. Er moest beslist 20 procent dood hout aanwezig zijn. Die aanname was losjes gebaseerd op studies in zogenaamde referentiegebieden voor natuurbos, zoals het Poolse Bialowiezawoud, maar ook Ile de Rhinaud in de Rijn.

Dat dode hout deed leven, al die bastkevers en bonte knaagvarianten die weer basis van een voedselketen zouden vormen. Terwijl de Germaanse opruimdrift in moderne bossen meer de aanblik gaf van strakke houtakkers. Dat moest en kon anders, zo riepen de geitenbreiers van de jaren ’70.

Tonderzwamplantages in Bosreservaten
Hun echo reikte door tot bosbeleid in de jaren ’80 en ’90. Toen wij als eerstejaars studenten als laatste generatie in Groot Hinkeloord aan de Generaal Foulkesweg binnenkwamen, klonk het ‘natuurlijk proces’ voor en ‘natuurlijke proces’ na.

Om dat ‘natuurlijke percentage’ te bereiken, schilden bosbeheerders vervolgens gezonde bomen. Dan zaag je een ring van de bast rond de boom weg, zodat zijn saptransport stokt. De boom sterft dan van de dorst. Bij aanvang van de studie, zaten de kritiese mensen stevig in het natuurbeheer-zadel.

Overal, ook in het Amsterdamse bos kom je iets van het doodhout-dogma tegen. Zo ook dus bij het Speulderbos. Wat ik niet had verwacht, is dat ze tot recent bleven doorgaan met schillen, want je vond nog steeds door de boswachter ter dood veroordeelde beuken waar de halsslagader als het ware van was doorgesneden.

Terwijl het toch niet aan dood hout ontbrak in het bos, zo zeer zelfs dat het Speulderbos meer leek op een Tonderzwammenplantage. Tonderzwammen eten een boom langzaam op.

Entangled Life
In modern biologisch onderzoek komt steeds meer aandacht voor schimmels, de rol die zij hebben als transportnetwerk voor voedingsstoffen in het Wood Wide Web. Je moet een bos dus holistischer zien, alle bomen zijn met elkaar door schimmelnetwerken verbonden. Zo kunnen ze ook met elkaar communiceren, waarschuwingsstoffen loslaten wanneer buurbomen worden aangevreten door parasieten.

Maar ook: Zonder schimmels die hout konden verteren, zouden alle bomen verstenen tot steenkool. Het is dat er schimmels kwamen die lignine in hout konden verteren. Die ‘verbranden’ zo langzaam een boom, tot er enkel pap overblijft.

Bij dat proces van decompositie produceren die schimmels een hoeveelheid CO2, waarbij de uitstoot van de mensheid verbleekt: bijna zestig gigaton koolstof (C) gaat zo per jaar in CO2-rook op. (dus ongeveer 180 Gigaton CO2)

Dat is bijna zes maal meer dan wat de mensheid aan koolstof de lucht in pompt. Je kunt dat lezen in ‘Entangled Life’ van bioloog Merlin Sheldrake (blz 195), zijn bespreking van Radicale Mycologie (schimmel/paddokunde) Hij opent het hoofdstuk, terwijl hij in een warm bad van schimmels en houtsnippers gaat zitten, een Japanse therapievorm.

De decompositie van hout door schimmels geeft zoveel energie, dat dit houtbad bijna voelt als een sauna. Zo goed ‘verbranden’ schimmels dus hout.

Vergeef hen Heer, het interesseert hen niet wat zij zeggen
De Oude Geitenbreiers van Krities Bosbeheer verloren hun stem in het moderne bos. Er kwamen mensen voor in de plaats die ‘De Liefde’ niet hebben, of het moet liefde voor geld en een hoog salaris zijn, kaliber Sylvo Thijssen met zijn salaris van 2,2 ton per jaar. Staatsbosbeheer ging zichzelf uitroepen tot ‘beste overheidsorganisatie van het jaar’, ze gingen biomassacentrales voeden met gekapt bos.

Staatsbosbeheer liet zichzelf zelfs een ANBI-status aanmeten. Zodat je kunt doneren voor een nieuw rolstoelpaadje, terwijl SBB-top zichzelf intussen verrijkt. Ze kregen een ziekte die langzaam maar steeds sneller heel Nederland de afgrond in trekt: VVD-mentaliteit.

Nihilisme, liefdeloosheid, bezeten van de Leugengeest

Een voorbeeld van een document over bossen, dat zo’n diepe zucht kan ontlokken, vol ‘Fundamentele Transities’ en ‘Ambitieuze Doelen’, de wereld opnieuw herscheppen met ambtenarij die over Nog Betere Kennis beschikt….De Bossenstrategie van het College van Rijksadviseurs onder voorzitterschap van Berno Strootman, tevens houder van een bureau Strootman Landschapsarchitecten.

College van Rijksprofiteurs
Die hebben weer nieuwe grond nodig om prestigeplannetjes te verwezenlijken. Ze gingen azen op tienduizenden hectares boerengrond om daar bos op te planten. Voor de CO2 enzo, dus voor publiek gefinancierde baantjes.Vrijwel alles dat deze mensen van de rapportindustrie over zichzelf zeggen is hol liefdeloos geklets tot de zevende orde:

Het College van Rijksadviseurs is een onafhankelijk adviescollege dat het kabinet gevraagd en ongevraagd adviseert over ruimtelijke kwaliteit.

Het CRa adviseert over de urgente thema’s van nu: van transformatie, infrastructuur en de complete stad, tot nieuwe cultuurlandschappen en de energietransitie. Het CRa staat ook voor integrale kwaliteitsborging binnen ruimtelijke projecten waarbij het Rijk is betrokken.

Dit ‘onafhankelijke’ College van Rijksadviseurs, (lees: zonder publieke verantwoording, op publieke kosten), regelt kortom nieuwe baantjes op publieke kosten voor hun vriendjes. Zo komt de natuurfunctie inmiddels weer op een lagere plaats, dan eerder. De erfenis van de Kritiese bosbeheerders was juist dat biodiversiteit in bossen kon groeien.

Als het aan de Klimaatridders ligt, zou alle bos weer een snelgroeiende klimaatplantage moeten worden. Omdat ‘bosgroei’ een andere naam kreeg: CO2-opslag (carbon sequestration)

…maar ik had de Liefde niet
De geitenbreiers van Krities Bosbeheer, je hoefde hun natuurvisie niet beslist te delen. Zie mijn NRC-verhaal waarin de wetenschappelijke zwaktes bovendreven. Maar wat zij nog wel in bezit hadden, dat was De Liefde voor en nog een zekere basiskennis van natuur, ontzag voor Het Leven dat zich in meer dood hout zou vestigen.

En zo hebben we nu dus toch nog snippers Bosreservaat, waar tussen de oude beuken het licht anders valt.

Je hoort er zoals bij alle oude en rotte ruïnebossen het typische ‘ijskluit-over-het-ijs-schuif’-geluid van de Boomklever, dat blauwe minispechtje. Toch een plaats van verbeelding waar je even aan de banaliteit van het ge-economiseerde bestaan ontsnapt. De Godin Natura, in plaats van enkel de Mammon.

…’maar ik had de liefde niet’ uit 1 Corinthiers 13…

En met AC/DC in het hoofd ‘Tonderzwam!’ verlaten we deze doodhout verzameling. Je krijgt altijd Tunderstruck in het hoofd, wanneer je tonderzwammen ziet. En bij het naar huis rijden gaan we van boomklever naar bumperklever. Omdat we ‘vanwege stikstof’ continue gedwongen zijn te remmen voor mensen die met 101 km per uur een vrachtwagen inhalen.

• Steun Interessante Tijden voor natuurhistorische fotoreportages, en dank alle donateurs die mijn werk mogelijk helpen maken

Donatie bedrag:

€

Doneren