Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit De Heilige Schrift, Het Boek zonder welke er geen Westerse Beschaving was geweest. We besluiten de Wandelingen door Handelingen vandaag met Paulus zijn laatste reis. Volgens de gangbare traditie zouden ze na schipbreuk uiteindelijk op Malta landen en overwinteren, wat in de grondtekst werd vermeld als ‘Melite’.

Maar een andere mogelijkheid is Kefalion in de Ionische Zee. Of het Kroatische Mljet, dat wél in de ‘Adriatische Zee ligt, waarin het schip volgens Handelingen 27:27 dagenlang heen en weer dreef. Handelingen verhaalt hoe Paulus door een adder wordt gebeten (Handelingen 28:3), en hoe de lokale bevolking verwacht dat hij zal bezwijken. Maar op Malta komen geen adders voor. Op de Griekse eilanden komt de zeer giftige Zandadder voor.

Schipbreuk overleven
Handelingen der Apostelen leest als een waar avonturenboek, dankzij de reislustige en avontuurlijke Paulus.Wat ondergetekende nog uit zijn jeugd kan herinneren is natuurlijk Handelingen 27 en 28, over hoe Paulus door een adder werd gebeten en dat zonder enig probleem overleefde. Het hoofdstuk begint met hoe Paulus als gevangene van de Romeinen op een schip naar Rome koerst, via Cyprus richting Kreta.

Maar dat schip vertraagt door tegenwind en wil niet op de bestemming komen. Wanneer ze dan bij Kreta aankomen, waarschuwt Paulus nog – ervaren zeereiziger als hij is- dat de kans op schipbreuk toeneemt.

En, omdat er veel tijd verlopen was en het varen nu gevaarlijk werd, omdat de vastentijd ook al voorbij was, waarschuwde Paulus hen
en zei tegen hen: Mannen, ik zie dat de vaart zal plaatsvinden met hinder en grote schade, niet alleen voor de lading en het schip, maar ook voor ons leven.

Maar de hoofdman vertrouwde de stuurman en de kapitein meer dan wat door Paulus gezegd werd.
En omdat de haven ongeschikt was om te overwinteren, vonden de meesten het raadzaam ook vandaar weg te varen: misschien konden zij in Fenix komen om te overwinteren, een haven op Kreta, die zowel op het zuidwesten als op het noordwesten uitziet.

En omdat de zuidenwind zacht waaide, dachten zij in hun voornemen geslaagd te zijn; en nadat zij het anker gelicht hadden, zeilden zij dicht langs Kreta.

“u had naar mij moeten luisteren en niet van Kreta wegvaren”
Daar worden ze door een zware storm uit koers geslagen. De wind wordt in Handelingen de Euroklydon genoemd, een noordoostelijke stormwind. Op dat moment neemt Paulus min of meer de geestelijke leiding van het schip over. Schrijver Lucas vermeldt dat er exact 276 bemanningsleden waren. Hij houdt van accuratesse en schrijft niet zomaar iets:

En toen men lange tijd zonder eten geweest was, ging Paulus in hun midden staan en zei: O mannen, u had naar mij moeten luisteren en niet van Kreta weg moeten varen en zo deze hinder en schade moeten voorkomen.

Maar nu roep ik u ertoe op goede moed te hebben, want er zal geen verlies van iemands leven onder u zijn, maar alleen van het schip.
Want deze nacht stond er bij mij een engel van God, van Wie ik ben en Die ik ook dien; die zei: Wees niet bevreesd, Paulus, u moet voor de keizer terechtstaan; en zie, God heeft u allen die met u varen, geschonken.

Heb daarom goede moed, mannen, want ik geloof God, dat het zo zal zijn als het mij gezegd is. Wij moeten echter op een of ander eiland terechtkomen.

“kwam er door de hitte een adder uit”
Het eiland waar ze uiteindelijk volgens de gangbare opvatting aankomen is Malta, zo vertaalt de Herziene Statenvertaling dat ook. Al schreef Handelingen-schrijver Lucas de naam Melite op volgens de Willibrordvertaling. Op Malta wordt Paulus nog door een adder gebeten, die in een bos hout verborgen zat die ze pakten voor het kampvuur.

En toen Paulus een bos takken bijeengeraapt en op het vuur gelegd had, kwam er door de hitte een adder uit en die beet zich vast in zijn hand.
En toen de inlandse bevolking het dier aan zijn hand zag hangen, zeiden zij tegen elkaar: Deze man is vast en zeker een moordenaar, die de wraakgodin (Diké zien we in de Willibrordvertaling RZ) niet wilde laten leven nadat hij uit de zee ontkomen was.

Hij schudde het dier echter af in het vuur en leed geen enkel kwaad.
En zij verwachtten dat hij zou opzwellen of plotseling dood neervallen. Maar toen zij, na lang gewacht te hebben, zagen dat er niets ongewoons met hem gebeurde, veranderden zij van gedachten en zeiden dat hij een god was.

Kefalion of Mljet
Er komen op Malta echter geen adders voor. Het eilandje kent vier slangensoorten, waarvan de Katslang (Telescopus fallax) een gifslang is. De beet van die Katslang is zwak en zijn giftanden zitten achter in de bek. Hij kan er misschien hagedisjes mee doden maar op mensen heeft die beet geen uitwerking.

Dus of Lucas zwetste hier over de verwachting die de bevolking had over de ‘adderbeet’ die geen adder was. Of ze waren gestrand op een ander eiland waar wel giftige adders voorkomen. De grote Griekse eilanden aten in de IJstijden nog aan het vasteland vast, omdat de zeespiegel toen 100 meter lager stond. Dus konden daar adders komen, maar op het door diepzee omgeven Malta niet.

Er zijn dus wel andere overwinteringsplekken voorgesteld dan Malta: Kefalion (Ionische Zee) en het Kroatische Mljet in de Adriatische Zee. Lees immers Handelingen 27:27, de passage voorafgaand aan de stranding, hoe ze veertien dagen ronddreven

Toen nu de veertiende nacht aangebroken was, terwijl wij in de Adriatische Zee heen en weer gedreven werden, vermoedden de zeelieden midden in de nacht dat er land dichter bij hen kwam.
En zij wierpen het dieplood uit en peilden twintig vadem, en na iets verder gevaren te zijn, wierpen zij weer het dieplood uit en peilden vijftien vadem.

Malta ligt niet in de Adriatische Zee! En er komen geen adders voor. Dus moeten ze gestrand zijn op een eiland in de Adriatische Zee waar adders voorkomen.

Zandadder
Wanneer Paulus daadwerkelijk door een adder gebeten werd, en de bevolking wist hoe giftig die konden zijn. En ze waren Grieks, want ze geloofden in de schikgodin Diké. Dan is Kefalion een mogelijke locatie geweest, het eiland vlak boven Zakynthos. Daar komt namelijk de Zandadder (Vipera ammodytes) voor. Dat is de mean MTF van de Europese adders met veruit de grootste giftanden, en de beet daarvan is dodelijk.

Die leeft veel in de buurt van mensen, zoals in stenen muurtjes en ook in takkenbossen.

De lokale bevolking moet zich zeer bewust van het risico geweest zijn van de beet van die Zandadder. En zo staat het ook in Handelingen beschreven. In dat geval waren ze dus heftig uit koers geraakt. Want het doel was immers om via de Straat van Messina (Sicilië) naar Rome te varen.

Ze worden van dat eiland in het voorjaar door een schip uit het Egyptische Alexandrië opgepikt. De kans dat die Alexandrijnse boot op Kefalion vaarde is groter dan het veel noordelijker gelegen Milete. Maar het pleit toch voor Mlete, omdat Kefalion in de Ionische Zee ligt. En ze dreven juist dagenlang heen en weer in de Adriatische Zee.

De naam klinkt meer naar hoe het vertaald werd: Malta.

Of Paulus werd gebeten door een Katslang op Malta. En daar had hij terecht geen last van. Maar het kwam vervolgens in de grondtekst als ‘adder’ om de gebeurtenis meer wonderlijk te maken. Dat een Alexandrijns schip op Malta vaarde is meer waarschijnlijk, dan op het Kroatische Mljet noordelijk in de Adriatische Zee boven Albanië.

Vervolgens konden ze dan via Syracuse en de Straat van Messina naar Rome varen. Daar mag Paulus als een VIP-gast voortleven en nog twee jaar prediken, levend tussen de mensen waaraan hij eerder de Romeinen-brievenschreef. Toen- voor zijn gevangenneming in Jeruzalem- schreef Paulus nog naar vrienden in Rome, dat hij hun zou op zoeken om vervolgens naar Spanje door te varen.

Dat is er niet meer van gekomen. Zijn intermezzo naar Jeruzalem weerhield de Apostel van die reis. Rome zou zijn eindbestemming zijn. Het door Paulus geformuleerde en verspreide geloof zou van daaruit vervolgens de hele wereld over gaan. Heb een goede zondag

• waardeer Interessante Tijden, je studiecentrum voor natuurlijke historie

Donatie bedrag:

€

Doneren