…kerk op de terp van Middelbuurt
Schokland is een eilandje in de Zuiderzee dat door inpoldering (Noord Oost Polder) in 1942 bij het land werd ingelijfd. Het werd in 1995 ons eerste Unesco Werelderfgoed als symbool van Neerland’s strijd tegen het water.
De bewoners van het eiland waren al in 1859 op last van Koning Willem ge-evacueerd. De eiland-restanten kalfden zo af dat de veiligheid van de ruim 600 bewoners op het spel stond.
Zo vernielde een springvloed met 3 meter extra water al de vuurtoren op Ens in 1842.
Kaart van Ortelius 1570 toont Schokland met op de zuidpunt Ens en noordpunt Emeloirt. Het Almere was al tot Zuiderzee omgevormd
De plaatsjes Ens en Emeloirt vormden volgens mijn kaart van Ortelius in de 16de eeuw respectievelijk de zuid- en noordpunt van Schokland. Die namen werden in de nieuwe polder gegeven aan nieuwe plaatsen, Emmeloord en Ens.
Oorspronkelijk in de Middeleeuwen lag Schokland via een veenmoeras vast aan Overijssel. Maar door inklinking van het veen rond Schokland en afkalving van dat veen door de stijgende Zuiderzee, werd het vanaf 1450 een eilandje dat vooral van de visserij ging leven.
…met de gras- en moerassteppe van Flevolandschap er omheen…
De webzijde van Schokland stelt:
Midden in de Noordoostpolder ligt een mysterie: het voormalige eiland Schokland. Een archeologisch monument vol prachtige bodemschatten. Een plek tussen land en water, waar eeuwenlang mensen woonden. Altijd in strijd met de natuur. Ontdek het verborgen verleden van Werelderfgoed Schokland…
Het hoogste punt van Schokland ligt nu op precies 0 NAP, zo stelt dit artikel uit 2008 in ‘Grondboor & Hamer’ van geoloog Ronald van Balen.
…nadat het eiland steeds verder afkalfde moesten loopbruggen de hogere delen van het eiland met elkaar verbinden
En wat de plek nog meer bijzonder maakt: het is stokoude grond. Al 12.000 jaar geleden zouden hier jager-verzamelaars en vissers hebben gewoond. Schoklander-thalers zeg maar…De oude kern van Schokland bestaat- net als Gaasterland, Wieringen en de Hoge Berg van Texel- uit keileem van de 1 na laatste IJstijd, net als het eilandje Urk rond 150 duizend jaar terug.
Daarop vormde zich op Schokland tot het jaar 1200 een veenpakket. In de warme periode van het Eemien (130 duizend jaar terug) kwam Schokland onder zeeniveau te liggen, dankzij een zeespiegel die meters hoger lag dan nu. Ongeveer 3500 jaar terug werd Schokland ongeschikt voor pre-historische bewoning omdat het een te nat veenmoeras werd.
…Het Flevolandschap met vernattingsdromen van de boswachter en zijn ecologisch bureau die zo de Verboten Zone scheppen met kwetsbare modderpoelen en ernstig bedreigde rietstengels…Vernatting zou helpen bij het conserveren van bodemschatten, omdat door verdroging de veenbodem onder Schokland zou inklinken. Ronald van Balen (Geoloog VU) stelt dat die vernattings-operatie al sinds 2003 plaatsvindt
…het wachtershuisje op de terp van Zuidert..
…met jonge boerenzwaluwtjes binnen, die in november al in Zuid Afrika aankomen….
….en hoornaars
… (Vespa cabro), de hoornaar, mean motherf**ker van het insectenrijk. Machtig dier…
Plattegrond
Nu geen meeuwen maar spreeuwen bij Schokland…
…de Zuiderzee anno nu…een Agrozee
…deze man was een achter-achterkleinkind van ‘Schokker Junnen’, dus Schoklanders die 1859 het eiland moesten verlaten. Net als 3500 jaar terug, toen de prehistoriwsche Schokkers de plek verlieten omdat het een onleefbaar veenmoeras werd.
..bij de restanten van de kerk op de terp van Ens werden Schoklanders in 2003 herbegraven die in 1942 (jaar inpoldering) waren opgegraven voor rassen-onderzoek. Men geloofde toen dat door lange isolatie het ras van de Schoklanders herkenbaar te determineren zou zijn. Je ziet ook de vorm van het ongeveer 5 km lange Schokland
….de fundering van de vuurtoren op Zuiderpunt
Het Flevolandschap voert haar vernattingsdromen uit rond Schokland. Zo ziet het er uit als in de nadagen, toen het water bij de woningen opkroop
Lakenvelder stier en koeien, horen bij het natuur-ontwerp rond Schokland, aldus de website onderdeel ‘natuur’, net als luzerne-gewassen
..een rode klaverveld met daar achter de oude haven en de terp van Emeloirt. Het schijnt dat paarden-begrazing tot deze klaverweide leidde…De lange uitschieter op de rechter-voorgrond met smalle blaadjes lijkt op Luzerne (Alfalfa), net als klaver een stikstof-bindend gewas dat ze ook telen op Schokland. Op Emmeloirt zag je de blauwe variant bloeien…
…Theo Weultjes, de eigenaar van de naastgelegen zorgboerderij de Aventurijn met zijn koppige Britse schapenras
..meer vernattingsdromen door Flevolandschap in de oude haven van Emeloirt
…hier in het haventje van Emeloirt kwamen de schepen bij storm op de Zuiderzee aanmeren…Nu ligt het midden in de Agrozee
Urk werd ook ingelijfd door de NO-Polder maar bleef toch vrij aan de Zuiderzee liggen. De keileem die Urk vormde stamt uit de zelfde tijd als die van Schokland (150 duizend jaar terug)
Dankzij Schokland en de publicatie van Ronald van Balen leer je ook dat de Zuiderzee pas vrij recent een zee werd. Daarvoor lag Schokland aan een zoetwater-lagune, het A(a)lmere. De verbinding met de Noordzee kwam pas rond het jaar 1300 tot stand:
Door slechte ontwatering werden de zoetwatermeren steeds groter en ontstond de Almere lagune. Het veenlandschap werd door het water afgebroken.
Plinius (Gaius Plinius Secundus maior) beschreef in de eerste eeuw na Christus griezelige, drijvende eilanden van los- geslagen stukken veen. (bij Tacitus kun je dat ook lezen RZ) In die tijd kreeg de IJssel weer een (door mensen gemaakte?) verbinding met de Rijn, wat tot gevolg had dat er nog meer water in het Schok- kergebied terecht kwam.
…Middelbuurt ligt beneden NAP, dus deze foto is onder water genomen.. 🙂
Rondom het eiland Schokland werden silten (sloeflagen) afgezet. Schokland zelf werd alsmaar kleiner en raakte gescheiden van Urk. Vanaf de achtste eeuw werd op Schokland kalkloze kwelderklei afgezet, wat daar het einde van de veengroei betekende.
Het lijkt tegenstrijdig, maar dankzij de oprukkende lagune kon het veengebied op de plek van Schokland beter ontwateren. Het moeras werd op natuurlijk wijze drooggelegd en het gebied werd daardoor geschikt voor ontginning en bewoning.
Tegelijkertijd ging ook de afbraak van het veenlandschap door en werd Schokland steeds kleiner. De Almere-lagune kreeg tussen de elfde en de dertiende eeuw (Middeleeuwse Warme Periode toen het Waddengebied ontstond via Allerheiligenvloed 1170 en doorbraak Marsdiep RZ) via het tegenwoordige wadden-gebied een goede verbinding met de Noordzee.
Vanaf 1600 werden rondom Schokland zoutwaterkleien (met Cardiumschelpen) neergelegd. Dit is de Zuiderzee-fase
Emmeloord aan de Bloemenzee
Dus Schokland lag pas rond 1600 aan de Zuiderzee, toen Ortelius zijn kaarten maakte. Die Zuiderzee was nog piepjonger dan de Waddenzee (1170), ontstaan door de zeespiegelstijging in de Middeleeuwse Warme Periode. In 1939 kwamen aan de natuurlijke geologische processen een einde.
RIP Schokland….
Dit was aflevering 9 van Zuiderzee-leaks.
Man wat geniet ik hiervan!!