Is Gaia een moeder of een hoer?

Schuimalgen (dinoflagellaten) zijn ook belangrijke bron van zwavel-‘vervuiling’ van de atmosfeer

De meeste mensen weten niet dat algen in zee wolken en dus regen helpen veroorzaken. Tot in de jaren ’60 afgelopen eeuw wisten wetenschappers ook nog niet welke grote invloed ‘het leven’ in zee op het weer kan hebben. Maar de bedenker van de Gaia-theorie ( = de aarde als zelfregulerend organisme), chemicus James Lovelock veranderde dat.

Bedenk dat in de oudheid de aarde als ‘Moeder’ vereerd werd, Tellus Mater bij de Romeinen, Gaia bij de Grieken.

De Britse chemicus Lovelock deed in de jaren ’60 al klimaatonderzoek voor Shell om in te schatten hoe ‘erg’ de toevoeging van CO2 aan de atmosfeer zou kunnen zijn voor klimaatverandering. Hoewel de aarde toen afkoelde, zou toevoeging van CO2 in theorie tot opwarming moeten leiden.

Dat onderzoek beschrijft Lovelock in zijn boek ‘Gaia, a New Look at life on Earth’ in 1978;

By great fortune, so far as I was concerned, the nadir of the space programme coincided with an invitation from Shell Research Limited for me to consider the possible global consequences of air pollution from such causes as the everincreasing reate of combustion of fossil fuels. This was in 1966, three years before the formation of Friends of the Earth

In 1958 had het Militaire Industrieel Complex op Manua Loa net het CO2-meetstation opgezet, zoals HIER beschreven. In 1963 had de Conservation Foundation in New York net met ecoloog Evelyn Hutchinson een klimaat-congres over CO2-invloed op het klimaat gehouden.

Smog boven de Middellandse Zee, gezien vanaf Sierra Nevada

Bron van de Ozon-theorie; Lovelock
Gaia werd de naam voor de Aarde als levend organisme, zeg maar ‘lichaamscel’ in het groot. Lovelock zijn buurman, William Golding (schrijver van Lord of the Flies) gaf die naam aan de theorie, dat klinkt wat poetischer dan ‘Earth System’-science, de naam die het atheistisch materialisme hanteert.

Die Gaia-theorie stelt dat de aarde werkt als een zelfregulerend organisme. Dat houdt in-  net als bij het lichaam van een mens of een lichaamscel- dat de aarde de omstandigheden voor het leven geschikt houdt. Bij bedreigingen over verstoringen corrigeert de planeet dat weer met een rem of gaspedaal (negatieve en positieve feedback).

Dus ‘het leven’ op aarde werkt zelf als geologische kracht. Mensen zijn daar een radertje in, maar niet de hoofdmacht. En; wanneer ergens een ‘norm-overschrijding’ komt, of een bacteriele indringing, dan kan het lichaam zowel remmen als gas geven. De term in de biologie voor die zelfregulering is ‘homeo-stasis’.

Landschap met Lord of the Rings-achtige trekken

Lovelock was altijd een eigenzinnig wetenschapper, die uit alle hoeken van de wereld onderzoeksgeld haalde om zijn eigen ding te doen. Hij bouwde ook zijn eigen meet-instrumenten, en kent dus ook de beperkingen/interpretatie-fouten van metingen. Zo kon hij als chemicus van de atmosfeer de aanwezigheid van deeltjes tot 1 op duizend miljard (parts per trillion) meten. Hij begon zich te ergeren aan zomer-smog boven zijn huis in Zuid Engeland.

Lovelock wilde weten of dat door menselijke vervuiling kon komen of andere natuurlijk bronnen. Ook planten scheiden stofdeeltjes uit, daarnaast kan de zee met zoutdeeltjes voor smog zorgen. En je hebt natuurlijk woestijnstof dat in de lucht zich kan verspreiden. De vraag werd; kon menselijke vervuiling al zo wijd verspreiden, dat je daar ook in dun bevolkte gebieden last van kreeg. Dat die vervuiling zelfs de licht-omstandigheden beïnvloedt.

Zonder algen in zee en bomen op het land zou je veel minder regen krijgen; ‘het leven’ vormt stofdeeltjes waar waterdamp druppeltjes om vormen

Zwavel-‘vervuiling’ door algen
Zo kwam Lovelock op het idee om een stof te meten, waarvan je zeker weet dat dit geen natuurlijke bron heeft: de CFK’s uit koelkasten. Inderdaad kon hij daarvan ook in The Countryside van Engeland in dunbevolkt gebied minieme concentraties meten. Vervolgens kreeg hij de brainwave: als ik nu ver op de oceaan nog steeds CFK’s kan meten, dan zegt dat iets over de reikwijdte van vervuiling.

Zo belandde Lovelock in 1971 aan boord van de Shackleton, een Baltische coaster waarmee hij met meet-apparatuur de Atlantische Oceaan overstak tot Montevideo. Zo vond hij dat van verschillende CFK’s de concentratie op het Noordelijk Halfrond (met de hoogste vervuiling en productie) op ongeveer 70 deeltjes per miljoen lag. Op het Zuidelijk halfrond lag dat op 40 deeltjes per miljoen.

Maar dus nooit nul.

Depressies boven Friese Kleiland

Zijn metingen werden de basis van onderzoek naar het beroemde ‘gat in de Ozonlaag’. Dat het dus wel degelijk mogelijk is, dat menselijke vervuiling met een relatief kleine hoeveelheid tot grote gevolgen kan leiden. Dat die CFK’s zich zover konden verspreiden, en dan bij lage temperaturen (aan de Zuidpool in de Stratosfeer) onder invloed van straling met Ozon reageren.

Voor Lovelock zijn Gaia-theorie was een andere stof doorslaggevend, Di-Methyl Sulfide. (DMS) Men dacht eerder dat- net als zout- opgeloste zwaveldeeltjes uit zee verwaaiden. Dat die de bron van zwavel in de atmosfeer waren, die dan weer op land terugregent. Dat zou dan onderdeel uitmaken van een ‘zwavelpomp’. Dus dat in zee gespoelde zwavel-zouten zo weer terug komen op land.

Zouden er geen (zout-)deeltjes boven de oceanen vormen, dan zouden er ook geen wolken kunnen ontstaan. Want je hebt zogenaamde ‘condensatiekernen’ nodig, minuscule stofdeeltjes (aerosolen) waarom heen waterdruppeltjes ontstaan uit waterdamp.

Heeft de aarde alleen een ‘gaspedaal’-knop (positieve feedback) bij verstoring of ook een rem? (negatieve feedback)

Algen koelen aarde wel een graad af
Maar er is een hele grote andere zwavel-bron naast bijvoorbeeld uitspoeling van gesteente. Het leven zelf: algen. Die produceren zwavel-verbindingen om te zorgen dat het zoute water van de zee ze niet leeg-trekt. Zoals een balletje van de top van een berg naar een dal rolt, zo stroomt ook water uit een cel naar een water-oplossing met hogere zout-concentaties. Zeewater dus. Of omgekeerd, wanneer de cel hogere zoutconcentraties heeft dan de omgeving.

Dat verschijnsel heet osmose.

Algen maken dus zout-oplossingen om net zo ‘zout’ als de zee te zijn, zodat de zee ze niet uitdroogt. Wanneer plankton sterft, komen die zwavel-zoutverbindingen vrij. Die kunnen dan ook tot ‘zure regen’-verbindingen reageren (DMS-zuur) met water. Hoe meer groeikasgas CO2 die algen kunnen opslurpen, hoe hoger de biologische activiteit. (ze groeien sneller)

En dus hoe meer DMS er in de lucht komt.

En dus… hoe meer wolken er ontstaan. De hoeveelheid DMS die algen in de lucht spuwen kan zo groot zijn- zo beschreef Lovelock met collegae in 1987 in Nature- dat ze een enorm wolkendek kunnen doen ontstaan. Die lage wolken zijn een belangrijke klimaat-regulator.

..zo’n klimaat-invloed had je niet achter die algen gezocht…

Zonder lage wolken zou de aarde wel 10 graden warmer zijn dan nu (25 graden) Simulatie-studies stelden dat die algen met hun zwavel-‘vervuiling’ (dimethyl sulfonium propionaat) zoveel wolken konden bij maken, dat ‘het leven’ in de vorm van micro-organismen de temperatuur op aarde wel een graad kan beinvloeden.

Zo was een typisch ‘Gaia’-mechanisme geboren, het leven op aarde dat aan de thermostaat kan draaien via een gaspedaal en rempedaal. Want als het wolkendek dichter wordt, neemt de biologische productie ook weer af. Omdat er minder zonlicht binnenkomt, waarop de productie draait. En dan herhaalt het proces zich weer van voren af aan.

Minder algen-productie betekent minder zwavel in de lucht. Dan komt er weer een dunner wolkendek. En dus weer meer zonlicht. Zo heb je dus een afwisselende rem- en gaspedaal, die samen als stabilisator van een systeem werken.

De tegenstanders van Lovelock, die vinden ‘Gaia’ te poetisch klinken en willen de planeet een ‘system’ noemen

Anti-Gaia
Lovelock zijn tegenstanders willen de aarde geen ‘Gaia’ noemen, met een koosnaampje. Maar een ‘Earth System’. Ze staan in de Baconiaanse traditie (Francis Bacon ken je van de uitspraak ‘kennis is macht’); Dat ze een ‘systeem’ willen begrijpen om het te voorspellen en manipuleren, de grondgedachte van de wetenschappelijke ‘revolutie’ en wat mensen ‘De Verlichting’ noemen.

Zij zitten meer in de alarmistische hoek, noemen zich ‘anti-Gaia’ en lijken sterk met het politiek establishment verweven, hoererend voor onderzoek-subsidie en macht. Dat de Aarde, Gaia, niet beslist goed voor het leven is, maar ook een secreet kan zijn. Dat ze bij een (bijvoorbeeld door mensen aangebrachte) verandering alleen het gaspedaal intrapt tot we tegen een boom rijden.

….keileem van de Weichselien-Ijstijd

Inderdaad zijn er in het geologische verleden veel periodes, massa-uitsterven en ‘sneeuwbal aarde’ dat de aarde onleefbaar werd.Er is een periode geweest dat de aarde 1 ijsklomp was. Echter: toen waren de CO2-concentraties ook een veelvoud van nu.

Die kliek – zoals Wil Steffen en Joachim Schellnhuber- heeft nu de meeste invloed op de beleids-vorming. Wil Steffen zit ook in de adviesraad bij de gisteren besproken Global Footprint Network, en hij is gelieerd aan de Club van Rome. Schellnhuber is adviseur van Angela Merkel en van Klimaatpaus Franciscus.

Zij promoten ‘Grenzen aan de Groei’ in een ander jasje: Planetary Boundaries samen met ondermeer de Wageningse mysticus Marten Scheffer. Aan wetenschap waar het publiek niet bang van wordt maar nieuwsgierig, daar is minder beleidsvraag naar…Of zulke wetenschap ook meer waar is?

Het leven in zee is een belangrijke klimaat-factor, maar klimaatmodellen doen of dat ‘statisch’ blijft als iets ‘doods’in plaats van zich aanpast bij verandering

Is Gaia dus een moeder (verzorgend) of een hoer (alles in de etalage)
Als je het klimaat wilt voorspellen met je computermodellen…maar je rekent niet de invloed van ‘het Leven’ mee. En je gaat er vanuit dat Het Leven niet mee verandert als mensen de atmosfeer veranderen. En meer van die stof toevoegen- het groeikasgas- waarop algen, planten en bomen positief reageren: kooldioxide.

Dan portretteer je de ‘Schepping’ dus als iets geestloos, een dode klomp zonder spirituele waarde en je doet alsof je dan ‘de’ wetenschap verkondigt. Alsof leven enkel competitie is. (Selfish Gene-adepten) Omdat je fantasieloos bent. Die mensen zijn vaak ook wat aan de depressieve kant, ze jammeren over de ‘Lonely Planet’, dat ‘ruimteschip aarde’ op weg naar nergens. En ze verkondigen het idee dat alle leven zinloos is.

Je kunt ook iets poetischer naar ‘het Leven’ kijken, minder verkokerd in je computermodel-tunneltje. En uit andere vakgebieden van historie tot poezie en literatuur je inspiratie halen. Dan kun je frisser kijken naar de Levende Planeet.

Als een Moeder die voor het leven zorgt, met af en toe een corrigerende tik. Want mensen mogen best wat beter op alle ‘geschapene’ passen dan ze nu doen.

Donderwolken boven Groningen

De Gaia-Rypothese
Daarom propageer ik al jaren een eigen Gaia-theorie. De Aarde, de biosfeer gebruikte mensen om fossiele plant-voorouders op te graven (olie en gas) om zo het kooldioxide-gehalte op te hogen in de atmosfeer. Zodat ze netto meer productief kon worden. En om een nieuwe IJstijd te voorkomen. Na die ijskoude greep van het Pleistoceen, kon de planeet wel een dikker CO2-jasje gebruiken.

Zodat we nu in een periode van klimaat-veraangenaming zitten. Bedenk dat het nog steeds zo warm niet is op Groenland, dat je er net als in de tijd van de Vikingen landbouw en veeteelt kon bedrijven. We zitten nog ruim binnen de natuurlijke variatie.

De ‘earth system’-mensen zullen die Rypothese niet ‘wetenschappelijk’ vinden. Maar poëtisch is het wel, omdat je de invloed van de mens als gaspedaal-kracht ook weer niet moet overschatten. Maar dat je denkt vanuit het gehele leven op aarde, inclusief de mens.

En je gaat er dan vanuit dat ‘verandering’ niet beslist ‘slecht’ is, zijnde een gaspedaal-versterking tot dodelijke ongelukken volgen. Maar dat je ook vanzelf een rem activeert. Dus dat we binnen iets andere ‘planetaire grenzen’ gewoon een leefbare planeet houden. Ook omdat ik dat graag zo wil.

Ik weet het niet hoor. Maar die wetenschappers weten ook niet wat de toekomst brengen zal. Ze weten hooguit wat er tot nu toe geweest is, en vaak daarmee hebben ze al moeite.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *