‘Het Ecologisch Evenwicht heeft nooit bestaan’…

Waddenzee op de Westhoek-kwelder

Het woord ecologie, letterlijk ‘huishouden van de natuur’, is in de populaire cultuur een synoniem voor balans en evenwicht. Er zou zelfs een ‘natuurlijk evenwicht’ bestaan, een ideale toestand waarin de natuur spontaan verkeert als je alle ‘verstoring’ wegneemt van menselijke zondaars. Wanneer we ‘het natuurlijke evenwicht’ herstellen wordt de natuur weer ‘gezond’.

De voorbeschreven mythe is niet alleen bij leken populair, zij vormt ook de basisideologie van moderne natuur- en milieuclubs. Maar de wetenschappelijke ecologie heeft dat basisidee van fondsenwervende milieu-stichtingen en activistenbedrijven al verlaten. (we schrijven 2009, Bionieuws)

Troonreden 19 september 1989 Met Verklaring van Den Haag nam Nederland in 1989 voortouw in Klimaatpolitiek, dankzij het Koninklijk Huis

In vrijwel al haar internationale projecten wil het Wereldnatuurfonds ‘het natuurlijke evenwicht’ herstellen, van Grand Banks tot Yangtze. Ook (toen nog) Koningin Beatrix rept in haar Troonrede van 1989 bij de start van de internationale klimaatpolitiek over ‘herstel van HET ecologisch evenwicht’, zoals vastgelegd in het Nationaal Milieu Beleidsplan met haar Ed Nijpels en Herman Tjeenk Willink.

In het rapport ‘natuurlijke klimaatbuffers voor een klimaatbestendiger Nederland’ stellen Vogelbescherming, Staatsbosbeheer en Stichting Ark dat de gepropageerde procesnatuur ‘duurzamer wordt door natuurlijk evenwicht en daardoor onderhoudsarm’.

Kerstrede 1988 van Groene Bea

Het Programma Rijke Waddenzee- een hybride van fondsenwervende actieclubs en ambtenarij dat bij instelling Waddenfonds ontstond- pretendeert een ‘voedselweb in evenwicht’ te bereken. In haar voorlichtingsfolder voor kinderen stelt Greenpeace dat ‘wij tegen genetische manipulatie zijn omdat we niet weten wat dit met het natuurlijke evenwicht doet.’

Ook bij adviesorganen voor de overheid als het Planbureau voor de Leefomgeving moeten natuurlijke evenwichten hersteld worden. Het Planbureau stelt in antwoord op vragen over broeikaseffect dat ‘Duidelijk is dat het natuurlijke evenwicht uit balans raakt, waardoor bijvoorbeeld opeenvolgende oogsten kunnen mislukken.’En in het Natuur en Milieucompendium schrijven zij dat ‘het natuurlijk evenwicht wordt verstoord door antropogene emissies.’

In de Laudato si, de Groene Encycliek van Paus Franciscus (2015) is het ook weer raak: het ‘natuurlijk evenwicht’ moet hersteld, na ‘verstoring’.

‘het voedselweb is in evenwicht’= balance of nature-ideologie

Zondeval
Helaas, langs de Darwinistische meetlat blijft van dit balansdenken weinig over. Wat Amerikaans ornitholoog John Kricher betreft moeten ecologen en milieubeschermers ‘de mythe van het natuurlijk evenwicht’ 150 jaar na ‘The Origin’ eens bij het grof vuil zetten van achterhaalde denkkaders.

‘Het natuurlijke evenwicht is altijd slecht gedefinieerd geweest, nooit empirisch aangetoond, vooral eeuwenlang populair gebleven dankzij haar esthetische aantrekkingskracht’, stelt Kricher in zijn bij Nature aanbevolen nieuwe boek‘The balance of nature, ecology’s enduring myth’.

Het idee van een mysterieus natuurlijk evenwicht, een stabiele ideaaltoestand is namelijk volledig non-Darwiniaans. En wat stelt ecologie nu voor zonder degelijk evolutionair fundament? Kricher voelt zich daarom geroepen om enkele biologische vanzelfsprekendheden nog eens te herhalen. Gewoon omdat ze moeizaam inburgeren. Evolutie volgens variatie, mutatie en natuurlijke selectie kent geen doel of richting.

Aanleiding voor dit artikel in Bionieuws in oktober 2009

En dus al helemaal geen eeuwige stabiele grondtoestand zonder ‘verstoring’ waarin de natuur ‘hoort’ te verkeren. (of een ‘stabiel klimaat’ met een ‘natuurlijke’ CO2-concentratie RZ)

Stabiele evenwichten lijken in de natuur te bestaan dankzij de beperkte tijd en ruimte waarin mensen de natuur bekijken. Op langere tijd- en ruimteschalen verschuift ieder ‘evenwicht’continue. Soorten veranderen, relaties tussen soorten en ecosystemen veranderen. Klimaten veranderen doorlopend, zelfs het heelal dijt uit. Voor een natuurlijke balans is bovendien nooit empirisch bewijs gevonden. Exit natuurlijk evenwicht.

De ornitholoog ontmaskert vervolgens de onderliggende religieus-filosofische erfenis (zie kader). De onderliggende statische natuuropvatting van een volmaakt ‘natuurlijk evenwicht’danken we volgens hem aan Griekse filosofen als Plato en Aristoteles. Hun erfenis van een doelgerichte natuur met een verborgen intelligentie en vaste orde heeft het Westen verregaand beïnvloed.

Naast het creationisme met haar zondevalmythe speelt ook de bedenker van het woord ‘ecologie’, Ernst Haeckel een rol. De zooloog had door zijn doelgerichte uitleg van Darwin een verregaande invloed op het natuurbeeld van generaties ecologen, en latere natuurbeschermers.

Mythe 5: De natuur in ‘balans’ als natuur-ideaal van stabiele optimum-natuur

Vernieuwing
Kricher verkondigt de zelfde ideeën voor de Angelsaksische wereld, die stadsecoloog Josef Reichholf (Bionieuws 12) al enkele jaren in Duitsland bepleit. De boodschap is basic biologie en niet nieuw. Ook ecoloog Stuart Pimm, de winnaar van de Heinekenprijs in 2006 beschreef vergelijkbare bezwaren al in 1991. “Wat is die balans in de natuur waar ecologen het steeds over hebben?’

Volgens Pimm keken natuurbeschermers naar veel te weinig soorten op veel te kleine schaal, en kwamen zij zo tot overhaaste conclusies over starre evenwichten. Sinds de jaren negentig verschoof de benadering bij natuurbescherming dan ook van soortenbehoud naar behoud van ecosystemen, en nu het wereldklimaat.

Maar die benadering neigt zonder strakke definitie al snel naar de zelfde biologische onjuistheid, maar dan op groter schaalniveau: de grondaanname blijft het herstel van een mysterieus natuurlijk evenwicht, waarbij vanzelf maximale rijkdom ontstaat.

blz 69 Deens Ecoloog Karsten Reise 2012 voor Waddenacacemie: ergo, PRW draagt een mythologisch streefbeeld uit dat anti-ecologisch is

Niet alleen in wetenschapsfilosofisch opzicht, ook experimenteel gezien blijft weinig over van natuurlijke evenwichten. UvA-promovenda Elisa Beninca en Spinozapremiewinnaar en ecoloog Marten Scheffer bevestigden vorig jaar experimenteel nog weer eens de ideologische kleuring van het ‘balansconcept’ via de Nature-publicatie van februari 2008.

In een gesloten systeem met constante concentraties voedingstoffen waarin plankton leeft, ontstaat nooit een stabiele rusttoestand, zo concludeerde Scheffer als derde auteur. Relaties tussen organismen fluctueren continue. ‘Het natuurlijk evenwicht bestaat niet’, concludeert Scheffer.

‘Het denken over ecologie heeft een verschuiving doorgemaakt’, stelt Scheffer, tevens bestuurslid van de Resilience Society. Deze groep ecologen stimuleert interdisciplinair denken in ecologie, filosofie en economie. “Vanuit een star evenwichtsdenken, waarbij je kijkt hoeveel ‘druk’een systeem kan weerstaan voor het instort, kijken we nu meer naar hoe natuurlijke systemen bij verandering blijven functioneren met behoud van zoveel mogelijk diensten.”

Tekeningen Ernst Haeckel 1860, bedenker van ‘Ecologie’. Het beste kunnen ecologen gewoon weer dieren tekenen zoals Ernst Haeckel dat deed…

Religieus
Toch zijn er voldoende praktisch-wetenschappelijke redenen om toch met ‘evenwichten’te werken in ecologie, als hulpmiddel bij begripsverbetering. Want de natuur opereert wel binnen grenzen van de natuurwetten. Binnen korte tijdschalen, zeg maar de periodes waarin ecologen onderzoeksfinanciering krijgen, kunnen via die natuurwetten wel degelijk duurzame relaties tussen soorten bestaan die stabiel lijken.

Systeemecoloog en ecologisch econoom Leon Braat wil het dan ook best opnemen voor de evenwichten, met enige kanttekening. “Kijk, ik ben niet religieus, dus heb ik weinig met zo’n mysterieuze balans”, zegt hij, als voormalig onderzoeksleider bij het huidige Planbureau voor de Leefomgeving. “Met die houding maak ik me niet populair bij Nederlandse natuurbeschermers.

Dat een fenomeen als ‘natuurlijke balans’ populair blijft komt mede door onze tuiniercultuur, waarmee velen hun brood verdienen. Natuurdoelen heten natuurlijk. Maar natuurlijk stel je als natuurbeschermer een streefbeeld vast met randvoorwaarden omdat je dat als mens wilt. Punt.”

Een complete onderzoeks-industrie leeft van het idee dat de Waddenzee hun nodig heeft om een niet bestaande mysterieuze ‘balans’ te herstellen

Toch valt voor Braat als rekenaar aan ecosystemen nog genoeg te genieten, ook zonder natuurbalans.“Binnen thermodynamische grenzen, kan een systeem zich ontwikkelen richting optimale soortenrijkdom en biomassa, afhankelijk van de hoeveelheid zonlicht die binnenkomt en beschikbare voedingsstoffen”, zegt Braat.

“Dat optimum bereik je alleen nooit helemaal. Bijvoorbeeld bij inbreuk door een grazende koe of andere verstoringen. Maar er is wel een beweging richting een climax waarneembaar met maximale productiviteit in gegeven condities. Wanneer je dat systeem plotseling vervangt, krijg je in de nieuwe situatie niet direct de zelfde biomassaproductie en soortenrijkdom terug.”

Ruimtelijke kenmerken Waddenzee niet meer beschermd dankzij de milieubeweging en onze leugenachtige corrupte overheid

Functiebehoud
De nieuwe benadering van ecosystemen richt zich volledig op het behoud van functies, en niet meer op de integriteit van het systeem zelf: het heiligen van een grondtoestand waar iedere verandering een afbraak heet. Die benadering maakt moderne ecologen niet meteen tot natuurbarbaar, integendeel. Kricher wil enkel ideologische ballast kwijt, om zo effectiever met milieuvraagstukken om te gaan, zo stelt hij in ‘The Balance of Nature’. Ook Reichholf deelt die benadering.

Biodiversiteit blijft in de meer evolutionaire benadering van ecosystemen een functie houden.De moderne aanname is dat meer soortenrijkdom een ecosysteem veerkrachtiger maakt.

Treedt bij rijke systemen milieuverandering op, dan kan een meer geleidelijke verschuiving optreden, waarbij functieverlies beperkt blijft. Dit in tegenstelling tot verarmde systemen, die plotseling naar een ander niveau kunnen springen. ‘Met meer soorten is er altijd wel een organisme dat een rol van een ander kan overnemen’, verklaart Scheffer.

Dit moet dan Mondriaankwelder worden, ‘hersteld’ met Waddenfonds

Braat is ook pleitbezorger voor waardering van‘systeemfuncties’. Hij rekende afgelopen jaar (2008, TEEB)de Europese Commissie voor, wat al te ambitieuze afbraak van bestaande natuur zou kosten, qua inkomstenderving uit voedselproductie, verlies van toeristische locaties, buffering van klimaatfluctuaties, kortom alles dat mensen met natuur verbindt. Ook zonder mysterieuze evenwichten, zijn er volgens hem voldoende redenen om voorzichtig te zijn met menselijke ingrepen.

‘Neem gevoelige onderwerpen als het klimaat”, zegt Braat. “Dat je misschien over tienduizend jaar weinig merkt van menselijke invloed, betekent niet dat je nu op onze tijdschaal geen hinder kunt ondervinden van menselijk ingrijpen. Neem de enorme hoeveelheden verstookte fossiele brandstof die we in korte tijd het klimaatsysteem in brachten. Voorzichtig zijn met emissies is niet meer dan gezonde risicobeperking. We weten gewoon niet wat er in klimatologisch en ecologisch opzicht kan gebeuren.’

Duitse mosselaars op Waddeneiland Sylt (DE), door Ecofascisten als ‘verstoring’ van een niet bestaande ‘balans’ gezien. Terwijl het gewoon leuke lui zijn, die heerlijke mosselen voor ons kweken en oogsten

  • dit verhaal (met wat actualisaties en aanvullingen anno nu) publiceerde ik 22 oktober 2009 in biologenkrant Bionieuws nav het werk van John Kricher (die zich weer op biohistoricus Frank Egerton zijn monumentale werk ‘Ecology, From Antiquity to Haeckel’ baseerde) en Duits ecoloog Josef Reichholf zijn werk over ‘Stabiele Uncleichgewichte’.
  •  Voortschrijdend inzicht (over evolutionair denken) heeft mijn denken hier alweer wat bijgesteld. Ik ben WEL religieus, en geloof niet in dode materie die zichzelf tot leven kan wekken, want daar is domweg geen enkel bewijs voor, noch een natuurlijk mechanisme voor gevonden.

    Na 10 jaar krijgen ze ’t ook doorzzzzzzzzz 🙂

  • Inmiddels lijken oude linkse media als Vrij Nederland ook te ontdekken, wat we 10 jaar terug al schreven, alleen dan met minder kennis van zaken, en je moet er bij hen voor betalen.
  • Dus schrijven de oude linkse media over 10 jaar (als iemand ze dan nog leest) dat de democratie niet meer bestaat, dat Nederland een Bedrijfskartel is (zie mijn rede bij de Raad van State gisteren), en dat CO2-gefixeerd klimaatbeleid zinloos is 🙂 Maar U, lezer van Interessante Tijden wist dat lekker al…
  • Overigens beschouw ik alle ecologen per definitie als charlatans, ook Leon Braat met die ‘ecosysteemdiensten’, hij en het PBL hoereren slechts met bankiers (Pavan Sukhdev en nu ASN Bank). Het woord ‘ecologie’ dient vervangen te worden door ‘natuurlijke historie’. (de vakterm nu is ‘temporaliteit’). Daarom noemen we Interessante Tijden ook Studiecentrum voor Natuurlijke Historie. De natuur heeft een geheugen en gewoontes en verandering als constante.

One Reply to “‘Het Ecologisch Evenwicht heeft nooit bestaan’…”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *