De zondag is er niet voor profane boodschappen, maar voor een schriftlezing. Vandaag Psalm 17 en die doen we in het Fries, vanuit de verbeelding dat Friese monniken deze Psalm uitriepen terwijl ze de dijken opwierpen om het Friese land van de zee te herwinnen, en om resterende heidenen te beschaven in het jaar 800 of ietsje later in hun missie om de (menselijke) natuur te cultiveren.

De Psalm kan zijn geciteerd door Friezen die op Kruistocht gingen om de Saracenen uit Europa en het Heilige Land te verdrijven, in tijd van zware verdrukking. Of terwijl ze de Hollanders de zee in dreven bij de Slag bij Warns onder uitroep van ‘Leaver dea as Slaef’, of toen ze in Hoekse en Kabeljauwse twisten verzeild waren, of bij de Donia-oorlogen betrokken.

Dus laat het Bijbelse Fries lekker over je tong rollen als ‘oogappel’ van de Heare, draag het hardop voor, of je dat nu voor de hond doet of tegenover je verbaasde man/vrouw en kinderen, of gewoon voor de lol, voor jezelf. Die term is dus uit de Bijbel afkomstig: wat het betekent lees je vandaag…

De Psalm staat aangekondigd als een ‘Gebed van David’, die weer eens in de penarie lijkt te zitten:

Hear nei in rjechtfeardige o Heare, slaen myn smeekjen acht; jow it ear nei myn bidden mei lippen sunder bidroch. Lit myn rjucht fen jins oantlit utgean, lit jiins eagen blinlikheden oanskogje.

Jow hawwe myn hert hifke, it by nacht undersocht, Jo hawwe my kard, Jo fine neat: hwet ik ek tnk, myn mule oertreddet net.

Hwet de minksken ed dogge, ik haw,l neffenis it wird fen jins lippen de paden fen ‘e ynbrekkers mijd, myn gongen haldend yn jins spoarren

dat myn foetstappen net wankelje scoene.

Ik rop Jo an, whent Jo antwirdsje my o God! Hald jins ear to mines, hear myn reden.

Meitsje jins barmhertichheden wunder, O Jo, dy’t fen ‘e tsjinstanners forlosse hwa’t op jins rjuchterhan bitrouwe.

Bihoedzje my as de appel fen it each, forbergje my yn it skaed fen jins wjukken, foar it oantlit fen’e goddeloazen dy’t my oerweldigje, fen myn deadsfijannen, dy’t my bisingelje.

Hjar hert hawwe hja sletten, hjar mule sprekt op yn drystens.

Nou hawwe hja us gongen bisingelje, hja sette hjar eagen dernei om us oer’e groun te krijgen.

Hja binne in liuw allyk, dy’t himet om rof, en as in jonge liuw, dy’t biskul sit.

Gean oerein Heare, kom hjar oantlit yn ‘e miette, hou hjar del; red myn siele mei jins swird fen ‘e goddeleaze.

Mei jins han fen ‘e ljue, o Heare, fen ‘e lju, hwaens diel yn it libben fen ‘e wrald is,

hwaens liif Jo folje mei jns forhoealen skat,

hwaens bern der sed fen wirde en dy litte hjar wer ne oan hjar bern.

Maar ik scil jins oantlit yn gerjuchtigkeit oanskogje, by it wekker wirden scil ik my sedzje oan jins byld,

Ik wil de Alde Toer uit de 12de eeuw in het Middelzee-gedeelte van Fryslan (Bij Easterwierum) nog fotograferen bij een onweersbui, waar dan uiteindelijk een regenboog uit voortkomt. Dat moet de meest Friese Fryslan-foto worden die ooit is genomen, dat de grond meetrilt wanneer je de sluiter indrukt. Het seizoen voor zulke luchten en lichten is weer aangebroken.

Wat me nog even op de in het Fries opgedragen Psalm brengt. Probeer ‘m maar hardop te lezen, en ervaar dan het Echte Hardcore Fries zonder Nederlandse taalvervuiling er in. Psalm 17 is volgens ‘De Bijbel met Kanttekeningen’ uit 1952 een ‘onschuldpsalm’, dus het gebed van een onschuldig vervolgde. We citeren hier Ds Edelkoort:

….een bidder verzekert daarin zijn onschuld smeekt om Gods bewaring en eindigt met de hoop uit te spreken, dat hij zelfs na de dood Gods aangezicht zal aanschouwen. Ook bij deze psalm heeft de tekst erg geleden (door de tand des tijds dus, door vertalers en overzetters RZ), zodat de vertaling op meer dan 1 plaats onzeker is en zonder tekstverbetering niet mogelijk.

We zien alvast de term ‘oogappel’ in de Psalm voorkomen. Dat zou in het Hebreeuws als de dochter van het oog zijn, het meest kostbare en kwetsbare. Zoals Ds Edelkoort vertaalt:

Bedoeld wordt, dat de oogappel het teerste is, dat een mens beschermt. Zo wil ook de dichter Gods teerste bezit zijn, dat door Hem beschermd wordt.

De term oogappel komt ook in Deuteronomium 32:10 voor. En OOOOh wat klinkt de passage lekker in het Fries, wel passend bij de wildernis die de monniken aantroffen toen ze Friesland op de Middelzee heroverden, als een ‘spoekgulende wyldernis:

Hy foun him yn in lan fen woastenije, yn in neare, spoekgulende wyldernis; Hy diek him, Hy stie noed fen him, Hy hoede him as syn eachappel.

Dat je die ‘woeste huilende wildernis’ dan langzaam bedijkt en temt tot je het oer-Friese landschap krijgt van kerkjes op terpeilanden in een groene zee. Een landschap dat ongeveer 1000 jaar oud is, gebouwd op een christelijke kijk op de (menselijke) natuur.

De andere verwijzing die Edelkoort geeft voor ‘oogappel’ is Zacharia 2:8

Hwent sa seit de Heare der hearskaren, en mei hearlikheit hat Er my ta de heidenen stjurd (de nog onbekeerde Friezen in het jaar 800) dy’t jimme birove hawwe: Hwa’t jimme oanrekket, dy rekket de appel van myn eagen oan.

‘Wie jullie aanraakt, die raakt de appel van mijn ogen’… Over het algemeen kan de Heere daar dan slecht tegen in de Bijbel.