Liever Aristoteles dan Arie Boomsma

Kaarsje branden voor alle dierbaren in het nieuwe jaar

De Abdij van Sint Maurits in Clervaux in Luxemburg, werd pas vanaf 1909 gebouwd naar ontwerp van de in Den Haag geboren architect Johann Franz Klomp (1865-1946). Maar het gebouw had er al duizend jaar kunnen staan, althans zo ziet het er uit in haar neo-romaanse stijl met ronde ramen en massieve materialen.

Tijdloos, dus los van een individueel perspectief of ‘mening’. De manier waarop je tegen de wereld en ‘het bestaan’ aankijkt, dus HOE je denkt bepaalt dus wat je doet en maakt. Bij (post)moderne mensen is hun ego zowel onderwerp als lijdend voorwerp van de zin van hun leven.  Niet ‘hoe’ je tot een denkwijze komt maar ‘wat’ je uitkraamt ter zelfprofilering telt.

Daarom is er ook geen bal aan om met moderne mensen om te gaan, die dopamine-verslaafde mobiele telefoontjes: Ik Bel dus ik Besta. Ze doen en denken allemaal even gemakzuchtig, al ‘vinden’ ze van niet en ze reageren met agressie als je dat opmerkt (‘jai mag nie oordeuluh‘ = hou je bek/laat me in mijn waan).

Vanuit die filosofie ontstaat ook moderne architectuur/kunst als vorm van esthetische agressie.  In de ijver uniek en ‘vernieuwend’ te lijken is het allemaal de zelfde lelijke rotzooi, visuele geweldpleging. Kunnen we met Thomas van Aquino (= Plato met Aristoteles verzoend) misschien aan die platte mensvisie ontsnappen?

De literatuur voor vandaag

Terug naar de Middeleeuwen, een hele vooruitgang
De meeste moderne architectuur oogt niet alleen onmenselijk en pislelijk, maar zij parasiteert ook op de natuurlijke omgeving. In contrast met dat modernisme, staat zo’n Abdij daar een onmisbare en voor de eeuwigheid gemaakte toevoeging aan het landschap te zijn. In het bos op de berg in de mist verscholen, alsof je er in een sprookjesavontuur op af loopt.

Hierop komen ook toeristen af, zoals ze op oude stadjes afkomen en geen vakantie boeken naar een industriepark, Almere of Zoetermeer. Omdat zo’n tijdloze plek appelleert aan een universele intuitie die bij mensen aanwezig is, zoals normale gezonde mensen ook een antenne hebben voor ‘goed’ en ‘kwaad’, gezeteld in ‘het hart’.

Daarom hebben Middeleeuwse stadjes ook een ‘hart’, terwijl moderne steden harteloos zijn, hoe hard borden ook ‘Stadshart Amstelveen’ schreeuwen.. Hoe je denkt, dat doet er dus toe.

Abdij Sint Maurits van Clervaux

Zo kon je dus even in de waan verkeren dat dit het Clairveaux van Sint Bernardus was, de Cistercienzer hervormer van de 12de eeuw, en dat dit nog zijn abdij was geweest. Terwijl de plaats Clervaux een geheel andere is, ‘Clerf’ genoemd in het Luxemburg-Duits. Een zelfde geldt overigens voor de Neo-Romaanse kerk van Clervaux zelf. De Gevelsteen geeft MCMX op, dus 1910.

Klomp stond onder invloed van het historicisme, de beweging waar ook de bouwer van het Rijksmuseum en het Centraal Station schatplichtig aan is, Pierre Cuypers en zijn zoon Joost. Hun stijl was juist Neo-Gotisch, en Klomp kreeg in Hannover ook les in de Neo-Gothiek. Maar de wil om het goede van vroeger in ere te herstellen, wat door Franse Revolutie en Reformatie was verwoest, lijkt door beide gedeeld.

Vader en Zoon Cuypers bouwden net als Klomp vooral veel katholieke kerken (bijvoorbeeld de Sint Vituskerk in Leeuwarden), waarnaar weer vraag was in de katholieke heropleving van rond 1880. Nadat de Franse Revolutie dus veel had gesloopt. Zij werden ook gevraagd om dat sloopwerk weer historisch getrouw ongedaan te maken.

Bijna Oosters van aanblik

Neo-Romaans & Neo-Gotiek 
Overal vind je die historische stijl met bakstenen siermotieven terug, of dat de Abdijkerk van Koningshoeven is (van het La Trappe Bier) of hier in het vlakbij Langweer gelegen Sint Nyk. De Abdij van Egmond heeft ook die stijl van die van Clervaux, met die dakpan-muren en een bijna Oosters-mystieke uitstraling.

De gooi naar Tijdloosheid. Terug naar de Middeleeuwen waarin God nog over je schouder keek of je wel je uiterste best deed enkel het allermooiste te maken. In plaats van dat je loopt te Bullshitten, de kantjes er afloopt er op vertrouwend dat je met een scherpzinnige redenering belagers van je kunt afschudden.

De Neo-Romaanse kerk van Clervaux stamt ook pas uit 1910

Zoals je bij moderne architecten ziet. Die geven vooral uiting aan hun nihilisme en de ontkenning van eeuwige normen voor het Goede Ware en Schone. Maar ze doen dat met een pretentieus lulverhaal, waarmee ze dan ook nog eens wegkomen en prijzen winnen van even hart- en zielloze geestverwanten.

Het oude moet steeds stuk, zoals je dat al bij de Reformatie zag, en opnieuw bij de Franse Revolutie die ook in Clervaux in 1798 tot anti-religieuze slachtingen leidde: de Kleppel-oorlog. Toen kwam de katholieke boerenbevolking in opstand tegen de atheïstische Franse bezetters, maar ze werden ingemaakt. Een monument bij de Abdij herinnert hier nog aan.

Het kruis-monument dat herinnert aan de katholieke opstand (1798) tegen de atheistische Franse revolutionairen

…versus ’toekomstbestendig’
Modernisten gaan vooral iconoclastisch te werk, dus als beeldenstormers die zichzelf – hun tijdelijke imago- belangrijker vinden dan objectieve normen die altijd en overal geldig zijn. Mensen die altijd maar menen dat ze ’taboes’ aan het doorbreken zijn en ‘heilige huisjes’ omver moeten gooien. Vernieuwing om de vernieuwing, toekomstobsessie.

Dus maken ze ook altijd van die zielloze lelijke en hoekige rotzooi van kitplaten, staal, glas en beton met gummivloeren, architectonische kots waarvan je Prozac moet slikken of alcoholist van wordt. Het nieuwe gastengebouw van Nationaal Park de Hoge Veluwe is daarvan zo’n ellendige expressie.

Zo’n ’toekomstbestendig’ gebouw, dat nu al spuuglelijk is. Dus hoe erg ben je dat over een paar jaar al zat.

Het begin van Modernisme hangt samen met de popularisering van de filosofie van Immanuel Kant rond 1800, zoals we hier al beschreven. Daardoor ontstond het mentale iconoclasme, dat uiteindelijk ook in literatuur, popcultuur en dus architectuur doordrong. Dan ga je er vanuit dat er geen kenbare Waarheid is, maar enkel perspectieven die per individu verschillen.

Perspectivisme.

Trudy, mijn christenhond bij 1798-monument, startpunt ook van de lelijke kanten van het modernisme

Bewust en vooral onbewust denken de meeste moderne mensen nu dat dit ‘de’ manier is om naar de wereld te zien. Maar voor Kant (en David Hume) was dat dus absoluut niet het geval.

Dus dan begrijp je nu hopelijk; Aha, ik kan dus op een geheel andere manier denken? En uit die andere manier van denken volgt ook een andere handelwijze en manier van dingen maken, van mensen benaderen? En nog belangrijker: Dus HOE ik denk dat doet er toe?

En allerbelangrijkst: HET DOET ER TOE!

Dat het er toe doet HOE je denkt, dat is wel de opzet. Want het is een manier om het lelijke nihilisme van de moderne tijd van je af te schudden, dat zo deprimerend is voor iedereen die gevoelig en intelligent is. Je kunt er fysiek onwel door zijn. Het idee dat uiteindelijk niks er toe doet, alles valt dood te relativeren tot smaakje en onbenullig perspectiefje, een ‘mening’ zoals moderne mensen die dan verdedigen.

De Abdij

Uw mening kan ons gestolen maar een inzicht is zeer welkom
Andermans mening ben ik ook totaal niet in geïnteresseerd, wat uit massamedia opgetaste opiniekledingstukken waarmee je wilt laten zien ‘kijk mij eens’…Bij moderne mensen is het ego zowel onderwerp als lijdend voorwerp van de zin van hun leven.

Nieuwe inzichten en observaties daarentegen, die los van je ego staan (dus niet ‘kijk MIJ dit eens vinden’ maar ‘kijk mij DIT eens vinden’), die zijn juist zeer welkom. Zo kom je ook tot het verschil tussen een zinvol gesprek waarin je inzichten uitwisselt, waarin je het ook van harte oneens kunt zijn. En wat dierlijk geroep langs elkaar heen, omdat ieder ten diepste enkel met zichzelf in de weer is.

Dus moeten we weer terug naar de pre-moderne tijd om iets van beschaving te hervinden. Vooruit met het goede van vroeger.

Abdijkerk met zetels monniken, even op gezeten

Plato (deductie) en Ari (inductie)
Twee belangrijke pre-moderne filosofen domineren de Westerse Traditie, namelijk Plato en zijn opvolger Aristoteles. Aan Plato ontlenen we de term ‘idealisme’, een ge-idealiseerde wereld die daadwerkelijk zou bestaan (dus niet afhankelijk van je perspectiefje) in zijn wereld van ‘Vormen’. En waarvan het hier en nu bestaande een vage afspiegeling is.

Zoals je ‘een‘ tafel kunt maken, maar die imperfecte tafel is slechts een magere schim van ‘de‘ tafel. Een zelfde trek je dan door naar de huidige wereld van verschijnselen, die maar een magere afspiegeling is van het Hiernamaals, de Hemel, het Nieuwe Jeruzalem na Jezus wederkomst. Geen wonder dat met name Kerkvaders als Sint Augustinus dus als Neo-Platonist te boek staan.

Hun methode van denken is ‘deductie’. Vanuit algemene abstracties redeneren ze naar het specifieke.

Kaarsje branden voor dierbaren

Aristoteles geldt als vader van de natuurwetenschap. Hij deed exact het omgekeerde van Plato. Hij redeneert van algemene observaties over de natuur naar het specifieke. Van bijvoorbeeld dolfijnen, zeehonden en walvissen naar ‘het zeezoogdier’. Of van gebeurtenissen (een appel en peer die van een boom vallen volgens gelijke versnelling) naar een natuurwet. (zwaartekracht)

Die denkwijze is wat je ‘inductie’ noemt. De Godfather van Inductie is Aristoteles.

Gebedsintentie: dat we het klimaatfascisme verslaan!

Premodern: de realiteit is kenbaar
Je ziet nu ook als het goed is wat beide Godfathers van het Westen verenigt. Ze gaan allebeide uit van een KENBARE wereld, in tegenstelling tot (post)modernisten die het concept kenbaarheid om zeep hielpen.

Bij Plato is die kenbaarheid hooguit beperkt tot een elite van filosofen die de verstandelijke gaven hebben. Of tot apostelen, mystici en kerkvaders die via visioenen en openbaringen dus iets van die Ultieme Wereld zagen. Dus niet voor iedereen toegankelijk, je moet uitverkoren zijn. Zo neigt Plato’s denken al snel naar elitisme en totalitaire bestuursvormen.

Bij Aristoteles kom je via concrete observaties tot abstracties. In principe moet ieder ‘rationeel dier’ mens dus via waarnemingen tot algemene begrippen kunnen komen. Vanuit die wereldvisie kun je ook tot een meer democratische bestuursvorm komen.

Dan heb je dus de twee belangrijkste denkwijzen te pakken. Iedereen gebruikt ze, meestal onbewust.

De Abdij ligt hier tijdloos te zijn

Plato + Ari = Thomas
Nu lijken die denkwijzen van Deductie en Inductie tegengesteld aan elkaar en elkaar uit te sluiten. Maar met name voor het christelijke geloof is vooral 1 filosoof ‘De Koning’ geweest, die het Neo-Platoonse van de oude kerkvaders kon verzoenen met het meer empirische wereldbeeld van de Aristotelianen.

Thomas van Aquino. Dus dan kun je zowel spiritueel als wetenschappelijk zijn, ZONDER dat je perspectivistisch wordt en (post)modern. Die verzoening van het beste van twee werelden is wel erg aantrekkelijk.

Helaas is alleen al de ‘Aquinas’ -Beginners Guide (Edward Feser) voor nieuwkomers al taaie kost. Ik moest het eerste hoofdstuk over zijn metafysica namelijk 2-3 keer lezen vanochtend, voor het kwartje viel. Omdat subtiele verschillen in manieren van denken grote gevolgen kunnen hebben, moet je die stapjes eerst eigen maken.

Het wel of niet bestaan van God ( iets dat je dus rationeel-logisch kunt aantonen, het is niet alleen je private gevoel/perspectief) en de geldigheid van het bewijs daarvoor hangt er namelijk zelf vanaf.

Afdalen

Bestaande eigenschap en potentiële eigenschap
Het begint hier al bij het verschil tussen ‘Act’ (Bestaande eigenschap) en Potency (Potentiele eigenschap). Een rubber bal stuitert en is flexibel. Maar hij kan ook rode rubber bal worden (potency) als je hem verft, of weke blubber als je hem tot zacht rubber verhit. Zo’n rubber balletje lijkt er weinig toe te doen. Tot je het verschil snapt tussen de Aristoteliaan Thomas en modernisten als Hume, Kant en navolgers.

Bij Thomas wordt de potentiële eigenschap beperkt door het bestaande.

Je kunt in je geest voorstellen dat de bal naar de maan stuitert en weer terug. Maar alleen iets dat al bestaat kan die potentiële eigenschap veroorzaken. ‘Iets’ kan dus ook niet uit ‘niets’ ontstaan. Thomas van Aquino brengt dus een grens aan in potentiele eigenschappen.

Hier openden we Nieuwjaarsochtend 2020, tijdloze plek

Bij moderne filosofen bestaat die grens niet. Ze maken geen helder onderscheid tussen het voorstelbare en het mogelijke als filosofisch concept. Alleen hun eigen intellect en sofisme is de maatstaf. En die denkwijze werkt ook door in de cosmologie van moderne natuurkundigen, die beslist willen dat God niet bestaat.

Die pretenderen bijvoorbeeld dat er een oneindig aantal universa kunnen zijn (zie de bespreking van Stephen Hawking in ‘het natuurlijke is bovennatuurlijk’), en dat daarin vanzelf (dus uit het niets) een wereld als de onze kon ontstaan. Het zelfde ‘denken’ zie je terug bij de verwarring die darwinisten zaaien. Dat iets dat onmogelijk is, toch mogelijk zou worden als je maar lang genoeg wacht.

Alsof een godswonder in 1 miljoen jaar minder wonderlijk is dan in 1 seconde. Dan verwar je dus een kracht/energie met een dimensie (tijd). Dat heet in de filosofie de ‘ontologische verwarring’.

Toen wetenschappers in de jaren ’60 tot de Oerknal-theorie kwamen waaruit het Universum vormde (‘iets’ vormde zich uit iets dat bestond), reageerde de Paus verheugd. Kijk: dat dachten we sinds Thomas van Aquino in de 13de eeuw al.  🙂 Een potentiële eigenschap (vorming van sterren, planeten) kan alleen uit Iets voortkomen dat reeds bestaat.

Sfeertje!!

Snap je het niet, vraag dan WAT je niet snapt, klaag niet dat JIJ het niet snapt
Dus begrijp je als het goed is nu waarom het zo belangrijk is te weten HOE je denkt. Want dan begrijp je ook hoe je kwam tot WAT je denkt. Het is maar 1 voorbeeldje, maar alvast genoeg voor vandaag.

Snap je dit? Zo nee, vraag dan wat je niet begrijpt. Maar ga niet klagen dat JIJ het niet begrijpt en dat het dus aan MIJ ligt, omdat je te LUI bent na te denken wat je dan niet volgt. Dus met jezelf als lijdend voorwerp en onderwerp. Uw mening kan ons gestolen, je ego vinden we volslagen oninteressant en zelfs irritant.

Christenhond op bezoek bij De Abdij

Jij doet er in het geheel niet toe in de eeuwigheid. Hoeveel van die aanstellerige tatoeages je ook op je armen laat zetten om te tonen hoe vreee se lijk uniek jij jezelfje jij bent. Die dermatologische epidemie van huidgraffiti, het is allemaal even betekenisloos en leeg als klimaatactivisme.

Tatoeages zijn ook als meningen die je ergens op het internet vindt, en dan loop je daar vervolgens mee te koop: zie MIJ. Daarom dus liever Aristoteles (klassiek) dan Arie Boomsma. (modern)

Dus nu begrijp je misschien ook waarom ik moderne mensen liever ontvlucht op Oudejaarsavond, en alleen met Trudy in het Luxemburgse bos het nieuwjaar opende. Om in Clervaux kaarsjes te branden voor allen die me dierbaar zijn. Moderne mensen, er is geen bal aan om mee om te gaan, juist omdat ze van zichzelf zo vinden van wel.

Klassieke karakters zijn zeldzaamheden, maar gelukkig… zijn ze er nog wel en daarvoor wil ik wel leven.

De onverwachte weg die je gaat wanneer je De Voorzienigheid als je reisgids neemt

PS
Oh ja: Sint Maurits is de naamgever van het Zwitserse Alpenplaatsje Sankt Moritz. Die heilige (250-287) was een (christelijk) Romeins militair bevelhebber uit het Egyptische Thebe. Die stak in het jaar 287 een Alpenpas over, om op bevel van de nieuwe keizer Maximian een opstand de kop in te drukken.

Maar hij wilde niet voor de Romeinse goden offeren, en volgde het bevel niet op om christenen de kop in te slaan. Die weigering koste hemzelf de kop.

En dat is dus wat je in de oudheid tot heilige maakt: jezelf minder belangrijk vinden dan dat tijdloze waarvoor je staat. Plato & Ari samen.

4 Replies to “Liever Aristoteles dan Arie Boomsma”

  1. Goed stuk weer Rypke!
    Snap het voor 99%

    Die éne procent.. Zag je gebedsintentie… ongeveer dezelfde als die van mij (al sinds lange tijd)
    En die intentie is ook wel helder gezien de stukken die hier regelmatig voorbijkomen.
    Kan dat ergens niet goed rijmen met je uiteenzetting van een paar dagen geleden toen je aangaf vrnl. te schrijven voor eigen plezier, het ontmoeten van geestverwanten etc. etc.
    Je bent wèl die strijder die NL op dit moment zo hard nodig heeft.. en daar lopen er nog veel meer van rond, ik schaar mijzelf eronder, zij het dan met veel minder kennis maar wel met ongeveer dezelfde intentie.
    Maar versplinterd en als lone wolves gaat het ‘m nie worden vrees ik. Zoals bijv. op climategate.nl waar het continu benoemen, opratelen van cijfers en statistieken alleen maar tot discussies leidt maar er eigenlijk niks noemenswaardig gebeurt. Willen ‘we’ iets aan de klimaatmaffia doen dan zullen we ons moeten verenigen, één vuist maken en idd. de ego’s naar de achtergrond. Er zijn drastische maatregelen nodig vrees ik.

    1. @Harry, goed punt, we werken er aan. Wat nu versplinterend werkt is idd de ego’s. Daarom viel ik je ook een beetje aan, omdat ik dat ook bij je meende te ontwaren. Want zodra een boodschap het ‘ik’ zowel als onderwerp als lijdend voorwerp heeft, dan kom je al snel op een punt dat je enkel kunt botsen als enige optie

      Dan verlaat je de mogelijkheid tot wederzijdse verrijking. Daarom ook mijn pleidooi om van modernisme naar ‘klassiek’ te gaan. Immers, met mensen die de aandachtspanne van een bromvlieg hebben kun je geen beschaving verdedigen.

      Dus: op welk vlak liggen je talenten, waarin kun je bijdragen. Ben je goed met computers, marketing, dtp of kun je iets anders dat ik niet kan?

  2. Rypke,
    Dit stuk heb ik zojuist nog even ingehaald. “Ik bel, dus ik ben”, mijn dag is qua humor weer helemaal goed. 🤣 Dank voor deze bespiegelingen.

    Genoeg aanknopingspunten om de epistemologische gedachtenwisseling nog even voort te zetten. HOE je denkt. Inderdaad. En wat dat betreft mag het rationalisme eigenlijk niet onvermeld blijven: niet te verwarren met “rationeel”, maar dat uit het niets een beginsel of een idee of hypothese tevoorschijn tovert en daar dan (ook deductief) een hele theorie of filosofische verhandeling aan ophangt. Descartes was er overigens zo één, zie zijn theorie over licht, welke hij – nota bene in de tijd van Newton – opstelde zonder één experiment uit te voeren. Willekeurige hypothese – deductie – (welgevallige) theorie. Zie je de analogie met klimaatwetenschap? Een perfect recept om de wereld naar je hand te zetten. HOE je denkt.
    Dit soort denkwijzen liggen allemaal op de lijn Plato – Kant – postmodernisme wat betreft het ontbreken van een goede manier om tot ware kennis (generalisaties) te komen en daar speelt inderdaad inductie de hoofdrol. Newton was wat dat betreft zeker een Aristoteliaanse Inductor met ongekend integrerende vermogens. Een genie. Empirie EN abstractie. Niet het één OF het ander.

    De door jou genoemde Hawkins draaft door richting ”oerknal” en begaat daarbij al heel wat filosofische denkfouten. op het punt van Darwin daarentegen, moet ik het oneens zijn met je conclusie en redenatie. Die evolutie-hypothese en -theorie was wel degelijk een sterk staaltje inductieve kennisopbouw en dus wetenschapsbeoefening in mijn ogen. ik heb gesmuld van de uitleg van evolutieprincipes door Dawkins in De Blinde Horlogemaker. (Ofschoon ik veel kritiek heb op een aanzienlijk deel van zijn filosofische denkbeelden). Darwin. Empirie EN abstractie. Inductie. Vanuit waarnemingen via voorbeeldige begripsvorming (conceptvorming). Zoals natuurlijke selectie, in combinatie met afwijkingen. Hoe klein ook. Maar ook de factor tijd en de relatie met ons voorstellingsvermogen. Wat heb je aan een half oog, vraagt de evolutiecriticus. Dawkins wijdt een heel hoofdstuk om te illustreren dat juist een half oog voor een organisme vele malen beter is dan helemaal geen oog.

    Empirie EN abstractie. Inductie

    Net zoals in de geneeskunde/biologie de ontdekking van de Rhesusfactor dat is en in de geologie de theorie van de plaattektoniek.

    Mooi om nog eens een wetenschapsfilosofisch boompje over op te zetten.

    P.s. nog een verspreking gevonden in je relaas, waar je schrijft: “… Hij redeneert van algemene observaties over de natuur naar het specifieke. Van bijvoorbeeld dolfijnen, zeehonden en walvissen naar ‘het zeezoogdier’”, denk ik dat dat moet zijn “van specifieke waarnemingen naar algemene generalisaties”.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *