In de diepe Friese binnenlanden van Stellingwerf zochten we naar de oorsprong van de Linde, die in de buurt van Nijeberkoop moet liggen. Daar ontspringt hij zomaar vanuit het niets, althans: op de landkaart. Op een zomerdag pikten we er een stukje uit, te beginnen bij ‘Neuke’ onder het viaduct bij Wolvega en eindigend bij HIV/Aids in Kuinre...
Onder het viaduct van de A32 bij Wolvega waar de Linde onderdoor loopt, had iemand een meer basale menselijke behoefte- die van voortplantingsdrift in het beton gekerfd. Neuke.
Zonder uitroepteken.
Die noodkreet roept herinnering op aan de winterse aflevering over Kuinre, het Overijsselse plaatsje waar deze rivier de Linde doodloopt op een sluis met viaduct, ijsvogeltje er bij om het vuur te blussen. Nadat hij eerst langs het veenafgravingsgebied Rottige Meente loopt.
Toen zag je al hoe deze trotse Friese rivier – als natuurlijke grens tussen Overijssel en Friesland- roemloos aan zijn einde komt. Onder een viaduct met HIV/Aids er op gekalkt. Dus een Friese rivier ontspringt vlak bij Neuke en eindigt roemloos met AIDS. De Linde, hoe tragisch is het ingesnoerde en gekanaliseerde bestaan in een provincie.
Of je treft op de route een viaduct waar ‘Pornmag’ staat ingekerfd.
Overal waar je in de natuur rond de Linde rondkijkt krijg je plots aanwijzingen, alsof je de camera op het standje Freudiaans Fotograferen zet…. Dan krijg je deze 3 Linde-hindes door De Schepper aangereikt, zomaar voor je groothoeklens als natuurlijk onderdeel van het menselijke natuur-landschap van de Linde:
…en steekt er een Jonge Hinde over de Linde, in het wild genomen met groothoeklens, zonder schuilhut, zomaar los rondlopend:
…er valt ook gewoon niet aan te ontsnappen, als het een ransuil was geweest met zijn oorpluimen had ik ook afgedrukt:
…dus dat je niet denkt dat het aan mij ligt, ik zocht er niet om maar het werd me gewoon steeds aangereikt:
Zodat je een vorm van menselijke natuurfotografie kan bedrijven, die boeiender is dan wat vogelaars – voor de eigen vrouw uit huis gevlucht- bij elkaar fotograferen aan gefotoshopte Birds vanuit een schuilhut. Als hobby, de vlucht uit het dagelijkse werk-bestaan.
Terwijl ze- niet zelden- heimelijk aan onderstaande denken in combinatie met een mooiere en jongere versie van wat ze thuis weer opwacht, met de stem van een Boze Fee. En de stemming van ‘ik zal jouw veranderen naar mijn ideaal’. Dus dat God- Hij die van je alles doet Toevallen en niet zelden doet tegenvallen- je onder een viaduct leidt.
Alwaar hij je een Teken geeft, de brandende braamstruik die het vuur van de lendenen verbeeldt.. En dat Freud op God’s commando precies dat bootje voorbij duwt met 3 bikinis en je hoeft slechts nog met flitser af te drukken, in snelle reactie op de combinatie.
Het Fryske Gea kreeg grond en subsidie om de Linde-vallei bij Blesdijke (naast Wolvega) te herinrichten tot ‘nieuwe’ natuur. Natuurontwikkeling is een bouwopgave ten koste van de bestaande natuur, waarvoor dan budget kwam. Bij de intree van hun betonpaden voor elektrofietsen zetten ze dan een waslijst ge- en verboden. Bijvoorbeeld dat je op de betonpaden moet blijven omdat anders de hele- met machines afgegraven- natuur verontrust raakt en ineenstort.
Je moet zelfs de keutel van je hond opruimen in de natuur. Terwijl er geen APV is tegen plastic-afval en blikjes dat mensen zomaar wegslingeren.
En terwijl hun grote grazers wel overal de boel kaal vreten en onder poepen. Zoals deze gehoornde biologische knikkerpoepers: Hollandse Landgeiten bij de boswachter van Fryske Gea achter huis, bij molen De Gooijer. Machtige dieren met Taliban-sik, bij Natuurmonumenten in het Naardermeer deden ze ook waar ze het beste in zijn. Knagen, grazen en poepen.
Ruimt de beheerder hun keutels ook op?
Die molen De Gooijer hierboven draait nu slecht, zo stelde de molenaar. Want Fryske Gea laat het omliggende terrein met bomen dichtgroeien en de tochtsloten lopen ook vol planten. Dat scheelt meer dan de helft van de wind.
Fryske Gea wacht mogelijk op een LIFE+ natuurherstel-subsidie om die natuurlijke loop der natuur tegen te gaan. De verlanding van moeras tot moerasbos, tot het Houtland wordt, Holz-land, oftewel Holland. En zo heb je de functie van ‘natuurbeheer’ in Nederland aardig samengevat: tegengaan wat de natuur van nature doet.
Want de petgaten die Fryske Gea en andere natuurbeheerders nu als ‘natuur’ behouden zodra ze subsidie krijgen. Dat waren ontginningsgaten en praamsloten voor turf van de vroege 20ste en 19de eeuw. En zo ontstond dus ‘Kwetsbare Natuur’ als resultaat van de winning van pre-industriele bio-energie. De ‘Biobased Economy’, die bestaat al sinds de uitvinding van ‘het vuur’, zo 300 duizend voor Christus.
Wel, een eeuw geleden had je die circulaire biobased economie ook al, zoals nu bezongen n ‘groene’ beleidsplannen. Al deed men 100 jaar terug niet alsof dat ‘duurzaam’ en innovatief was.
Dus wanneer je zo’n menselijk ontginningslandschap ‘herstelt’- dus door de bestaande natuur te vernielen (bos) – dan heet het resultaat van intensief beheer plots ‘kwetsbaar, verboden zone, nergens aankomen’.
Natuurontwikkelkngsgebied in Nederland, het lijkt vaak meer een ontspanningsoord voor rollators en de Firma Slecht ter Been BV, voorzien van bordjes met ge- en verboden. Hoogstens kun je via inkaderen dit grapje maken, dan krijg je nog enige spanning van Nederlandse natuur-beleving:
Niet dat ook maar iemand zich aan die waslijst van regels houdt, die bordjes die de bezoeker moeten verjagen. Maar het gaat ook niet om die regels, alswel het idee dat je die regels opstelt.
Het enige dat officieel is toegestaan is wandelen: dat wil zeggen, het is de enige optie die men open houdt door uitdrukkelijk te articuleren wat er zoal NIET mag. Omdat je in een ‘kwetsbaar’ gebied zou lopen, een verzameling gras, onkruid, hooi, ganzen-plagen en van die grote grazers met hun vliegen.
Je mag alleen dit, de rechte weg over, het smalle Pad van Fryske Gea-boswachters die God op hun eigen terreintje spelen:
Lopen over een betonpad, tot je bij het absolute hoogtepunt komt, zo’n door het lokale nuts-departement gedoneerd nulpunt waar je der dagen zat mag mijmeren boven de betonvloer:
…en wat is daar dan te zien, behalve het zoveelste braakgelegde weiland. Zo kun je ook denken…
…waar je als je geluk hebt nog 1 van de miljoenen kwetsbare bedreigde ganzen tegenkomt:
…’kwetsbaar zus’ en ‘verboden toegang zo’, terwijl je wel gewoon het gebied met een maaier bewerkt om het gras te oogsten. Als je er al niet voor een pacht-subsidie van 150 euro per hectare koeien laat grazen.
…maar voor een positieve noot zijn we ook best te porren. Het meer natuurlijk maken van ooit strakgetrokken en gekanaliseerde riviertjes als Tjonger en Linde, dat levert toch paradijselijke resultaten op. Door ruilverkaveling en diepte-ontwatering sinds 1960 verdroogde de boel, en dat maken ze sinds de jaren ’90 weer ongedaan.
Met de zelfde bureaus als Arcadis, die in 1888 werden opgericht als ontginnings-maatschappij van deze moerassen als Nederlandse Heidemaatschappij. Nu helpen die via een ingenieus sloot- afwatering en damwerk te zorgen dat dit riviertje natuurlijk nat blijft.
Zodra je onder de A32 doorrijdt, kom je dit tegen. Een geluksvogel met jacht dat de steiger confisqeerde, lekker rustig zitten met drankje onder de parasol in de zon:
…en je krijgt dit landschapje met een hommel op een schermbloemige.
Maar nu heb ik de oorsprong van de Linde dus door alle afleiding nog niet gevonden. Hier is een landkaart, waar een ‘jongere’ zijn frustratie met scherp voorwerp inkerfde, dwars door de Tjonger en dat akelige Rotstergaast.
Het dorpje Peperga kun je hier op de achtergrond zien liggen achter zo’n vogelpoel, die water moet vasthouden voor de Linde. Peperga ligt vlakbij Willemsoord, een naar Koning Willem vernoemd kolonie-dorp dat werd gesticht als onderdeel van de Veenkolonien bij Veenhuizen.
De ‘Lende’ is de ver-Frieste naam van deze Stellingwerfer en dus Saksische rivier. Want de Tjonger is de grens tussen het Friestalige en Saksisch orerende deel van Friesland, de Stellingwerfers. Die weigeren pertinent om Fries te praten.
Die Lende komt dan uit bij Rottige Meente, een moeras met muggen waar Staatsbosbeheer een eigendoms-claim op legt. De otter schijnt er ook weer te zitten.
En zo enerverend kan natuur in Friesland dan zijn 🙂
- deze fotoserie publiceerde ik al op 18 juli 2018, maar de begeleidende tekst voldeed niet. Dus bij deze dan opnieuw. Zie ook de fotoserie van de ontdekking van de Oorsprong van de Linde. En die van de andere grote Friese Rivier, de Tjonger. Zie ook de reportage over de Friese B (Boorne met 5 verschillende namen), ons antwoord op de Drentse Aa. En zie ook de serie van de meest noordelijke van de Friese rivieren, de Paesens.
Lendevallei is inderdaad een te lang woord en men koos dan ook voor het drieletterige.
Mooi, wanneer mag ik weer naar buiten?
Prachtig. Voor zulke plaatjes met begeleidende humor heb ik me geabonneerd op interesantetijden 😉
De boswachter van het fryske gea bekeurd voor 96 euro als je met je hond zonder riem in deze gebieden loopt. Geen waarschuwing direct op de bon. Het wild en de natuur verstoren. 30 jaar loop ik 2x per week rond in dit gebied. Verstoring komt dóór de trekkers de boeren en de mest kudde s schapen en andere dieren heb ik niet gezien. De vogels vliegen gewoon rustig rond als ik eraan kom met mijn trouwe volgende viervoeter die hooguit een klein plasje doet en een klein poepje in het lange gras . De bordjes met verboden om gelijk neerhalen en vervangen door vriendelijke verzoeken. En de echte natuurliefhebber en buurtbewoners met of zonder hond laten lopen. Zonder bekeuren.