Voor dit (mislukt) hoogveen-‘herstel’ rijdt U nu 100

Hier worden tientallen miljoenen euro’s in gestoken

Natura 2000-kerngebied voor ‘actief hoogveen’ Bargerveen in Drenthe werd afgelopen 20 jaar voor 20 miljoen euro Europese subsidie ‘hersteld’ via ‘vernatting’. Die maatregel blijkt helemaal niet effectief, zo erkennen onderzoekers nu, zodat nog eens 20 miljoen euro subsidie nodig zou zijn.

De herstelmaatregelen dupeerden ondertussen de fauna. Zeldzame vogels als de grauwe klauwier vluchten naar de droge gebiedsdelen. Ook de insectenpopulatie decimeerde door vernatting. Door boeren aangetrokken contra-expertise spreekt over een ‘vernattingsreligie’ bij de Duits-Nederlandse natuurherstel-industrie, die effectief herstel blokkeert.

Veenkussens zouden niet meer groeien, omdat de juiste soorten hier niet meer groeien, die je dus actief moet herintroduceren.  ‘Stikstof’ als reden van uitblijvend herstel, wordt mede als argument gebruikt om het eigen (theoretisch) falen te maskeren. Harde resultaatverplichtingen zouden oplossing bieden.

De Atlas van het Holoceen (2017 Prometheus), bruin is het veen

Voor tuinieren met hoogveen rijdt U 100 km/uur
Dat vroeger het hoogveen alles behalve zeldzaam was, dat zie je in de Atlas van het Holoceen. En de vele (plaats)namen met ‘veen’ er in, waarover we een reportage maakten. Vooral laagveen, veen onder (grond)waterspiegel is algemeen. Maar hoogveen met (regenwater gevulde) soms meters hoge veenkussens boven de grondwaterspiegel werd zeldzaam.

Hoogveen werd zeldzaam in NL dankzij ontginning voor biobrandstof.(Turf) Was er in Nederland eerder 90 duizend hectare hoogveen, dat zou nu zijn afgegraven voor ’turf’ tot 3000 hectare. Als biobrandstof voor de biobased economy, totdat aardgas haar intrede deed. Fossiele brandstof redde dus (mede) de restanten hoogveen in Nederland.

Tot in de jaren ’60 werd het veen nog afgegraven. Daarom vind je bij Bargerveen nog de Noritfabriek, voor actieve kool uit turf.

Op de achtergrond de Norit-fabriek

In het Bargerveen- in de zomer van 2015 bezocht- is nog zo’n 5 hectare actief hoogveen in het Meerstalblok, en daarbuiten nog 1300 hectare ‘herstellend hoogveen’. Samen met de Groote Peel in Noord Brabant is dit een kerngebied, waar voor ‘natuurherstel’ vele miljoenen euro’s mee zijn gemoeid. Meest voor maatregelen om het gebied onder water te zetten.

Bargerveen kreeg haar eigen waterhuishouding voor 16 miljoen kuub per jaar.

Het waterpeil gaat omhoog, en de meestal hoger gelegen hoogveengronden worden onder water gezet. Staatsbosbeheer legde liefst 60 kilometer aan dijken en dammen aan in het gebied van 2003-2006 en ze groeven twee waterspaarbekkens, 1 voor hoog- en 1 voor laagwater. Als de maatregelen niet werken, claimen ze bufferzones van landbouwgrond rondom het gebied.

Veenmoskussen (Sphagnum ps) Bargerveen, het begin van turfvorming en latere bruinkool

‘Vernatting helpt terugkeer actief hoogveen’, maar ja…de stikstof.
De aanname van de natuurherstel-industrie van ecologen van Wageningen UR en hun acolieten rond LNV, die is namelijk dat er een halfvergane veenmoslaag in water nodig is, zodat daarop een veenmoskussen kan groeien. Die halfvergane veenmoslaag waarop verschillende veenmossoorten gaan groeien, die noemen ze een ‘acrotelm’.

Daartoe werd reeds 20 miljoen euro Europese subsidie besteed in het Bargerveen. Maar ook in de Mariapeel (Grote Peel) en het Haaksbergerveen werden daartoe miljoenen euro’s gegeven aan mensen van milieuclubs.

Veen

In de Natura 2000-systematiek heb je 3 soorten hoogveen, die allen ‘zeer gevoelig’ heten volgens het Wageningse Alterra- rapport 1654 uit 2008, basis van Natura 2000-politiek in de provincies: Overzicht van Kritische Depositie-waarden voor Stikstof, toegepast op Habitattypen en Natura 2000-gebieden van Han van Dobben en Arjen van Hinsberg.

Dankzij dat rapport moet U nu 100 kilometer per uur rijden, en moeten boeren nu verjaagd van hun gronden. Dat is geen overdrijving, maar de realiteit van Natura 2000-systematiek. Naast wat schrale heideterreintjes, is dit ‘herstellend hoogveen’namelijk het meest ‘kritische’ habitatje. Hier zou stikstof dus in de weg zitten. De vraag is echter:

  • dient ‘stikstof’ om het eigen falen te maskeren van de natuurherstelindustrie?

De verbouwing van het Bargerveen uitgelegd

Kritische Depositiewaarden leggen Nederland plat
De politieke invloed van hoogveen komt door de zogenaamde ‘kritisch depositiewaarden’ die de heren in het Alterra-rapport ontvouwen. In een ander artikel ga ik nader in op die KDW’s. Die stikstof- waarden zijn voor hoogveen de laagste van alle Natura 2000-habitats, 5 kilo stikstof per hectare.

Die lage KDW-waarde is 1 reden waarom 1 habitat zo’n invloed heeft, ze zijn extra ‘kritisch’/vervelend…(haal door wat niet van toepassing is)

De andere reden is ‘zeldzaamheid’ van het habitat. De LNV-ambtenarij en ecologen van Wageningen UR maakten ‘sterk achteruitgaand’ tot het belangrijkste criterium voor ‘bijzondere natuur die behouden moet’. Dus de natuur die het slechtste past bij de wereld van nu, 2020, die moet met de meeste gelden ‘hersteld’.

Alterra-rapport 1654: De kritische habitats, die het meeste eisen van de omgeving aan bedrijfsbeperkingen

Actief en Herstellend Hoogveen, beide even ‘kritisch’ (vervelend…)
Je hebt drie soorten hoogveen, zoals je in de bovenstaande Natura 2000-tabel ziet van het Alterra-rapport. Het ‘actieve hoogveen’ (met twee typen) doet wat ecologen letterlijk zeggen te ‘dromen’, gesteund door de Europese Commissie: dat groeit al uit zichzelf tot bolle kussens. Die bolle veenkussens zijn het kenmerkvan ‘herstel’, zoals je die hieronder ziet afgebeeld.

Het is dus niet afgegraven geweest. En dat type is zeldzaam geworden in Europa.

Vernatting voor hoogveen

Het ‘herstellend hoogveen’ daarentegen heeft een zetje nodig van de natuurherstel/tuinier-industrie rond het Ministerie van LNV. Het heeft op papier de potentie ooit ‘actief’ te worden, dus zelfredzaam. Maar het is ooit vroeger afgegraven geweest.

Toch zijn er nog Sphagnum (veenmos)-restanten aanwezig en het heeft de potentie dat het de gewenste soortensamenstelling krijgt. Zodat dan ook die zelfde bolle kussens zal vormen.

Dit zijn ook de gebiedjes waarvoor uit naam van ‘Stikstof’ de gehele landbouw op slot moet. Nee, hier overdrijf ik niet. Deze natuurtypen hebben de laagste zogenaamde ‘Kritische Depositie Waarden’ voor stikstof per hectare. Die waarden zijn toebedeeld door ecologen als Han van Dobben en Roland Bobbink van Wageningen UR en B-Ware (Utrecht).

Al bij 5 kg stikstof per hectare zou dit actief hoogveen, maar ook ‘herstellend hoogveen’ in de problemen komen. Dus daarom moeten we 100 km per uur rijden, zodat meer hectares ‘actief hoogveen’ misschien zullen ontstaan. Als de vernattingsmaatregelen waarvoor tientallen miljoenen euro’s werden besteed tenminste werken.

Dat blijkt niet het geval, terwijl onderzoekers niet snappen waarom.

Grauwe Klauwier jaagt in Bargerveen op grote insecten

Vernatting verdrijft de fauna
Hoogveenherstel is nu synoniem met ‘vernatting’. En daarnaast moeten alle agrarische bedrijven in de omgeving dus op slot. De gedachte achter die ‘vernatting’ is dat dit de beste manier is om hoogveen te doen ‘herstellen’. Ook omdat de ‘deskundigen’ over hoogveen, maar een klein clubje is met een beperkt arsenaal opvattingen en experimentele ervaring.

In het Bargerveen werd voor ‘herstel’ via vernatting tot 2006 al 20 miljoen euro subsidie gespendeerd sinds 1993, voornamelijk door boerengrond te claimen en dammen aan te leggen. Maar dat geld had dus niet het gewenste effect. In tegendeel, de fauna ging achteruit terwijl het gedroomde hoogveenherstel achterbleef.

Op de droge randen van het nog niet onder water gezette Bargerveen kon je het slachtoffer van de natte dromen van Staatsbosbeheer nog zien jagen, in de zomer van 2015. De grauwe klauwier jaagt als een roofvogeltje vanuit een hoge post, doet zo uitvallen naar grote insecten. Juist voor die insectenpopulatie pakt de drastische vernatting slecht uit.

De klauwieren leven juist in de extensief begraasde landerijen met meidoornstruiken, aan verzopen natte dromen van natuurherstellers hebben ze een klauwiertje dood. Dat is logisch. Vroeger waren deze vogeltjes algemene broeders van extensief agrarisch land. In mijn jeugd zag ik ze al veel in het agrarisch land van Oostenrijk, maar je ziet ze ook nog wel in de natuurlijker agrarische stukken van de Eifel.

Nuttige relativering bij ‘natuurherstel’….

Zo meldden ecologen in De Levende Natuur in 2018, in het artikel ‘Fauna als Randverschijnsel:

Met deze vernatting en ontwikkeling naar actief hoogveen werden de grauwe klauwieren langzaam maar zeker gedwongen om naar de randen van het gebied te verhuizen. Na 1993 zijn de klauwieren in eerste instantie op hoger gelegen plaatsen gaan broeden.

Ze verplaatsen zich van locaties waar de bedekking van vochtige heide en veenmos toenam naar plekken met een grotere variatie (….) in vegetatie-typen, zoals droge en natte ruigtes, graslanden (…) en struweel. Sinds 2010 broeden ze steeds vaker rondom de drogere veendijken en oude graslanden binnen het veengebied en ‘over de rand’ in de lager liggende bufferzone buiten de veenkades van het Bargerveen.

Dus de klauwieren gingen buiten de kades zitten. En ook de libellenpopulatie decimeerde:

De meeste soorten libellen zijn in het Bargerveen sinds de jaren ’90 gedecimeerd: de totale aantallen insecten zin afgenomen van gemiddeld 100-150 individuen (….) per 100 meter transect naar gemiddeld 11 individuen in 2017. Een vergelijkbare trend is te zien bij de levendbarende hagedis, waarvan de populatie in de kern van het gebied is gedecimeerd.

Harde overgang met omliggende landbouwgrond, zou nu met aankoop 250 ha moeten worden ingelijfd

Ook hoogveenherstel mislukt
Hoewel de ecologen in De Levende Natuur stellen dat er meer veenmoskussens werden gevormd, stellen andere experts juist dat hoogveenherstel mislukte. Omdat de waterstand met dammen veel te snel was opgehoogd, groeide er maar 1 soort hoogveenmos Sphagnum cuspidatum.

BJM Robroek en MP Eppinga schrijven in 2018 in het artikel ‘teleurstellende hoogveenrestauratie‘- over hun door Staatsbosbeheer betaalde onderzoek:

Vernatten, de belangrijkste herstelmaatregel in hoogveenrestanten, heeft niet altijd het gewenste effect. (lees: het werkt niet RZ)

Waarom dat zo is, is grotendeels nog onbekend. Wij beargumenteren dat recente inzichten uit empirische en experimentele studies in hoogveenherstelprojecten moeten worden gebruikt om de bestaande theoretische modellen uit te breiden, om deze vervolgens te kunnen gebruiken in het ontwikkelen van effectieve, gebiedsspecifieke herstelplannen.

Hierdoor kan de droom van zelfregulerende hoogvenen in Nederland wellicht (….) op niet al te lange termijn werkelijkheid worden.

En:

de diversiteit aan veenmossoorten in onze huidige hoogvenen lager dan die vroeger was, omdat voornamelijk de karakteristieke bultvormende veenmossen ontbreken

Nat natter natst

Geen resultaatverplichtingen bij falende aannames en theorie
Dus het probleem is dat 1 type veenmos domineert (zie foto). Ze erkennen dat vernatting geen gewenst effect heeft (niet de juiste hoeveelheid verschillende Sphagnum-soorten komen tot herstel). Ze moeten erkennen dat ze niet weten waarom.

In Nederland lijkt het erop dat de ontwikkeling en het herstel van hoogveenvegetaties stagneert in een fase waarbij slenksoorten zoals Sphagnum cuspidatum (waterveenmos) en S. fallax (fraai veenmos) domineren.

Waarom juist deze soorten onze veenrestanten hebben gekoloniseerd is niet geheel duidelijk, maar waarschijnlijk spelen de abiotische omstandigheden (waterstanden die in herstelprojecten gerealiseerd worden en hoge stikstof deposities) daarbij een belangrijke rol

Opinies, ‘wellicht’ en ‘waarschijnlijk’, dat zijn de meest voorkomende kreten die we van de LNV-gesubsidieerde natuurherstelindustrie gewend zijn. Wanneer je geen resultaatverplichtingen kent, kun je volstaan met de omkering van bewijslast. De wetgeving van Natura 2000 (Voorzorgprincipe) ontslaat je van degelijk onderzoek, wanneer je ‘de overheid’ bent.

Meer omringende grond in handen Staatsbosbeheer?

Contra-expertise van de boeren: Herman Oosterkamp
Robroek en Eppinga weten helemaal niet of stikstof de boosdoener is. Dat nemen ze aan, maar dat hebben ze helemaal niet op locatie gemeten. Hier komen de KDW’s dus weer van pas, model-aannames van een congres in Zwitserland in 2002.

Ze gaan uit van de aannames die door Han van Dobben van Wageningen UR en Roland Bobbink al in 2003 zijn opgesteld over KDW’s (kritische depositie). Dat kan de enige bron zijn.

Dus omdat de vernatting mislukte, moesten er volgens plannen in 2017 nog 20 miljoen euro LIFE-subsidies vrij komen (voor herstel Natura 2000-gebied). Om een nieuwe natte bufferzone rond Bargerveen van 250 hectare aan te leggen ten koste van de landbouwgronden.

Jagende grauwe klauwier in het nog droge gebied van Bargerveen

Maar de boeren haalden contra-expertise in huis. Die kwam van Herman Oosterkamp. Die stelt dat er zo in totaal al 40 miljoen euro zou worden gespendeerd aan het Bargerveen, zonder gewenst resultaat. Dat zou komen omdat de benodigde Veenmos-soorten niet meer in het Bargerveen groeien.

Hij stelt:

Op basis van talrijke turf analyses (meer dan 2000) door Roger Daniels en Herman Oosterkamp, is het bekend dat ongeveer 80% van de turf in alle Europese hoogveen uit de volgende 3 soorten Sphagnum bestaat: Sphagnum austinii (S. imbricatum),Sphagnum capillifolium Sphagnum fuscum

Frappant is het, dat deze bovengenoemde 3 Hummock (bultvormende) soorten in Nederland niet meer voorkomen.

Veenmoskussen… (Sphagnum)

‘Vernattingsreligie’
Vanuit dit licht gezien is er geen sprake van enige succesvolle restauratie, zo schrijft Oosterkamp. Hij wil daarom de ‘Canadese methode’ toepassen, die bij experimenten daar in 2000 succesvol was: het kunstmatig aanplanten van die gewenste veenmos-soorten, zodat je na een jaar of 10 wel actief (zelfherstellend) hoogveen krijgt.

Zoals stelde- in het artikel ‘Miljoenendans rond het Bargerveen’ in 2016, hekelt hij het gebrek aan resultaatverplichting:

De huidige situatie- met grote waterplassen en nagenoeg uitsluitend Sphagnum Cuspidatum en een beetje Sphagnum fallax – heeft niets met hoogveenvorming te maken. Politici en andere beslissers worden op het verkeerde been gezet waardoor enorme sommen gemeenschapsgeld mogelijk ten onrechte geïnvesteerd worden.

..het ligt tegen de Duitse grens, die begint bij de windturbines. In Duitsland werd tot voor kort nog steeds hoogveen ontgonnen. Nu is het Bargerveen een grens-overschreidend natuurpark geworden

Er zou zowel in Nederland als Duitsland een ‘vernattingsreligie’ heersen, die kritische toetsing van uitgangspunten in de weg staat:

Enorme sommen geld, zoals voor het Bargerveen opnieuw 20 miljoen, lijkt mij buiten alle proporties, ook al omdat er geen enkele garantie bestaat dat er dan een groeiend hoogveen zal ontstaan. Het is eigenlijk een dwaling van grote omvang.

In Estland liggen ongeveer 10.000 hectare afgegraven veenvelden (voor een deel nog uit de Russische tijd). Deze 10.000 hectare zijn voor 2000 Euro per hectare te restaureren en dus te veranderen met het juist gebruikmaken van de Canadese Methode in groeiend hoogveen. Voor deze 20 miljoen zou men dus 10.000 hectare kunnen restaureren

Dit toont nog eens aan hoe enorm kostbaar het project Bargerveen is

Het Bargerveen

Conclusie: De Duitsers geen 100lm/uur vanwege ‘stikstof, wij wel bij grensoverschrijdend habitat
Andere benaderingen dan ‘vernatting’ zouden dus worden tegengewerkt volgens Hoogenkamp. Wanneer je dan juridisch wordt richting LNV en Carola Schouten: Je zou dus ook Habitatrichtlijn 6 lid 3 anders kunnen uitleggen, dan de wijze waarop de Raad van State dus Johan Vollenbroek steunde.

We citeren de Staatsraden:

Artikel 6, lid 3, van richtlijn 92/43 moet aldus worden uitgelegd dat instandhoudingsmaatregelen in de zin van lid 1 van dat artikel, preventieve maatregelen in de zin van lid 2 van dat artikel, maatregelen die specifiek voor een programma als dat in de hoofdgedingen worden getroffen,

of zogenoemde autonome maatregelen, dus maatregelen die losstaan van dat programma, niet mogen worden betrokken in een passende beoordeling als bedoeld in deze bepaling indien de verwachte voordelen van die maatregelen niet vaststaan ten tijde van die beoordeling.

1 of ander Heideblauwtje in het Bargerveen

Wanneer nu blijkt, dat je herstelmaatregelen en je anti-stikstofmaatregelen op de verkeerde theorie zijn gebaseerd voor hoogveen-herstel. Kun je dan niet de bewijslast omdraaien? Kun je niet van de door het Ministerie van LNV betaalde ecologen vragen dat ZIJ moeten bewijzen op voorhand, dat hun herstelmaatregelen op voldoende bewijs voor effectiviteit leunen?

Ook hoeven de Duitsers niet 100 km per uur te rijden vanwege ‘stikstof’. Wij wel, terwijl het Bargerveen een grensoverschrijdend Nederlands-Duits natuurpark is, waarvoor de zelfde herstelcondities nodig zijn…We leven dan ook in Interessante Tijden!

5 Replies to “Voor dit (mislukt) hoogveen-‘herstel’ rijdt U nu 100”

  1. Vraag mij ook af of mogelijke verhoging van grondwaterpeil geen schadelijke uitwerking op de overwinteringsplaatsen van de daar levende populatie, Vipera berus((Adder) heeft, daar die plekken onder de grond droog dienen te zijn.

    1. dat klopt, ze hebben waarschijnlijk ook de gehele adderpopulatie verzopen, ook de levendbarende hagedis verdween nagenoeg uit het Bargerveen

      Alles enkel om een door vegetatiekundigen bedacht ‘herstelplan’ met beperkte opvattingen over natuurherstel, gereduceerd tot enkele Sphangnum-soortjes waar ze dan ook nog te weinig van af weten

      Maar als er zoveel subsidie beschikbaar is, dan doet het resultaat er blijkbaar verder niet toe

      1. Heb enige jaren geleden de beheerder daarop aan gesproken.Als liefhebber zou ik de geschetste gevolgen zeer dramatisch vinden.deze populaties zijn zo waardevol nog voor dit land.Om te huilen dit.

  2. Ik stuitte vandaag op wat ecowaan mbt de paling. Er worden kennelijk miljoenen glasaaltjes uitgezet door ene stichting DUPAN (duurzame paling NL)
    Nu herinner ik me dat ik denk ergens tussen de 10 en 15 jaar terug het ineens verboden was voor sporthengelaars om hun gevangen paling nog mee te nemen naar huis.
    Verder herinner ik me dat al wat langer geleden er sprake was van het massaal afvangen van glasaal ergens in de buurt van ik meen de golf van Biskaje. Waardoor de natuurlijke komst ervan hier sterk terug liep.
    Dat geheel is nu dus “gevangen” in stichtingen en keurmerken blijkbaar.
    Ik ben niet zo’n groot lezer, dus ik kende deze waan nog niet, al kon ik het natuurlijk wel verwachten.
    Ik ben niet zo’n groot taalkenner, maar het woord “duurzaam” betekent volgens mij “om voort te duren”, maar wat heeft dat nu te maken met die massaal afgevangen glasaal, kunnen die niet met eigen vervoer hier komen in plaats van een heel end over de weg in vrachtwagens of anderszins…?
    Ik heb maar niet gekeken of er ook nog ergens een subsidie is voor dat soort stichtingen… 😉
    O nee he ik keek toch ff snel…
    Europese subsidie voor redding vele duizenden palingen
    https://www.palingfonds.org/nl/nieuwsberichten/europese-subsidie-voor-redding-vele-duizenden-palingen/

  3. Heb enige jaren geleden de beheerder daarop aan gesproken.Als liefhebber zou ik de geschetste gevolgen zeer dramatisch vinden.deze populaties zijn zo waardevol nog voor dit land.Om te huilen dit.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *