Heidense Taxus baccata bij Saksenkerken Altmark

Spectaculaire forten van God in de Altmark, met Taxus

Op terugreis uit Berlijn kwamen we op bezoek bij documentairemaker Marijn Poels. Die gaf een kleine excursie door zijn nieuwe Heimat, die van de Altmark, waarin het stadje Bismark met de Hanzestad Stendal de belangrijkste plaatsen zijn. Je vindt er van ‘Feldstein’ gemaakte zadeldakkerken die eind 12de eeuw werden gebouwd. Machtige forten van God, met nagenoeg de zelfde torenvorm dus als de Friese zadeldakjes uit die tijd.

Met Taxushagen op het kerkhof

De Hanzestad Stendal staat ook aangegeven op de belangrijkste routes van zogenaamde ‘Hessenkarren’ met hun ‘Hessenwegen’: dat waren handelsreizigers die tussen de Hanzesteden reisden met vierspan, afgeladen met handelswaar.

Zo kwamen ze hier in Stendal ook gereisd vanaf Deventer en Zutphen, en natuurlijk vanaf de Hanzestad Hamburg.

Zulk soort handelswegen kun je nog in het landschap van de Altmark terugvinden, omzoomd nu met fruitbomen, oude meidoorns, en een soort laanlinde (Tilia cordata) met kleinere bladen dan de  ‘gewone’ Linde bij ons in Langweer. Bij ons bezoek kon je helemaal vol eten met jonge vochtige pruimen, en daar de geijkte associatie bij krijgen.

Oude handelsweg Altmark

Klapper in de Altmark, dat zijn de machtige forten van God die de Saksen gingen bouwen in de 12de eeuw. Van veldsteen, dat hier in de landerijen ruim voor handen is.

De Altmark haar bodem is namelijk een gebied, waar dankzij de gletsjers van opvolgende ijstijden veel zwerfkeien belanden, afkomstig uit Zweden. Met ondermeer het zelfde Smaland-graniet, dat ook in Gaasterland (Friesland) te vinden is.

Zo vind je er dan ook hunebedden, van prehistorische bewoners van dit Saksische gebied.

Hunebed van veldsteen

Het pad naar de hunebed met rozebottels

Rond veel van die machtige Veldsteenzadeldakken vind je naar oud Heidens gebruik hagen van Taxus geplant. De Taxus is van top tot teen giftig, hij bevat blauwzuur (HCN) in dodelijke concentraties.

Als een koe aan de toppen zou eten bezwijkt deze meteen, vergelijkbaar met een zelfmoordpil van cyaankali. De boom werd in het heidendom geassocieerd met de dood. Dus vond je ze op heilige plaatsen van de Germanen.

Eenmaal gekerstend namen de Angelen en Saksen dat gebruik over naar de kerken. Daar groeien ze als Yewtree nu rond begraafplaatsen, met name in Engeland waar de Angelen en Saksen in de Volksverhuizingstijd (4/5de eeuw) naar toe gingen. De bomen kunnen meer dan duizend jaar oud worden, sommige wel 1500 jaar oud en dus geplant zijn voor de tijd dat de kerk werd gebouwd.

Vaak bleven Taxusbomen alleen op begraafplaatsen over, omdat taxushout geliefd was als booghout. Men stelt wel, dat ‘taxus’ ook ‘boog’ betekent.

Taxus baccata, tjokvol met blauwzuur (HCN)

Aan de noordkant van de kerk

Abe de Verteller schrijft er over:

Veel oude taxusbomen leefden waarschijnlijk al toen de grond nog behoorde bij een heidens heiligdom. De Taxus stond er dan al voordat er een kerk en kerkhof was! Van meerdere heidense heiligdommen wordt gezegd dat er één of meerdere taxusbomen stonden.

Iona, het heilige eiland van de druïden, is genoemd naar de vele daar groeiende taxussen.

Op de tempelgrond van het heidense Uppsala stond een heilige immergroene boom (wellicht een taxus) en zowel in Avebury, Stonehenge als Newgrange zou juist in het noorden van het heiligdom taxusbosjes zijn aangeplant. (7)

Saksenkerk Zuid Engeland

Het noorden is voor de Germanen de weg naar de dodenwereld. Ook voor de Grieken ging de weg naar de onderwereld tussen taxusbomen door. In de Eleusinische mysteriën kransten de priesters zich met taxus en mirte als teken van dood èn wederopstanding en de Eumeniden zuiverden de pasgestorven doden met taxustakken.

Zo wijst de taxus de weg voor de dode naar de andere kant.

Plafond met oud-Saksische schilderingen

Het binnenwerk van de Saksische veldsteenkerken is al even machtig, met hoog-Middeleeuwse schilderingen. In 1 van die kerkjes troffen we nog een ander ‘heidense’ natuurverwijzing, die van eikenloof.

Dat is zeg maar het Germaanse equivalent van de Lauwerkrans bij de Romeinen, symbool voor overwinning.

Eikenloof

Toen ik bij Rijksmaarschalk Herman Goering op de koffie kwam in zijn Carinhall, zag je dat hij dat eikenloof ook had opgenomen in zijn maarschalken-logo. Een andere spectaculaire veldsteenkerk, die van Steinfeld was omzoomd met Acacia.

Saksenkerk Steinfeld omzoomd met Acacia

Er was iemand begraven die ‘Knoflook’ heette. Toch stonk het er niet.

Een wespennest, bij de kerk van Beesewege

Naast de eik en de haagbeuk zijn dat torenhoge favorieten, door hun ruwe bast en spookachtige kronkelvormen. Er lag iemand begraven die Knoflock heette, Knoflook dus, in Gotische letters geschreven.

De Goten zijn van oorsprong juist een Zweeds volk, dat in Saksen terecht kwam in de volksverhuizingstijd. Denk maar aan namen als ‘Gotland’ en Goteburg.  Zoals de ‘Bourgondiers’ dus van Burgundenholm kwamen, het Zweedse eiland Bornholm.

Met een Neder-Saksische uitspraak uit de Bijbel: Alles het sien Tiet (Prediker 3)

Altaar, dankzij de overgang op het Lutherse geloof bleven nog restanten van de katholieke mis bestaan als het altaar

Geen haast…

De kerken zijn nu prachtige gemeenschapscentra, heilige plaatsen waar dood en leven harmonieus samenkomen, gebouwd op ‘oude grond’ waar de tijd stil mocht blijven staan. Ze kunnen qua robuuste pracht concurreren met de Friese zadeldakken van tufsteen en kloostermoppen.

Beesewege zadeldak met wolkenhart er boven

Nog nooit zo gezien, en dus de moeite waard om een bezoek te brengen. Bij 1 van de Veldsteenkerken was op een grote zwerfkei de tekst uit Prediker 3 op z’n Nedersaksisch uitgeschreven: Het alles sien Tiet…. Hier in de Altmark niets overhaasts, en wanneer je gewend bent iedere dag, 365 dagen per jaar artikelen te schrijven…

Dan is het wel eens aardig om in zo’n streek te overnachten en eens een dagje over te slaan, zoals afgelopen week gebeurde.

4 Replies to “Heidense Taxus baccata bij Saksenkerken Altmark”

  1. Rypke ,op weltzmetst tv heb ik net weer een denkwijze gezien ,van jou uit 2014 !! na 6 jaar klopt helemaal , volg je gelukkig al een poos . Zo bij de flut af is werkelijk een duivels systeem geworden . terug naar de jaren 70 80 en 90 wil ik zeggen. Dat was nog eens een tijd van vrijheid ,zo voelde het het voor mij . Ik kon naar een feest gaan, ook was in de stad A:dam een leuk feest,30april Iedereen was vriend ,mensen zette bankstel neer ieder vertrouwde alles. Zelfs kwam iemand mijn tasje brengen. Midden in een big city . Zijn zeer interessante tijden ps ik wil niet naar deze wereld

  2. De giftige stof uit de taxusboom brengt het leven tot stilstand. Wanneer je deze giftige stof isoleert en inzet tegen kanker en andere woekering kan het uiteindelijk ook weer leven geven. Nur das dosis macht das gift.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *