Nucleaire Natuur…

De schaaparend

In dit zaterdagse archiefverhaal- 2008 gepubliceerd in het Algemeen Dagblad- reizen we naar Tsjernobyl in Wit Rusland. Bij die plaats van het grote kernreactor-ongeluk van 1986 en nucleair-militaire terreinen in de Verenigde Staten bloeit de natuur. Monsterlijke mutanten lijken nergens op te duiken. Onderzoek laat zien dat de impact van lage stralingsdoses minder catastrofaal is dan aangenomen.

Dat vlekje raakt de industrie niet meer kwijt…

Vijfendertig jaar geleden ontplofte één van de vier reactoren van de kerncentrale in Tsjernobyl. Een radioactieve wolk kwam vrij die zich over Europa verspreidde. Ruim 300.000 bewoners werden geëvacueerd uit een gebied van 30 kilometer rond de ongelukszone, die de grens tussen Oekraïne en Wit Rusland overlapt.

Alleen onofficieel bewonen enkele mensen dit evacuatiegebied. Zij nemen de verhoogde stralingsniveaus voor lief die splijtingsproducten als Cesium137 nog veroorzaken en Strontium90. In ruil krijgen zij een ongestoord leven in een gebied dat nu wildernis is.

Kolchoz Ruine

De illegale bewoners vinden de wilde dieren aan hun zijde. De natuurrijkdom rond Tsjernobyl is namelijk opvallend, zo vonden natuurkundigen Jim Smith en Dave Timms van de Universiteit van Portsmouth.

Zij doen rond Tsjernobyl onderzoek naar de milieu-impact van vrijgekomen radioactiviteit op het milieu, en eventuele gezondheidsrisico’s voor omwonenden. Wolven en herten struinden onbekommerd rond. In de koelwatervijvers van de centrale leven nu 32 soorten vissen, waarvan twee landelijk bedreigde soorten.

De wolven hebben het nu voor het zeggen

Roken
De Britten Smith en Timms komen tot een opvallende conclusie. Mensen zijn schadelijker voor de natuur dan radioactieve straling in lage doses. Hun persoonlijke waarnemingen worden ondersteund door Wit-Russische studies van ecologen vanaf 1989. Zij constateerden een sterke toename in elanden, wilde zwijnen, maar ook zeearenden en zwarte ooievaars.

Alleen diersoorten die afhankelijk zijn van landbouw namen in aantal af.

De impact van continue lage doses lijkt minder groot dan populaire verhalen doen geloven. “Straling in de huidige doses rond Tsjernobyl geeft een hogere kans op kanker op latere leeftijd”, stelt Smith.

“Bij dieren speelt het krijgen van ziektes op hoge leeftijd, zoals door straling een kleine rol in verhouding tot andere doodsoorzaken. Ze gaan meestal eerder dood door honger, door roofdieren of door mensen. Op populatieniveau zul je dus geen gevolgen merken bij dieren.”

Zeearend

Smith deed onderzoek voor het International Atomic Energy Agency en publiceerde over kankerrisico bij evacués. Direct na het ongeluk lag de stralingsdosis ruim honderd maal hoger dan anno 2008 het geval is, en 128 mensen liepen acute stralingsziekte op. Vijftig mensen overleden.

Een stuk dennenbos van 4 vierkante kilometer ging ecologisch volledig dood toen de radioactieve wolk overwaaide. Dit staat nu bekend als het ‘Rode Bos’, omdat de bomen verkleurden. Maar wie nu in het evacuatiegebied woont en niet rookt leeft gezonder dan veel Westerlingen.

De kans om als gevolg van straling aan kanker te overlijden is nu kleiner dan bij iemand die 10 sigaretten per dag rookt.

Kolchoz-ruine

Het huidige stralingsniveau in de evacuatiezone ligt nu nog één tot twee maal boven het stralingsniveau, dat in de natuur aanwezig is. Dit heet de zogenaamde achtergrondstraling uit bijvoorbeeld gesteente en de ruimte. Die achtergrondstraling is op sommige plaatsen in Europa zelfs groter dan rond Tsjernobyl.

Op een aantal plaatsen in Finland ontvangen in totaal 100.000 bewoners meer achtergrondstraling, dan bewoners van de evacuatiezone rond Tsjernobyl dankzij het reactorongeluk.

De nieuwe generatie boerenzwaluwtjes

Mutant
Ook het beeld van monsterlijke mutanten uit stripverhalen lijkt niet te kloppen. Zelfs rond Hiroshima en Nagasaki, waar de eerste atoombommen ontploften zijn geen mutante nakomelingen van slachtoffers gevonden, zowel bij mens als dier. Dit toont een Japanse studie uit 1987.

Wel zijn DNA- afwijkingen gevonden bij bewoners van de Zuidelijke Oeral, die tussen 1948 en 1967 slachtoffer waren van een militair-nucleair experiment in de Sovjettijd.

Onschadelijk is straling dus ook weer niet, en ook rond Tsjernobyl lijkt dierenleven wel degelijk door straling beïnvloed. De Deense bioloog Anders Moller publiceerde afgelopen jaar in Biology Letters een studie.

Hierin toont hij aan dat boerenzwaluwen rond Tsjernobyl op plaatsen met hogere stralingsniveaus meer lichamelijke afwijkingen vertonen. Vooral albinisme kwam veel voor, witte vlekjes op het verenkleed. Liefst 13,7 procent van de Tsjernobyl-zwaluwen vertoonde albinisme. In 2005 toonde Møller al aan hoe het broedsucces van de zwaluwen rond Tsjernobyl vlak na de ramp achteruitliep.

Huiszwaluw

Maar Smith stelt in een opvolgend artikel in Biology Letters dat Møller fouten maakte bij zijn onderzoek. De zwaluwen zijn in hun leven afhankelijk van mensen en landbouw. Die landbouw verdween met de geëvacueerde mensen. Het afgenomen broedsucces van zwaluwen zou dus eerder veroorzaakt zijn door die verdwenen landbouw.

De discussie tussen Møller en Smith is nog niet geluwd. Smith en zogenaamde radio-ecologen doen vervolgonderzoek rond Tsjernobyl, om meer resultaten boven water te krijgen. Zijn pleidooi is vooral om gezondheidsrisico’s voor mens en dier in perspectief te zien.

“Ik beweer niet dat er helemaal geen gevolgen zijn van het Tsjernobyl-ongeluk”, reageert Smith desgevraagd. “Je moet alleen onderscheid maken tussen de gevolgen van een hoge stralingsdosis, zoals direct na het ongeluk en de gevolgen van lage doses op lange termijn. Er is geen overtuigend bewijs dat die straling nu nog dierpopulaties beïnvloedt.”

//// //////

Kolchoz-ruine 

Koude oorlog
Ook in de Verenigde Staten zijn nog nucleair-militaire testgebieden die voor mensen zijn afgezet. Sinds het einde van de Koude Oorlog naar schatting 3300 vierkante mijl. Nog steeds zijn hier 109 afgerasterde ‘reservaten’ die alleen door beheerders worden betreden. Er ligt bijvoorbeeld kernafval opgeslagen van zowel militaire als industriële oorsprong, of gebieden zijn vervuild door nucleaire tests.

Steeds meer van die gebieden worden nu beheerd als natuurreservaat, zoals het Los Alamos Laboratory White Canyon Preserve. Hier werd ooit het Manhattanproject uitgevoerd dat leidde tot de eerste atoombom. Nu is het gebied in New Mexico een woestijnreservaat en thuishaven voor 300 diersoorten, en 9000 plantensoorten.

Nucleaire natuur stelt beheerderswel voor verrassingen. Een mooi voorbeeld is het Hanford Reservation in Washington DC. De Russische distel bloeit hier uitbundig, maar is daardoor ook een zorgenkind. De plant zuigt vervuild grondwater met splijtingsproduct Strontium 90 op, dat in zijn zaden terechtkomt.

De distel verspreidt zijn radioactieve zaad met de wind, en beheerders spenderen miljoenen om de gevolgen te beperken.

One Reply to “Nucleaire Natuur…”

  1. Hallo Rypke. Ken je het boekje Stralingstekort? Met als subtitel; Stel dat straling eigenlijk GOED voor je is? Een regelrechte eye opener. Lees het commentaar op https://www.climategate.nl/2011/10/lees-stralingstekort-stel-dat-straling-eigenlijk-goed-voor-je-is/ . Of de eerste 2 pagina’s van het boekje op https://groene-rekenkamer.nl/winkel/stralingstekort-boek/
    Het boekje is mij via Urenco onder ogen gekomen. Daar schijnen ze ook wel wat over straling te weten…. 😉

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *