‘Drie Friezen’ treden op in Dante’s Divina Comedia

Het Middeleeuwse meesterwerk van Dante

Oebele Vries (fryske akademy) beschrijft in dit artikel ‘Hoe Middeleeuws Friesland zich profileerde met Friese Vrijheid‘ een nieuw ‘dat wist ik niet’-je over Friese voorouders. Dat hun grote gestalte in heel Europa zo bekend was, dat Dante Alighieri (1265 geboren in Florence) ‘drie Friezen’ gebruikte om de lengte van een reus aan te geven die hij ontmoet in de hel, Nimrod.

Hun postuur kan in Mediterraan Europa bekend zijn geraakt omdat ze handelsvaarders waren, en populair vechtersbazen als kruisvaarders bij de Paus. Sinds de negende eeuw staat ook een Friezenkerk in Rome voor pelgrims uit de Vrije Friese landen.

Vrije Fries, de ex-gitarist van Jitiizer (Gietijzer), een Friese metalband

Een reis door de hel en in gesprek met verdoemden
Dante’s Divina Comedia (goddelijke komedie) stamt uit de vroeg-veertiende eeuw, dan wel eind dertiende eeuw, en vormt 1 van de literaire hoogtepunten van de Middeleeuwen in Europa. De Abdij van Langweer bezit een exemplaar met gravures van Gustave Dore.

Dante beschrijft een reis door de hel, waar hij het gesprek aan gaat met verschillende versies verdoemde mensen. De reuzen zijn – net als Lucifer de gevallen engel- in de hel beland vanwege hun opstand tegen God.

In de Bijbel komen ook reuzen voor. Zowel voor de zondvloed in Genesis 6…

In die dagen, en ook daarna, waren er reuzen op de aarde, toen Gods zonen bij de dochters van de mensen waren gekomen en die kinderen voor hen baarden; dit zijn de geweldenaars van oude tijden af, mannen van naam.

…als vlak daarna in Genesis na Noach, wordt Nimrod de jager genoemd:

En Cusj verwekte Nimrod; die begon een geweldenaar op de aarde te worden.
Hij was een geweldig jager voor het aangezicht van de HEERE; daarom wordt gezegd: Als Nimrod, een geweldig jager voor het aangezicht van de HEERE.

Het begin van zijn koninkrijk bestond uit Babel, Erech, Akkad en Kalne in het land Sinear. Uit dit land is Assur weggegaan en hij bouwde Ninevé, Rehoboth-Ir, Kalach en Resen, tussen Ninevé en Kalach; dat is de grote stad.

Nimrod, oud kruisvaarders-fort met zicht op Hula Vallei.

Je vindt in Noord Israel een kruisvaardersfort dat Nimrod heet. Daar ben ik 15 jaar terug nog geweest. Hier kan ook de connectie liggen met de faam van de Friezen als grote gestaltes. Zoals beschreven in mijn Meisterwerk Liever dood dan Slaaf, op basis van Abt Emo’s verslag van een kruistocht met Friezen in 1218, zijn de Friezen dan zeer geliefd als proto-Vikingen om hun gestalte en vechtlust.

Als de Friezen in Italie aan komen met andere kruislegers, en ze hebben langs de door de Moren bezette Andalusische kust flink huisgehouden, beveelt de Paus dat zij door de lokale bevolking alle gastvrijheid en onderhoud moeten krijgen. De roem van de Friezen als groot gebouwde vechtersbazen is hen dan al vooruit gesneld.

Hier kan de Italiaan Dante’s inspiratie vandaan komen, als hij de Friezen als stijlfiguur aanhaalt in de Eenendertigste Zang. Dat doet hij om de reusachtigheid van Nimrod te beschrijven, die hij in ketenen aantreft in de hel:

Zijn gezicht leek mij lang en breed

Als de pijnappel van Sint Pieter te Rome

En naar verhouding daarvan waren de andere delen

Zodat de rotswand die hem tot bedekking was

Van het middel nederwaarts, wel zoveel van hem toonde

Van boven, dat om te rijken tot het haar

Drie Friezen zich niet hadden kunnen beroemen:

Want ik zag er zeker dertig grote palmen

Nederwaarts van waar men zich de mantel gespt.

Durk, een Oer-Fries uit 1 stuk in Burdaard

Nimrod zit in de hel omdat hij de stamouder van Babel zou zijn, de stad met mensen die een toren tot in de hemel wilden bouwen. Zodat de eenheidstaal verloren ging, en vervolgens ieder volk een eigen taal zou zijn gaan spreken. Maar had hij dat niet gedaan, dan was er ook geen Friese taal geweest.

En dan had je bij de komende gemeenteraadsverkiezingen ook geen Frysk Nasjonale Partei (FNP) kunnen stemmen.

Gnostici/theosofen stellen dan ook wel dat Lucifer de ‘lichtbrenger’ is, net als Prometheus die het godenvuur stal om het bij de mensen te brengen.

Zij beweren dat de God van het Oude Testament eigenlijk de bad guy is (demiurg, halfgod) die mensen in een staat van serviele infantiliteit wenst te houden. Dat blijkt immers ook uit het Genesis 3-verhaal, wanneer HEERE een engel met vlammend zwaard bij het paradijs neerzet nadat Adam en Eva aten van de boom van kennis van goed en kwaad. (hoofdstuk twee in mijn boek ‘Liever dood dan Slaaf’)

God wil niet dat mensen gelijk worden in vermogens aan hem. Hij vreest letterlijk in Genesis 3, dat mensen na het onderscheid tussen Goed en Kwaad te kennen ook nog aan de ‘boom des levens’ zullen zitten. Zijn ze onsterfelijk, dan is er geen onderscheid meer tussen HEERE en mensen, en is de machtsbasis voor de HEERE weg:

Toen zei de HEERE God: Zie, de mens is geworden als één van Ons, omdat hij goed en kwaad kent. Nu dan, laat hij zijn hand niet uitsteken en ook van de boom des levens nemen en eten, zodat hij eeuwig zou leven!

In de 31ste zang

Een Vries en Boer als inspiratiebron
Oebele Vries was met medievist Dick Boer, schrijver van Emo’s Reis (over Abt Emo van Wittewierum, 13de eeuw, maakte voettocht naar de paus in Rome) een belangrijke inspiratiebron voor het vierde hoofdstuk ‘Waar God Woont’ van mijn magnum opus, Liever dood dan Slaaf, een pelgrimstocht door de Friese Natuur op zoek naar Vrijheid’.

Dankzij De Boer ‘ontdekten’ we bijvoorbeeld Wittewierum (waar Emo woonde) en zijn tussenstop op voettocht naar Rome, de Abdij van Villers La Ville. Daarvan rest sinds de Franse Revolutie (1789) haar atheistische revolte nu nog een ruine. Zoals de meeste abdijen onder Frans bewind werden gesloten of gesloopt.

In Friesland vond die revolte al plaats onder de vlag van de Reformatie na 1580, zodat al die grote Friese Abdijen hier werden gesloopt.

Roodharige Venus met heuptasje en goddelijke knoppen in Villers la ville

Dus een Boer en een Vries informeerderden in belangrijke mijn Meisterwerk over De Friezen. ‘Fries zijn’ is zo veel meer is dan wat in provinciegrenzen bekneld raakte, in achterhoedegevecht over ‘taalstrijd.’ Niet ‘taal’ of ‘provinciegrenzen’ maar natuurlijke historie is het definierende kenmerk van ‘Fries Zijn’, ook alle Friezen in Diaspora horen er bij en wie zich met het motto ‘liever dood dan slaaf’ kan identificeren.

De oerbron van die leus kan overigens afkomstig zijn van de Romeinen, zo schrijft Oebele Vries.

De ontstaangeschiedenis, natuur en mentaliteit van de klassieke Friezen kan voor alle Nederlands sprekende mensen een inspiratiebron zijn. Wanneer je niet door de waan van de eeuw geleid wordt, maar kijkt in een tijdsbestek van tienduizend jaar (zoals ik doe).

Het boek met schutbladen van historisch Frisia

Je kunt mijn hardcover tegel van twee kilo fotografie en proza HIER bestellen, via de gelijknamige webzijde www.lieverdooddanslaaf.com Het is het mooiste en beste boek ooit gemaakt over de natuurlijke historie van het stamvolk van alle kustbewonende Nederlanders, de Friezen. Ik daag iedereen uit het te overtreffen in tekstuele inhoud, proza, diepgang en artistieke fotografie van de menselijke natuur.

Succes! Komende vrijdag geef ik er een lezing over hier in Friesland voor een mens of 50-100. Nu baal ik eigenlijk, dat dit weetje aan de aandacht was ontsnapt. Bij een volgende druk zullen we de Dante-passage zeker opnemen. Dat zal in hoofdstuk drie zijn over de ‘strijd om het bestaan’ waarin de Friezen hun natuur en gestalte werd gevormd uit de koude zeeklei.

One Reply to “‘Drie Friezen’ treden op in Dante’s Divina Comedia”

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *