De nieuwe aflevering van het Interessante Tijden-journaal pakt de periode van de Friese Vrijheid (1100-1500) bij de kop, een periode van relatief zelfbestuur waarin de Friezen bijvoorbeeld hun eigen rechters konden kiezen, en waarin ze geen herendienst in vreemde landen hoefden te verrichten.

Dat je een militaire klus moest uitvoeren in het buitenland. Hoewel de Friezen in die tijd vanwege hun gestaltes en vechtlust gewild waren als kruisvaarders in de strijd tegen de Islamitische overheersing van de Mediterrane gebieden.

Nu spelen ze bij dodenherdenking een vreemd volkslied over iemand ‘Van Duitsen Bloet’ die hun bevrijder en leidsman zou zijn geweest. Maar het is ook belangrijker om eerbied en beheersing op te brengen dan je ‘gelijk’ te moeten halen.

Friese Vrijheid als voorbeeld moderne tijd
In deze tweede aflevering bespreek ik aan de hand van hfdst 4 ‘ Waar God woont..’ uit mijn boek “Liever dood dan slaaf” over de periode van Friese Vrijheid uit de Middeleeuwen, en hoe de abdijen daar een rol bij konden spelen.

We komen vervolgens op de clash tussen het moderne ‘heliocentrische’ (aarde rond de zon) wereldbeeld waarbij je snel als een straaljager rondjes draait, en het geocentrische wereldbeeld (zon rond de aarde) waar de Bijbel aan refereert, in bijvoorbeeld Psalm 19:2, het grafschrift van raketgeleerde Wernher von Braun dat verwijst naar een ‘firmament’ in de Hemel, een ‘gewelf’: wat is dat? Hoe kun je zelf toetsen welk model nu de juiste is?

Of ben je altijd van ‘deskundigen’ afhankelijk om te bepalen wat nu de werkelijkheid is?

Afhankelijkheid is het tegendeel van zelfbeschikking, en zelfbeschikking is een kernachtige definitie van vrijheid. Aan de andere kant, ‘je gaat alleen sneller maar komt samen verder’. Zo las ik in een blad van de makelaardij in Alkmaar. Je moet ook jezelf opzij kunnen zetten om effectief samen te werken. Want met elkaar ben je sterker dan alleen, en dan word je minder snel door concurrerende groepen overwonnen.

Dat gold ook voor de Friese Vrijheid. Je kon ook spreken van een staat van anarchie waar concurrerende clans elkaar bestreden. Tot de ene partij maar uit arrenmoede een vorm van centraal gezag inriep, de Hertog Van Saksen (1498) om orde te herstellen.

Vrijwel niemand weet vervolgens nog iets af van die periode van Friese vrijheid. Men roept dan iets over Grutte Pier, terwijl die in het staartje van de Friese Vrijheid vocht. Die liet zich als piraat gebruiken door de Hertog van Gelre, in zijn concurrentiestrijd met de Graaf van Holland.

Voor de herdenking van de werkelijke Friese Vrijheid moet je nu naar Duitsland rijden, Oost Friesland om langs de snelweg borden te zien die de Friesische Freiheit uit de vergetelheid vissen.

Eerbied en rust als vrijheid
Friezen spelen met hun lokale fanfare bij dodenherdenking nu een lied over Wilhelmus van Nassau van Duitschen Bloet als hun bevrijder en leidsman. Maar de eerbied waarmee ze dat doen is ook belangrijker dan de standpunten ter ere waarvan men zegt iets te ondernemen. Wie heeft er nu werkelijk ooit nagedacht over wat hij meent te weten? Probeer dus niet slim te zijn, wanneer je weet dat de meeste mensen toch niet geinteresseerd zijn in hoe iets werkelijk zit.

Dat je wijsheid boven scherpzinnigheid stelt, dat je de rust en eerbied op kunt brengen.

Mij lukte dat niet toen de wethouder na de twee minuten stilte, een standaard liberaal verhaal bij dodenherdenking begon, over gekwetste homo’s en iedereen tegen wie sinds ’45 de stem is verheven met (waarschijnlijk onbewust stilzwijgend instemmende) verwijzing naar dat non-discriminatie-artikel uit de gewijzigde Grondwet van 1983.

…dat iedereen die gekwetst is om zijn afkomst moet worden herdacht. Dat je dat uitdraagt als het hoogste ethische goed, die ‘nondiscriminatie’, de grootste verworvenheid van zoveel jaren strijd, dat hun overheid als logische consequentie van ‘gij zult niet discrimineren’ bepaalt wat je zien, denken en voelen mag….

Omdat je zelf geen onderscheid mag maken, zelf geen grens mag stellen aan wie je tot je cirkel toelaat: dat doet alleen Vadertje Staat met de rechterlijke macht en advocatuur, als afgod van het Liberalisme, de stroming die moderne Nederlanders onbewust tot eigen dogma maakten. (zie hoofdstuk 1 van mijn boek)

En vervolgens zou- ‘hoe leek dat iets uit het verleden’ (Irak, Libie, Syrie, al die NATO-oorlogen, iemand?) Poetin de vrede hebben verstoord. Aldus de FNP-wethouder.

Je moet dodenherdenking geen gepolitiseerde inflatie aan doen. Je gedenkt de slachtoffers in concentratiekampen, het verzet en de gesneuvelde soldaten van ’39-’45. De mensen die echt hebben geleden, die risico’s namen, die sneuvelden.

Ik ben weggelopen. Uit ergernis. Mijn fout. Mijn vrouw, haar dochter en vriendin bleven gelukkig staan.

Beschaving is (zelf)beheersing. Je moet jezelf en eigen opvattingen ook steeds kunnen relativeren. Er zat ook veel goeds bij de herdenking, heel veel goeds van een dorpsgemeenschap die gezamenlijk de eerbied en rust opbrengt. Aan zulke mensen heb je meer dan aan mensen die menen gelijk te hebben.

Een beschaving kan alleen floreren met rust als vertrekpunt.

De ultieme voorbeelden daarvan waren de Friese Abdijen in de Middeleeuwen die centra van agrarische en waterbouwkundige innovatie werden, en natuurlijk intellectuele centra. Misschien lukt het iets daarvan opnieuw te doen herleven? In mijn Meisterwerk ‘Liever dood dan Slaaf’ (hier te bestellen op de gelijknamige webzijde) geef ik daar alvast een opzetje voor.