Vogels halen militaire vliegtuigen neer…

F16 van Leeuwarder Squadron na oefensessie

In dit zaterdagse archiefverhaal mijn publicatie van 20 Juli 2007 in Intermediar over botsingen tussen vogels en vliegtuigen, en een bezoek aan de adjudant Bird Control op de vliegbasis van Leeuwarden. Met het snel groeiende vliegverkeer neemt de kans op vogelaanvaringen toe. Ook voor militaire vliegtuigen blijven vogels de grootste vijand in vredestijd. Het Europese luchtruim kan veiliger worden met een internationaal radarnetwerk en onderzoek met satellietzenders, genaamd Avian Alert.

ZIcht op oefenterrein Vliehors met tanks waarop de F16s mikken

‘Vogels en vliegtuigen gaan niet samen’, zo valt te lezen op een affiche bij de ingang van het bezoekerscentrum van Vliegbasis Leeuwarden. Een understatement. Eén welgemikte duif in de motor is al voldoende om een F16 te slopen zo bleek afgelopen september bij de basis in het Brabantse Volkel. De dure jet boorde zich in een boerenschuur, de piloot kon zich nog met de schietstoel redden.

Dit voorjaar was het ook raak in Leeuwarden met een nieuwe duif. De piloot kon zijn vliegtuig nog aan de grond zetten, maar de motor moest worden gerepareerd. Je zou dus een basis verwachten waar nu iedere vogel wordt uitgeroeid. Maar rijdend over het vliegveld ontstaat een heel andere indruk. Een fazant schreeuwt, een buizerd zweeft boven het warme asfalt van de startbaan, kiekendieven jagen boven het hoge gras. En boven een tussen bomen verscholen hangar heeft een havik zijn nest gebouwd. Een paradijs..

Kraai-achtigen bij overvliegende 4 motorige jet

Vliegvelden werken als magneet voor veel vogels, en zij laten zich steeds moeilijker verdrijven. Afgezien van het vliegtuiglawaai vinden vogels op vliegvelden namelijk nog een oase van ruimte en rust waar geen roofdier of mens in de weg zit.

Ook in Leeuwarden valt op hoe weinig die vogels zich aan de vliegtuigen storen. Een torenvalk blijft rustig boven het gras bidden op zoek naar muizen terwijl een F16 zich met bulderende motor naar de startbaan begeeft. Alleen een groepje meeuwen verderop maakt zich uit de voeten. “Nieuwkomers”, volgens mijn begeleider adjudant Martin Das. “Die moeten nog wennen.”

Vliehors met F16 in actie

De havik mag van Das best boven de hangar blijven broeden. Maar in de buurt van de startbaan laten de adjudant en zijn collega’s op civiele vliegvelden geen middel onbenut om vogels te verjagen. Valkeniers, gillende keukenmeiden, alarmpistolen en bandopnames met doodskreten van een stervende meeuw.

Het sterk groeiende Schiphol zet sinds vorig jaar ook blaffende border collies in en groene laserbundels. Internationaal wordt de aanpak steeds rigoureuzer.Zoals op JFK-airport in New York, waar sinds 1990 al 90.000 meeuwen werden afgeschoten.

Verjagers op luchtmachtbases maken voor iedere start en landing de baan vogelvrij. Op Vliegbasis Leeuwarden kan dit omdat vliegmissies met F16 vaak maar twee keer per dag plaatsvinden. Op Schiphol maken verjagers twee keer per dag een ‘veegronde’om de grootste overlast te voorkomen. Zij kunnen niet voor iedere start de baan op omdat iedere halve minuut een vliegtuig vertrekt.

Eurofighter ‘Typhoons’, net Star Wars-vliegtuigen

Dodelijk
Verjaging werkt. Op Schiphol heeft KLM per 10000 vluchten drie vogelaanvaringen, op luchthavens zonder verjaging zoals New Delhi in India is het bij 1 op de 10 vluchten raak. Ondanks alle inspanningen op Schiphol zijn aanvaringen niet te vermijden. Dankzij meer vluchten én groeiende vogelaantallen neemt het aantal geregistreerde ‘fauna-incidenten’ zelfs weer toe, van 100 begin dit millennium tot 135 in het afgelopen jaar.

Bij ruim 10 procent van alle aanvaringen moet een vliegtuig weer terugkeren voor een check aan de motoren. Die vertraging veroorzaakt onkosten en een motorreparatie kan tonnen euro’s kosten.Luchtvaartmaatschappijen zijn niet gul met gegevens over schade, maar het International Birdstrike Committee, een vogelaanvaring-database geeft een jaarlijks bedrag op van 1,2 miljard euro, dat jaarlijks groeit.

Vogelaanvaringen kunnen dodelijke ongelukken opleveren. De meest omvangrijke vliegramp in de Nederlandse geschiedenis die door vogels werd veroorzaakt vormt de crash van het Hercules transportvliegtuig op Welschap Eindhoven in 1996. Hier kwamen 30 militairen van het muziekkorps van de Landmacht om, nadat een vlucht spreeuwen in de motoren van het vliegtuig terechtkwam. Het vliegtuig verloor motorvermogen en viel uit de lucht.

Vlucht ganzen bij Houtribsluizen Lelystad

Een toenemend probleem voor Schiphol vormen de ganzen, die sinds de jaren zeventig in aantal vertienvoudigden in Nederland. “Een gans is nu zo’n vogel die je beter niet in de motor kunt krijgen”, zegt Ton Mens, manager Bird Control van Schiphol. “We hebben daarom deze week nog overleg met de provincie Noord Holland. Zij richten ganzenrustgebieden in. Als ze die ganzen graag willen, dan liever zo ver mogelijk bij Schiphol vandaan want nu hebben we overlast.”

Schiphol wil groeien van 20 miljoen passagiers nu (2007) naar 45 miljoen in 2020. Maar is daar wel plaats voor? Nederland is met haar grote watervlaktes en voedselrijke landbouwgrond een vogelland bij uitstek en vliegtuigen zitten tussen de vogelgebieden gevangen. Een eiland in de Noordzee als locatie voor Schiphol 2 werd mede dankzij de vogels afgeblazen. Het eiland zou overspoeld raken door meeuwen, maar ook andere zeevogels.

De luchthaven van Lelystad ligt tegen vogelreservaat de Oostvaardersplassen aan én het IJsselmeer. Het IJsselmeer is Nederland’s vogelrijkste gebied waar tienduizenden aalscholvers verblijven, honderdduizenden ganzen en eenden. ‘Rampzalig’, zo noemt luchtmachtbioloog Jelmer van Belle de vogeldichtheid boven het IJsselmeer.

De F15 Eagle

Avian Alert
Een technische uitweg in groeiende vogelproblemen kan van de Koninklijke Luchtmacht komen. De luchtmacht loopt met TNO al 25 jaar wereldwijd voorop in de ontwikkeling van radarsystemen, die vroegtijdig vogels detecteren. De militairen moeten traditioneel extra grote vogelproblemen oplossen. Ze vliegen gemiddeld lager dan civiele toestellen, in de luchtlagen waar de meeste vogels vliegen.

De radar van de luchtmacht in het Friese Wier ziet nu binnen een straal van 150 kilometer iedere vogel aankomen. Dankzij die vroegtijdige detectie halveerde het aantal vogelaanvaringen bij laagvliegmissies.

Het nieuwe project Avian Alert, waarin ook ruimtevaartorganisatie ESA en de Universiteit van Amsterdam meewerken, tilt dat radargebruik nog een stapje hoger. Door militaire radars van Nederland, België, Duitsland en Frankrijk aan elkaar te koppelen, krijgen militaire vliegers een internationaal dekkend radarbereik. Een vlucht zwanen uit Siberië die boven Duitsland met 100 kilometer per uur onze kant opvliegt, is dan uren voor de F16 opstijgt waar te nemen.

Naast betere zichtbaarheid van vliegbewegingen, moet Avian Alert ook meer kennis leveren over het gedrag van individuele vogels. Biologen van de Universiteit van Amsterdam willen bijvoorbeeld achterhalen of vogels hun trekroutes op vliegverkeer aanpassen, en of steeds de zelfde vogels bij luchthavens rondhangen. Met radar kun je geen afzonderlijke vogels herkennen, zoals mus A of spreeuw B, maar met een satellietzender wel.

Een F18 Hornet waagt de landing

In een volgende fase van Avian Alert moeten biologen daarom duizenden vogels uitrusten met satellietzenders. De ESA zou dan een extra krachtige antenne plaatsen op het International Space Station, zodat geen gezenderde vogel nog aan de aandacht kan ontsnappen. Of die satellietwensen van deelnemende biologen binnenkort doorgaan wil prof Amnon Ginati van de ESA nog niet bevestigen, het project zit nog in de studiefase.

Avian Alert dient in eerste instantie de planning van militaire missies, maar helpt ook bij detectie van groepen vogels op aanvliegroutes naar civiele vliegvelden. De meeste aanvaringen vinden namelijk plaats buiten het vliegveld als het vliegtuig land en opstijgt, en hier is nog geen oplossing voor. Mens van Schiphol ziet radar en satelliet daarom als welkome aanvulling. “Alles dat helpt is welkom en als er over vijf jaar een goed werkend systeem ligt zijn we zeker geïnteresseerd.”

Wikel/torenvalkje

Op de vliegvelden zelf blijven verjagers onmisbaar, ook met inzet van radars het International Space Station. “Projecten als Avian Alert kunnen goed helpen bij de planning van vluchten”, reageert adjudant Martin Das desgevraagd. “Meer kennis over vogeltrekbewegingen per soort helpt je weer bij preventie van aanvaringen. Maar op het vliegveld zal je altijd alle mogelijk middelen samen moeten gebruiken.”

Das rijdt met zijn auto weer over de landingsbaan, waar meeuwen zich lui aan het asfalt warmen. Een torenvalk, die op het asfalt zijn muis eet, vliegt met tegenzin verder als de auto hem dicht nadert. Een reiger, die in het verlengde van de baan op boerenland blijft hangen krijgt een knalpatroon om de oren. De F16’s kunnen landen, en Das neemt contact op met de verkeersleiding.

4 Replies to “Vogels halen militaire vliegtuigen neer…”

  1. Ondertussen tonen jullie foto’s van een paar flinke chemtrails. Alsof vogels een probleem zijn…Tsjonge toch….

    1. Chemtrails = B.S. zijnde bullshit, het idee dat de piloot een knopje aan zou zetten om gif te sproeien en dat alle piloten dat onderling met elkaar geheim houden, dan heb je kilo’s cannabis gebruikt.

      Dat hangt eerder van vlieghoogte, motortype vliegtuig en weersomstandigheden af

      …of de wereld is nog meer bizar dan ik voor mogelijk hield

      Maar wacht, dan ben ik vast Sie Ooo, kontrold oppozisjun,

      1. Waarom zouden piloten handmatig een knopje moeten indrukken? Dat klinkt erg ouderwets, tegenwoordig is bijna alles geautomatiseerd.
        En ik begrijp niet wat cannabis ermee temaken heeft.

      2. Het schijnt dat het vooral contrails zijn. Dat komt volgens mij door wat erin kerosine zit. Om die reden dat een piloot niet op een knopje hoeft te drukken.

        Dat het zolang zichtbaar is vanwege ‘weersomstandigheden’ e.d. is natuurlijk ook een drogreden. Want in Rusland/Canada kan het ook -40 worden en daar hangen de straten toch ook niet vol met damp dat uit de auto’s komt?

        Het is waarschijnlijk de samenstelling van kerosine dat het uitwaaiert en zo lang zichtbaar is. Welke stoffen exact ontstaan tijdens verbranding van kerosine durf ik niet te zeggen. Maar dat het alleen CO2 en water is, is te kortzichtig.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *