Hoe weten mensen wat ze (denken te) weten?

Er staan bijvoorbeeld tienduizenden doorvaarten van Harlinger schepen geregistreerd

Veel historie en als algemeen aanvaarde ‘kennis’ kan soms op verrassend weinig bronnen en data zijn gebaseerd, zoals kennis over hoeveel diersoorten er op aarde leven. Zo niet bij de (Friese) handelsvaart rond de Sont (punt Denemarken) waar vanaf 1579 alle tolregisters zijn bewaard gebleven.

Vanaf 1497 tot 1857 hief de Koning van Denemarken tol op alle schepen die hier langs vaarden, en zijn ambtenarij hield alles bij in logboeken. Die zijn sinds 2020 gedigitaliseerd in een samenwerkingsproject van de Rijksuniversiteit Groningen en Tresoar, en na te slaan op Soundtoll.nl.

Uit 1557

In de logboeken zijn 1,8 miljoen doorvaarten geregistreerd, met de herkomst van het vaartuig en de lading. Zo kun je dus uit een Deens logboek ook de bloei van handel van Harlinger schepen naar de Baltische zee en verder afleiden. Zo zie je dat het van alle tijden is, dat de overheid zelf tegelijk een graantje van de winst meepikt, en tegelijk actief de handel stimuleert.

Logboek tol-ambtenarij

Dat was al zo bij de Danevirk in de achtste eeuw, toen de Deense koning de handel met de Friezen (op Hedeby) beschermde met een muur.

Daneverk-route naar Haithabu

Historie werd een hobby na het lezen van het werk van Michael Burleigh, en Emiel Lamberts zijn ‘Het Gevecht met de Leviathan’ (2011). Plots kreeg je een heel andere kijk op het verleden, dan je door de seculier-liberale geschiedschrijving was geleerd. Zoals over de Franse Revolutie (1789) die bij ons op school werd verkocht als iets goeds, met ‘vrijheid, gelijkheid, broederschap.’

Terwijl het een atheistische moordpartij was, en een frontale aanval op het christelijk geloof als geestelijke leidraad van ‘Het Westen’…

One Reply to “Hoe weten mensen wat ze (denken te) weten?”

  1. Hé dan hebben wij dezelfde hobby! Maar dat wisten we al. Ik moet zeggen dat meer weten van de geschiedenis niet alleen mijn kijk op het verleden maar ook het heden veranderd.

    Bij mij op school werd de Franse revolutie ook als iets gezien dat nogal geweldig was. De start van de moderne tijd en rechten voor een ieder. Al werd er wel bij gezegd dat het ook niet meteen helemaal goed uit de verf kwam, al die mooie intenties van de revolutionairen (Intenties vs consequenties idd.).
    Maar later realiseer je je later dat 1776, het jaar van de Amerikaanse revolutie dus eerder was, met het “all men are created equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable Rights, that among these are Life, Liberty and the pursuit of Happiness”. Met die rechten werd het in Nederland pas in 1848 goed geregeld. Volgens mij was het dicator Napoleon die eerst orde op zaken moest stellen na de Franse revolutie.
    Ergo, de vrijheidsgedachte kent een geschiedenis die voor 1789 begon en daarna nog wel doorliep. Het is inderdaad opvallend hoe weinig aandacht er toen was voor al die andere zaken. De Franse revolutie lijkt me nou geen hoogte punt in de geschiedenis, eerder een atheïstische moordpartij inderdaad.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *