Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit De Heilige Schrift, Het Boek zonder welke er geen Westerse cultuur was geweest. We vervolgen de weg door bijbelboek Jesaja, de profeet zonder welke het christendom niet had bestaan.

In Jesaja 53 lezen we de belangrijkste ‘messias’-projectie, waarop de Evangelisten hun idee baseerden dat Jezus de ‘Knecht’ van God moest zijn geweest.  Zonder dit Jesaja-hoofdstuk was er uit het jodendom geen nieuwe religie ontstaan, het christendom.

‘Zij die het niet gehoord hebben zullen het begrijpen’
Bijbelboek Jesaja wisselt steeds beelden van vergelding en vernietiging af met beelden van restauratie. Van hoofdstuk 1-30 lees je dat in de context van de Assyrische aanval op Israël. Jeruzalem ontsnapt in 702 BC op een haar na vernietiging, maar tien stammen van de twaalf stammen van Israël (Jacob) lossen op in de geschiedenis.

Daarin herken je vooral een apocalyptisch visioen van totale destructie. Jesaja stelt dat de Assyriërs een werktuig van wraak zijn van JHWH op zijn eigen volk voor afvalligheid.

Van hoofdstuk 30-55 lees je over een nieuwe Jesaja, die spreekt over de tijd dat koning Cyrus van Perzië de Babyloniërs verslaat, zo rond 532 BC. Dan mogen de joodse ballingen terugkeren en hun verwoeste tempel heropbouwen, die bij de Babylonische inval van 586 BC zou zijn verwoest. Dan stelt deze nieuwe Jesaja- door theologen als ‘Deutero-Jesaja’ aangeduid- dat deze Cyrus ook werktuig is van JHWH, ja zelfs zijn ‘gezalfde’.

Oftewel Messias in het Hebreeuws, in het Grieks wordt dat dan Christus.

Maar in Jesaja 52-53 komt weer een geheel andere ‘Knecht’ van de HEERE/JHWH ter sprake. Wie is dat? Duidt deze Jesaja hier nog steeds op koning Cyrus, of op iemand anders?

13Zie, Mijn Knecht zal verstandig handelen, Hij zal verhoogd worden en verheven, ja, zeer hoog verheven worden.
14Zoals velen zich over U ontzet hebben – zo geschonden was Zijn gezicht, meer dan van iemand anders, en Zijn gestalte, meer dan van andere mensenkinderen –
15zó zal Hij vele heidenvolken besprenkelen, koningen zullen vanwege Hem sprakeloos staan. Want zij aan wie het niet verteld was, zullen het zien, en zij die het niet gehoord hebben, zullen het begrijpen.

‘Hij was veracht en wij hebben hem niet geacht’
Vervolgens krijg je in Jesaja een opsomming van eigenschappen van die ‘Knecht’, die de Evangelisten als Lukas en Johannes, maar ook Paulus in de Romeinen-brieven allemaal projecteerden op Jezus. Op deze passages is het christendom gebouwd:

Wie heeft onze prediking geloofd, en aan wie is de arm van de HEERE geopenbaard?
2Want Hij is als een loot opgeschoten voor Zijn aangezicht, als een wortel uit dorre aarde.Gestalte of glorie had Hij niet; als wij Hem aanzagen, was er geen gedaante dat wij Hem begeerd zouden hebben.

3Hij was veracht, de onwaardigste onder de mensen, een Man van smarten, bekend met ziekte, en als iemand voor wie men het gezicht verbergt; Hij was veracht en wij hebben Hem niet geacht

Met de wijsheid van achteraf herken je hierin het verhaal van Jezus als ‘koning der Joden’, veracht, met doornenkroon op en bespot, die op een Ezel Jeruzalem binnenrijdt als niemandsmens. In de volgende passage, zie je hoe de kruisiging van Jezus letterlijk verbeeld wordt door Jesaja 53, 4-6:

4Voorwaar, onze ziekten heeft Híj op Zich genomen, onze smarten heeft Hij gedragen. Wíj hielden Hem echter voor een geplaagde, door God geslagen en verdrukt.

5Maar Hij is om onze overtredingen verwond, om onze ongerechtigheden verbrijzeld. De straf die ons de vrede aanbrengt, was op Hem, en door Zijn striemen is er voor ons genezing gekomen.

6Wij dwaalden allen als schapen, wij keerden ons ieder naar zijn eigen weg. Maar de HEERE heeft de ongerechtigheid van ons allen op Hem doen neerkomen.

‘Maar hij deed zijn mond niet open’…
Aan deze passage hangt de gehele theologie van het christendom, van Jezus als het offerlam die door slachtoffer te zijn de zonden van de mensheid wegneemt. Denk bijvoorbeeld aan het Evangelie van Mattheus 18, die letterlijk naar Jesaja verwijst:

opdat vervuld werd wat gesproken was door de profeet Jesaja toen hij zei: Hij heeft onze zwakheden op Zich genomen, en onze ziekten gedragen.

We zien hier ook de projectie uit het Evangelie, wanneer Jezus voor Herodes staat en de hogepriesters en zichzelf niet verbaal wil verdedigen. Hij houdt zijn mond, terwijl Jezus ook best een zaak voor zichzelf had kunnen voeren, zoals in het Evangelie van Markus 14:

Maar Hij zweeg en antwoordde niets. Opnieuw stelde de hogepriester Hem een vraag, en zei tegen Hem: Bent U de Christus, de Zoon van de Gezegende?

En lees dan Jesaja 53 waarom Jezus in het Evangelie van Markus zo handelde:

7Toen betaling geëist werd, werd Híj verdrukt, maar Hij deed Zijn mond niet open. Als een lam werd Hij ter slachting geleid; als een schaap dat stom is voor zijn scheerders, zo deed Hij Zijn mond niet open.

Maar ook het idee dat Jezus een man zonder zonden was, komt uit Jesaja 53:

8Hij is uit de angst en uit het gericht weggenomen, en wie zal Zijn leeftijd uitspreken? Want Hij is afgesneden uit het land van de levenden. Om de overtreding van mijn volk is de plaag op Hem geweest.

9Men heeft Zijn graf bij de goddelozen gesteld, en Hij is bij de rijke in Zijn dood geweest, omdat Hij geen onrecht gedaan heeft en geen bedrog in Zijn mond geweest is.

‘Hij zal hun ongerechtigheden dragen’
En ook de volgende passage laat zien hoezeer er geen Jezus kon zijn zonder Jesaja. Namelijk de ‘verlosser’ die onze ongerechtigheden draagt zodat wij gerechtvaardigd worden:

10Maar het behaagde de HEERE Hem te verbrijzelen, Hij heeft Hem ziek gemaakt. Als Zijn ziel Zich tot een schuldoffer gesteld zal hebben, zal Hij nageslacht zien, Hij zal de dagen verlengen; het welbehagen van de HEERE zal door Zijn hand voorspoedig zijn.

11Om de moeitevolle inspanning van Zijn ziel zal Hij het zien, Hij zal verzadigd worden. Door de kennis van Hem zal de Rechtvaardige, Mijn Knecht, velen rechtvaardig maken, want Hij zal hun ongerechtigheden dragen.

En ook deze opvolgende Jesaja 53-passage is rijkelijk gebruikt door Paulus en de Evangelisten, zoals Lukas:

12Daarom zal Ik Hem veel toedelen, en machtigen zal Hij verdelen als buit, omdat Hij Zijn ziel heeft uitgestort in de dood, onder de overtreders is geteld, omdat Hij de zonden van velen gedragen heeft en voor de overtreders gebeden heeft.

De Evangelisten interpreteerden Jesaja 53
Deze woorden uit Jesaja worden door de Evangelist Lukas (22:37) letterlijk sprekend in de mond van Jezus gelegd:

Want Ik zeg u dat dit wat geschreven staat, nog in Mij volbracht moet worden, namelijk : En Hij is tot de misdadigers gerekend. Ook wat er over Mij geschreven is , heeft immers een einddoel.

En de Evangelist Markus (15:28) maakt daar dit van:

En het Schriftwoord is in vervulling gegaan dat zegt: En Hij is onder de misdadigers gerekend.

Dus wie nog nooit eerder Jesaja aandachtig las, die kan het ontstaan van het christendom niet verklaren. Zonder Jesaja 53 was er geen nieuwe religie uit het jodendom voortgekomen. Namelijk van mensen, die al geloofden dat die Knecht er was gekomen.

Terwijl de joden nog steeds wachten op een andere Knecht uit Jesaja, nadat de Romeinen ook hun tweede tempel met de grond gelijk maakten in het jaar 70 AD. In 1666 liep een groot deel van het toen bestaande jodendom bijvoorbeeld plots te hoop met Sabbatai Zevi, die de messias zou zijn.

Dat was in de tijd dat Amsterdam als Mokum de jodenhoofdstad van Europa was geworden… Uit de katholieke landen waren ze verjaagd, maar hier vonden ze een veilig heenkomen.

Christenen geloven hooguit dat de messias nóg een keer moet terugkomen, om af te maken op aarde waarmee Hij begonnen was. Maar of dat slechts kwam door een projectie van de Evangelisten op Jezus, waarin zij de persoon van Jesaja 53 meenden te herkennen… Wie het zeker weet, mag het zeggen. Heb een goede zondag.

Wie een evangelische kraker wil zingen, die kan bij de opening van Jesaja 55 terecht:

1O, alle dorstigen, kom tot de wateren, en u die geen geld hebt, kom, koop en eet

Maar daarover meer in de volgende weekpreek.

Fijne preek gehad en iets van opgestoken? Doe een duit in de collectezak en help mij Interessante Tijden dagelijks mogelijk maken:

Donatie bedrag:

€

Doneren