De Tempel waarnaar de Tempeliers zich vernoemden, tweemaal verwoest…
Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit De Heilige Schrift, Het Boek waarop de Westerse cultuur is gebouwd. Vandaag lezen we de laatste hoofdstukken van de profeet waarop de Evangelisten het christendom fundeerden, Jesaja.
Hier lees je over het beeld dat Jezus in de Evangelieën brengt. Van een Heer die een eigen Volk had uitverkozen als geliefde. Maar dat volk ging vreemd met afgoden en pleegde contractbreuk met De Wet.
Zodat hij ook andere tafelgasten uitnodigt van andere volken om aan Zijn Heil deel te nemen. Na Jesaja 60 komt de eerste ‘Onze Vader’-aanroeping, die later hét christelijke gebed zou worden. Maar ook ‘stil maar wacht maar alles wordt nieuw’ is Jesaja.
Jezus, de ‘Verbrijzelde’ uit Jesaja 53
Eerste Apocalypse van Jesaja
Vandaag doen we de laatste Jesaja-editie in onze zondagse weekpreek.De eerste dertig hoofdstukken brachten Proto-Jesaja, de profeet die in de tijd van de Assyrische overval op Israël predikt, dus rond 700 BC. Dan lees je tot hoofdstuk 50 een andere Jesaja, die predikt nadat de Perzische koning Kores/Cyrus korte metten heeft gemaakt met de Babyloniërs.
Dat moet zo rond het jaar 538 BC zijn geweest. Die Kores wordt door Jesaja zelfs Messias genoemd, dus ‘gezalfde’, in het Grieks vertaal je dat als ‘christus’. Hij verlost de resterende leden van Juda uit Babylonische ballingschap. Die kunnen de door de Babyloniërs verwoeste tempel -zo rond 586BC- dan weer zo langzaamaan herbouwen.
Je kunt hier dus al spreken van een Eerste Apocalypse, een openbaring en eindtijd. Dat wat ooit Jeruzalem en Israël was, verenigd onder Koning David, er bleven wat verlaten puinhopen over. Tien van de twaalf stammen losten op in Assyrië. Maar er treedt restauratie op.
Die eerste apocalypse kent ook dus haar eigen Messias, gezalfde, christus: Kores.
Vervolgens na hoofdstuk 50 komen er echter beelden die volgens de Evangelisten op Jezus zouden slaan, zie Jesaja 53 over de ‘Knecht des Heeren’, die verbrijzeld zal worden om de zonden weg te nemen. Daarna tot hoofdstuk 66 lees je niets meer over die Knecht.
De Heilige Geest komt wel voorbij. En je leest in Jesaja voor het eerst expliciet dat “Onze Vader”-beeld van God, dat door Jezus zou worden gebruikt in het Onze Vader.
Dikke eeuwenoude eiken…’eiken van gerechtigheid’ uit Jesaja
Nieuwe Jesaja noemt zich ‘Gezalfde’
Ook lees je opnieuw over een wraakoefening en een restauratie voor het volk van God. Maar nu lees je ook dat er andere genodigden aan de tafel des heren zullen komen. Jeruzalem en Zion zullen weer het centrum van de wereld zijn. En de ‘zachtmoedigen’ zullen aan het roer komen, zo opent Jesaja 61.
Deze Jesaja kondigt zichzelf aan als nieuwe ‘gezalfde’, en ook de term ‘blijde boodschap’, oftewel Evangelie komt hier letterlijk terug:
De Geest van de Heere HEERE is op Mij, omdat de HEERE Mij gezalfd heeft om een blijde boodschap te brengen aan de zachtmoedigen.
Hij heeft Mij gezonden om te verbinden de gebrokenen van hart, om voor de gevangenen vrijlating uit te roepen
en voor wie gebonden zaten, opening van de gevangenis;2om uit te roepen het jaar van het welbehagen van de HEERE en de dag van de wraak van onze God; om alle treurenden te troosten;
3om aangaande de treurenden van Sion te beschikken dat hun gegeven zal worden sieraad in plaats van as, vreugdeolie in plaats van rouw, een lofgewaad in plaats van een benauwde geest, opdat zij genoemd worden eiken van de gerechtigheid, een planting door de HEERE, om Hem te verheerlijken.
‘De Maagd’ (Jesaja 13) Maria en Jezus/Jesaja 53 in Trappistenklooster Koningshoeven (van La Trappe bier)
‘U zult met een nieuwe naam genoemd worden’
Ditmaal wordt dus meermaals verkondigd dat ‘alle volken’ deze restauratie zullen zien. Hoofdstuk 61 sluit zo af:
10Ik ben zeer vrolijk in de HEERE, mijn ziel verheugt zich in mijn God, want Hij heeft mij bekleed met de klederen van het heil, de mantel van gerechtigheid heeft Hij mij omgedaan, zoals een bruidegom zich bekleedt met priesterlijk hoofdsieraad,
en een bruid zich tooit met haar sieraden.11Want zoals de aarde haar gewas voortbrengt, en zoals een tuin het daarin gezaaide doet opkomen, zo zal de Heere HEERE gerechtigheid doen opkomen en lof voor alle volken.
En je leest in hoofdstuk 62 dat dit volk een nieuwe naam zal krijgen. Wat wordt daarmee bedoeld?
2De heidenvolken zullen uw gerechtigheid zien en alle koningen uw luister; u zult met een nieuwe naam genoemd worden,
die de mond van de HEERE bepalen zal.3U zult een sierlijke kroon zijn in de hand van de HEERE en een koninklijke tulband in de hand van uw God.
4Tegen u zal niet meer gezegd worden: verlatene, en tegen uw land zal niet meer gezegd worden: woestenij, maar u zult genoemd worden: Mijn welgevallen is in haar, en uw land: getrouwde; want de HEERE verlangt naar u, en uw land zal getrouwd worden.
Bij de oude stadsmuur van Jeruzalem, gebouwd door de Ottomaanse bezetter
Dat Israël vandaag de dag het aandachtcentrum van de wereld is lijkt me duidelijk. Maar waarop sloeg deze profetie dan? De Evangelisten kunnen er in hebben gelezen dat er ‘christenen’, een leger gezalfden zouden komen. Die verkozen immers ook Jeruzalem tot Heilig Land, geografisch centrum van de geestelijke wereld. Daarnaar lijkt ook Jesaja 65:13 te verwijzen:
U zult uw naam voor Mijn uitverkorenen achterlaten als een vloekwoord en de Heere HEERE zal u doden, maar Zijn dienaren zal Hij noemen met een andere naam
De Vader-Zoon-relatie tot God is uniek voor het christelijk geloof, dat kent de Islam niet, noch andere geloven
Onze Vader
In Jesaja 63 verandert deze Jesaja plots van toon naar een smeekbede. Alsof hij nu predikt terwijl hij in een woestenij van godverlatenheid staat. Dan komt bij mijn weten voor het eerst in de Bijbel de ‘Onze Vader’-aanroeping;
16Toch bent U onze Vader, want Abraham weet van ons niet en Israël kent ons niet. U, HEERE, bent onze Vader; onze Verlosser van oude tijden af is Uw Naam.
17HEERE, waarom doet U ons afdwalen van Uw wegen? Waarom verhardt U ons hart, zodat wij U niet vrezen? Keer terug omwille van Uw dienaren, de stammen van Uw eigendom.18Slechts korte tijd heeft Uw heilig volk het in bezit gehad. Onze tegenstanders hebben Uw heiligdom vertrapt.
19Wij zijn geworden als mensen over wie U van oude tijden af niet hebt geheerst, die niet naar Uw Naam zijn genoemd.
Ook in Jesaja 64 lees je plots van een profeet, die nog tussen de puinhopen van het verwoeste Jeruzalem staat, en de verbrande tempel. Opnieuw komt hier de Onze Vader-aanroeping uit het belangrijkste christelijke gebed:
8Maar nu, HEERE, U bent onze Vader! Wij zijn het leem en U bent onze Pottenbakker: wij zijn allen het werk van Uw handen.
9HEERE, wees niet al te vertoornd en denk niet voor eeuwig aan de ongerechtigheid. Zie, aanschouw toch, wij allen zijn Uw volk.10Uw heilige steden zijn een woestijn geworden. Sion is een woestijn geworden, Jeruzalem een woestenij.
11Ons heilig, luisterrijk huis, waarin onze vaderen U prezen, is met vuur verbrand; alles wat ons dierbaar was, is tot een puinhoop geworden.
12HEERE, zou U Zich om al deze dingen inhouden? Zou U zwijgen en ons al te zeer neerdrukken?
Het licht voor een apocalyptische foto viel precies goed!
Tweede Apocalypse
Bij de tweede Apocalypse in de Romeinse tijd wanneer de Tweede Tempel verwoest wordt (68-70), lijkt precies het zelfde te gebeuren. Het ‘heilig luisterrijk huis waarin onze vaderen U prezen’ is dan opnieuw afgebrand. Tenminste drie eeuwen nadat Jesaja deze woorden optekende.
Maar nu staan dus de ‘gezalfden’ op, de christenen die in Jezus de vervulde Jesaja zagen, ook zij die niet etnisch tot de stam van Juda behoorden. Die Jezus maakte ‘De Wet’ wel erg overzichtelijk: Heb God lief en je naaste als jezelf. Dat kan iedereen onthouden, beter dan die duizend en één regels uit Leviticus en Exodus.
God legde in het christendom wetstechnisch gezien- ten opzichte van het Judaïsme- de lat wel erg laag, om maar verheerlijkt te kunnen worden. Wie in mij gelooft zal behouden worden, rechtvaardiging door genade en geloof alleen. Die gezalfden kregen het ‘Onze Vader’ op de lippen, en die zagen de naderende Apocalypse waarover Jesaja al predikte.
Hun antichrist was Keizer Nero.
Spaarvarken
In Jesaja 65 konden al die nieuwe ‘gezalfden’ een uitnodiging zien. De mensen die zagen hoe de vleeswording van de Jesaja 53-profetie werd gekruisigd, aangemoedigd door de priesterlijke klasse van Juda. Die zouden vervolgens deze Jesaja 65-woorden herinneren:
1Ik ben gezocht door hen die naar Mij niet vroegen, Ik ben gevonden door hen die Mij niet zochten.
Tegen het volk dat Mijn Naam niet aanriep heb Ik gezegd: Zie, hier ben Ik, zie, hier ben Ik.
Lijkt dat beeld niet sprekend op de parabel van Jezus, van een Heer die een gastenlijst met genodigden voor een feestmaal had. Maar die vonden zichzelf ‘te goed’, zodat mensen van straat gehaald worden om deel te nemen.
2De hele dag heb Ik Mijn handen uitgespreid naar een opstandig volk, dat de weg gaat die niet goed is, naar hun eigen gedachten;
3een volk dat Mij voortdurend tot toorn verwekt, recht in Mijn aangezicht, door offers te brengen in de tuinen
en een reukoffer te brengen op bakstenen.4Zij zitten in de grafspelonken en overnachten bij wie daar bewaard worden; zij eten varkensvlees en er is kooknat van onrein vlees in hun vaatwerk.
5Zij zeggen: Blijf waar u bent, nader niet tot mij, want ik ben heiliger dan u.
De mentaliteit van de deugmensen ‘wij, beter dan gij’…De ‘meeste mensen deugen’, en die komen dus niet in de nieuwe wereld die Jesaja voorziet.
….de waterral kan schreeuwen als een gekeeld varken…
Een nieuwe hemel en aarde
Die christenen zouden echter ook varkensvlees gaan eten, nadat Paulus ‘De Wet’ ging relativeren en de besnijdenis zou afschaffen. Zodat hij meer Griekse en Romeinse zielen kon winnen. Dat deed Paulus echter ook dankzij inspiratie uit Jesaja, en wel Jesaja 66 zoals we dadelijk zullen zien.
De ‘christenen’, oftewel dankzij de ‘Verbrijzelde’ uit Jesaja 53 ‘gezalfden’ gingen vervolgens leven naar de belofte uit Jesaja 65:17 en verder. Zoals wij als protestantse kindjes nog zouden zingen ‘stil maar wacht maar alles wordt nieuw, de hemel en de aarde’..:
17Want zie, Ik schep een nieuwe hemel en een nieuwe aarde. Aan de vorige dingen zal niet meer gedacht worden, ze zullen niet meer opkomen in het hart.
18Maar wees vrolijk en verheug u tot in eeuwigheid in wat Ik schep, want zie, Ik schep Jeruzalem een vreugde en zijn volk blijdschap.
19En Ik zal Mij verheugen over Jeruzalem en vrolijk zijn over Mijn volk. Geen stem van geween zal erin meer gehoord worden,
of een stem van geschreeuw.
En het beeld van de wolf die het lammetje zal weiden, vergelijkbaar met Jesaja 11 komt hier plots weer terug, en de Leeuw die Stroh-Rum zal drinken. Het ‘paradijs’ dat hier geschetst wordt kun je ook als schrikbeeld zien, zo saai lijkt het:
24En het zal geschieden dat voordat zij roepen, Ík zal antwoorden, terwijl zij nog spreken, Ík zal horen.
25Een wolf en een lammetje zullen gezamenlijk weiden, een leeuw zal stro eten als een rund, een slang – zijn voedsel zal stof zijn. Zij zullen geen kwaad doen en geen verderf aanrichten op heel Mijn heilige berg, zegt de HEERE.
Je vreest de dood niet, en je houdt tegelijk van Het Leven
”Mijn heerlijkheid onder de heidenvolken verkondigen”
Jesaja eindigt dan in hoofdstuk 66 met een roeping voor de ‘heidenvolken’… En daarin lees je precies de opdracht die Paulus van Tarsis (…) op zich nam:
De tijd komt dat Ik alle heidenvolken en talen bijeen zal brengen. En zij zullen komen en Mijn heerlijkheid zien.
19En Ik zal een teken op hen aanbrengen: Ik zal uit hen die aan het gericht ontkomen zijn, boden zenden naar de heidenvolken, Tarsis, Pul, Lud, de boogschutters, naar Tubal, Javan, de verafgelegen kustlanden, die geen tijding over Mij hebben gehoord en die Mijn heerlijkheid niet hebben gezien.
Zij zullen Mijn heerlijkheid onder de heidenvolken verkondigen.
Jesaja 66 eindigt vervolgens met een wraakbeeld, over ‘de dode lichamen van de mannen die tegen Mij in opstand zijn gekomen’. De allerlaatste zin van Jesaja luidt dan:
en zij zullen voor alle vlees een afgrijzen zijn.
Heilige Grond, de Alde Toer, hier wil ik dood wel liggen, en nu bij leven ook
Bijltjesdag zal komen
Oftewel: Bijltjesdag zal komen, en het onrecht zal worden uitgeroeid op een derde apocalypse, waarover Johannes al verhaalde, uitgebreid citerend uit Jesaja. Waarna Israël en een vernieuwd Jeruzalem het geestelijk centrum worden.
Mensen hebben een stok achter de deur nodig om ethisch te zijn, wat de Bijbel de ‘vreze des HEEREN’ noemt. Ik ook, anders komt de klad er in en ga je jezelf rechtvaardigen, goedpraten.
Er zijn ook mensen waarmee niet te praten valt. En dan is er zwaarder geschut nodig.
Dus als het goed is, zie je nu bij afronding van de profeet Jesaja hoe belangrijk dit boek is geweest. Zonder de profeet Jesaja was de geschiedenis totaal anders gelopen en was het christendom niet ontstaan. Omdat Het Woord ‘vlees’ kan worden, gestalte kreeg in mensen.
Heb een goede zondag, en vergeet niet een gave in de collectezak te doen, wanneer deze weekpreek je iets opleverde aan inzicht, kennis, inspiratie.