In dit zaterdagse archiefverhaal de allereerste publicatie op Interessante Tijden op 1 april 2017. Mijn zomer 2015-project was het opvoeden van een jonge torenvalk die uit het nest was gevallen in de nok van een boerderij in Oostermeer.
Het diertje was een snelle hap voor een vos geweest, maar met ervaring en kennis(sen) in de valkerij wist ondergetekende deze op te voeden tot vliegvlugge Wietse de Wikel.
We bouwden ‘Villa Tinuncula’, een hackinghuis waarin ik Wietse vanuit de woonkamer kon voederen met rattenvlees- en duivenborst. Tot hij zelf de vrije vlucht kon nemen, en daarna was het spannend: Zal hij terugkeren en de eerste nacht buiten overleven?
We leven in Interessante Tijden. De windmolens vlak bij de Waddenzee bij de Eemshaven in Delfzijl die meppen jaarlijks legaal 18 ‘beschermde’ torenvalken uit de lucht sinds 2009, per jaar.
Sommige turbines slaan wel 100 ‘beschermde’ vogels per jaar dood, zo lees je in een rapport van Altenburg en Wymenga uit 2014, en de 88 turbines meppen jaarlijks tenminste 3000 vogels dood, vooral trekvogels.
Die turbines zijn niet strafbaar maar heten ‘duurzaam’, en nu staan er nog 68 extra gepland. Dan praten onderzoekers in opdracht van de Provincie Groningen over ‘reductie in vogelsterfte’ door tijdens vogeltrek bij nacht turbines stil te zetten.
Natuurbeschermers als Natuurmonumenten en Waddenvereniging maken nu pas bezwaar, en dan vooral tegen uitbreiding met nog meer turbines in vogelgebied in de Eemshaven West. De turbines hebben op rustende vogels ook een verstoringsafstand van 600 meter.
Zij schrijven
Uit de ecologische studies blijkt bovendien dat in de Eemshaven boven- proportioneel veel trekvogels slachtoffer worden van de turbinewieken. Met name turbines dichtbij de kust maken veel slachtoffers blijkt uit onderzoek van Altenburg en Wymenga (2014).
Maar deze organisaties zijn niet tegen de bouw zelf, want ze steunen het Energieakkoord: de verdubbeling van het aantal windturbines op land. (ex-)Voorzitter van Vogelbescherming Atze Nicolai is tegelijk commissaris bij Eneco.
Ze willen alleen een theoretische ‘sterftereductie’ door een ‘stilstandvoorziening’. Dat zou 75 procent sterfte schelen onder de duizenden slachtoffers per jaar…
Interessante tijden: een valk redden is strafbaar
Ik was 4 weken lang strafbaar (artikel 13 Flora en Faunawet), want ik voedde een jonge torenvalk op die als kwetsbaar pluizenbolletje uit het nest was gevallen in de nok van een boerderij.
Een kansloze prooi voor vos, kat of steenmarter, zijn zusje was al dood: of het een storm was geweest of een steenmarter, ze zaten al dagen zonder eten op hun dood te wachten.
Maar goede mensen overtreden slechte wetten, en leven niet naar de letter maar de geest. Vooral wanneer de letter der wet zo absurd lijkt te zijn.
Bij het schrijven van dit blog in zomer 2015 zat Wietse de Wikel- als pas uitgevlogen valk nog op mijn dak zijn veertjes te poetsen na een geslaagd illegaal experiment: een valk opvoeden tot vliegvlug dier, veilig voor windturbines.
Bij het ochtendgloren hoorde ik zijn triomfantelijke vrijheidsroep: igligligligli! Missie geslaagd. Een mooi experiment waarbij je het thema aansnijdt dat heftige emoties oproept bij mensen: mogen wij in de natuur ingrijpen, of moeten wij ‘de natuur’ haar gang laten gaan, en wat is dat dan? De boel op zijn beloop laten?
Wij, mijn buurvrouw en ik besloten van niet, en onderstaande fotoserie is een beeldverslag van ons natuurexperiment.
Mijn buurvrouw waarschuwde, het was haar vakantie-adres en de bewoners wisten niet wat ze met het bolletje moesten. Dankzij ervaring met roofvogels en professionele kennissen op afstand lukt het dit ventje op te voeden volgens de zogenaamde Hakvlucht.
Dat is een valkeniersmethode die ook door natuurbeschermers internationaal met succes is gebruikt om jonge roofvogels uit te wilderen, Lorcan O Toole gebruikte het ook bij jonge steenarenden die in Ierland werden uitgezet, zie mijn verhaal daarover in De Standaard.
Je voedt ze groot, zet ze vervolgens in een hacking-huis waar de jonge roofvogels zicht op hun omgeving hebben. Na een tijd zet je de deur naar buiten open. Je blijft voer neerleggen, en zodra ze zelfstandig hebben leren jagen blijven ze dan steeds langer weg tot ze hun eigen stek hebben gevonden. Precies zoals de ouders dat in de natuur zouden doen.
Bij mij in de buurt wemelt het van de musjes, het weiland vol veldmuizen ligt naast de deur. Dus vreten zat, en boven mijn dorp zie je regelmatig torenvalkjes jagen.
Het experiment, het gebeurt dus door iemand met enige kennis van zaken, en het inwinnen van kundig advies waar je zelf tekort schiet. Dus: probeer dit niet ook zelf te doen, zonder deskundigheid over (roof)vogels.
Met Albert Heijn-mandje als nieuw nest en zijn eerste noodmaaltijd- Waterbuffel-hamburger- kwam de valkenambulance aangesneld. Hongerig viel het beestje meteen aan op het rode vlees. Eenmaal thuis kreeg hij spiervlees (ongekruide rundertartaar) vermengd met de veren van een kip die mijn terrier Trudy pas had doodgebeten.
Ze moeten een braakbal kunnen maken, en kalk krijgen. Even later stapten we over op vers gemalen babyrat en vers gemalen kwartel, net als bij baby’s geef je extra Vitamine D voor de botgroei. En met de dag zie je het beestje uit zijn AH-mandje groeien.
Dan komt Wietse in het takkeling-stadium. Onhandig stuntelend begint hij met zijn vleugels te klapperen en te klimmen. Het is tijd om zijn valkenhuis te maken, dat je zo groot maakt dat hij volledig zijn vleugels kan uitslaan (70 cm breed).
Ik doopte het Villa Tinnuncula, en Wietse zat nieuwsgierig mee te kijken terwijl zijn huis werd in elkaar getimmerd. Villa Tinnuncula komt op een hoog punt, veilig buiten bereik van kat-ongedierte en omdat valken graag op een hoog punt zitten. Een roofvogel wil overzicht.
Van binnen uit mijn huis kan ik voer aanreiken via een schuifraam van plexiglas, en aan de buitenkant zit de deur richting valkenvrijheid. Tijdens het klussen kwam Wietse even assisteren, nieuwsgierig bij alles dat beweegt.
Verrassend in dit experiment. Een jonge valk toont tekenen van genegenheid naar zijn opvoeder, en dat is geen antropomorfisme. Ik heb het eerder gezien bij een steenarend, die de kleren van zijn opvoeder ging poetsen.
Wietse ging als papegaai op mijn schouder zitten, tegen de nek leunen, piepte en met zijn snavel poetste hij de baard, knabbelde aan mijn oor. Meestal komt de liefde van 1 kant in valkenland, die van de baas en de liefde van de valk slechts via de maag.
Maar dat zijn gemiddelden, en de werkelijkheid is nooit gemiddeld, een model. Ieder individu doet weer anders.
Dan- eenmaal zittend tegen je hals- gebruikt hij je hoofd als hoog punt en begint met abseilen, de eerste vliegoefeningen. Als een jonge hond of kat trekken ze aan alles dat los en vast zit. Ze stuntelen, spelen, en proberen alles uit. Als een parkiet tikken ze tegen een spiegel, en kijken dan vervolgens of er nog een valk achter zit.
Vanzelf komt dan de tijd van loslaten, je moet de valk laten gaan als deze daar klaar voor is. Dat moment kwam, toenWietse niet enkel meer abseilde, maar van een laag punt naar hoog punt kon vliegen. Zijn vliegvermogen was sterk genoeg. Hij drong tegen de buitendeur op. Niet te houden!
En dan gaat de deur van Villa Tinnuncula open, met aan het uiteinde de zitstok waarop hij kan landen.
De terror-Torenvalk
Net als een ouder wiens kinderen gaan studeren komt dan je empty nest syndroom. Je kijkt steeds…zou hij weer terugkomen. Bezorgd wachten is je deel. Je moet loslaten, aanvaarden en vertrouwen. Het is Wietse’s eigen keuze om wel of niet terug te keren.
Het grootste geschenk: de volgende ochtend vroeg. Dat gedrongen valkenlijfje daar. Wietse zit op een schoorsteen van een ander huizenblok. Kerngezond, hij schudt zijn veren uit (teken van ontspanning en actiebereidheid bij een valk), poetst nauwgezet zijn veertjes.
En ’s avonds de volgende dag keert Wietse dan toch weer terug op Villa Tinnuncula, gulzig de stukjes duivenborst opschrokkend die klaar liggen, als deel van de hakvlucht. Lukt het jagen niet, dan zijn de ouders er in de natuur om honger te voorkomen.
Ik heb Wietse een paar keer een mus als prooi gepresenteerd, en met het jonge onhandige mussenoverschot hier moet het voor hem geen punt zijn er eens 1 te vangen. Maar de achtervang moet wel klaar staan.
Zo is dan dus een jong valkenleven gered, opgevoed tot prachtige valk. Kijk wat een mooi beest. Door een individueel dier leer je ook de waarde zien van die vele tientallen, honderden valken, en vele andere vogels die wat Vogelbescherming Nederland betreft uit de lucht gemept mogen worden.
Valken die nu slechts een nummer zijn in een rapport van Altenburg en Wymenga. Maar het zijn echte levende wezens, creaties van God, door variatie en natuurlijke selectie geworden wat ze nu zijn, niet af, maar altijd verrassend, adaptief als de omstandigheden dat vragen.
Als we dan toch moralistisch worden: Ik zal het nooit goedkeuren dat iemand zo’n mooi dier wat voor zichzelf in een kooitje houdt. De valk komt alleen vrij vliegend tot zijn recht als dier, zelf keuzes makend. Wat vinden jullie daarvan?
Daarom, wie groot wil zijn voor natuur, houdt het klein en overzichtelijk. Voor ons geen grootse natte dromen over verbindingszones en LIFE-subsidies, grand design van boven opgelegd maar IMBY: in my back yard. Redt een dier en je redt de natuur, wie vergroenen wil die plant een boom of bloem.
En laten we verder afspreken:
Wie het woord ‘duurzaam’ nog eenmaal gebruikt zonder spot of ironie of het woord ‘groen’ in andere context dan groen, de bloemetjes, boompjes en de bijtjes, liefde en aandacht voor het leven. Die dient een klap op zijn… te krijgen.
Steun Interessante Tijden voor de echte ouderwetse kijk op natuur, zonder nep, slap geOH of namaak:
En vergeet ook niet om je te abonneren op ons nieuwe Interessante Tijden Youtube Kanaal, voor het echte natuurgeluid van vrije mensen:
Mooi verslag van wat je gedaan en beleefd heb! Geweldig. Ik volg een stel torenvalken die nu net voor het tweede jaar terug lijken te keren in dezelfde nest kast. Mooi om de hele cyclus van nestelen, hof maken, paren, broeden, heel veel voeden en dan de vlieglessen van dichtbij mee te maken en te kunnen observeren.
Maar dan wel veilig en duurzaam….
Ik blijf dit een prachtig verhaal vinden (herken het van een eerder gepubliceerde versie, volgens mij). Succes Rypke met je nieuwe website.
Joris
Wat een mooi verhaal. Je moet wel écht van ‘de natuur’ houden om er zo mee om te gaan. En ik ben het helemaal met je eens.
Mijn parkietje (SukaDeva) vloog hier ook los in de kamer. Een een schik dat we samen hadden! Hij poetste mijn wenkbrauwen en mijn wimpers, de schat. Eerlijk, de dieren kunnen zo goed zijn. Hij sprak ook. En hij zat het liefst op mijn linker-brillenpoot. Dan voelde ik zijn hartje kloppen tegen mijn slaap. Zo een diertje is een klein wonder.
Nogmaals, een echt mooi verhaal en dito foto’s.
Dank je ervoor.
n.b. je boekenkast spreekt ook boekdelen. (En pas op, veel is geen pure wetenschap wat daar staat.) (Ik las veel ervan trouwens ook.)
Super mooi verhaal…
En ja, ook ik red vogels als zij mij nodig hebben.
Ik heb geen boodschap aan alle regeltjes, vergunningen enz.
Voor mij is een dier in nood, een dier in nood.
Wij moeten zuinig zijn met de natuur om ons heen.
En dit valkje is natuur…. Dus laten wij er heel zuinig op zijn.
Hoop dat Wietse een lang, vrij en gelukkig leven mag krijgen.
En als vogelliefhebber dank voor het redden van Wietse… 💋
Hoi Rypke,
Mooi verhaal ik heb er van genoten.
Je hebt gelijk met je verhaal ik sta er vierkant achter.
Zelf heb ik ook diverse vogels gered en teug gezet in de natuur.
Er werd een jonge merel bij mij gebracht een kat had het nest geplunderd.
Ik heb haar groot gebracht ,Birdy, en later vrij gelaten. Zij sliep op het hoofd van een vriend van mij.
Vervolgens kwam ze haar mannetje voorstellen en later haar kleintjes.
Dit bleef ze elk jaar doen en ze antwoorde ook als je haar riep.
Vijf jaar lang. Helaas werd ik ziek en moest 1 jaar en 3 maanden naar een verpleeghuis.
Nu ben ik verhuist dus ik weet niet of ze op het oude stekkie is gebleven.
Ik heb heel erg van haar genoten.
Dus ik grijp ook in de natuur in als het niet ander kan.
Met vriendelijke groet,
Mooi hoor. Ben benieuwd: hoe leren ze precies vliegen? Wat voor observaties heb je? Zelf doe ik aan deltavliegen, een wat moeizamer maar naar verluidt zelfs wat veiliger (!) leerproces tijdens de opleiding.
Wat een prachtige ervaring ,schitterend ,Heb je Wietske ooit nog gehoord?
Ik ben een zoon van moederaarde en vader zon en als het in mijn mogelijkheid ligt red ik alle dieren 🍀🌏🍀 dat is mijn plicht tegen over moederaarde ❤