Een volger van Interessante Tijden stuurde ons een wel zeer belangwekkende tip. In Oost Friesland bij Rodenkirchen aan de Weser staat op de landkaart nog een ‘Lever dot as Slaf’-monument. Die had ik bij de creatie van het eigen Meisterwerk Liever dood dan Slaaf helemaal gemist.

 Dat monument blijkt uit 1914 te stammen (37 jaar ouder dan ‘Leaver dea as Slaef’ bij It Reade Klif), en deel van een wijd verbreide reeks van Liever dood dan Slaaf-monumenten en schilden in Oost- en Noord Friesland.

De moderne Interfriese Raad blijkt een multiculticlub die Friesland in een subsidiemuseum duwen. Zij kunnen de inspiratiebron zijn voor Friesenjung Joost Klein’s Europapa: Ze maakten een nieuwe interfriese vlag met ‘Europablauw’ als ondergrond.

Lewer duad üs slaaw
De strijdkreet van de Vrije Friezen blijkt veel wijder verbreid, zo ontdekte ondergetekende al op expeditie in Sleeswijk Holstein. Tijdens boerenprotesten tegen de huidige wereldsocialistische dictatuur (2030 Agenda) en ondermijning van de natiestaat kwam de Oost-Friese én Noord-Friese variant van Leaver dea as Slaef ook weer opduiken. Boeren zwaaiden met de Oost-Friese variant en de Noord-Friese versie.

Er bestaat een wikipedia-pagina in Eikenhouten Duits over de Noord Friese emancipatiestrijd. Daarin wordt uiteraard ons vrijheidsstreven weer in de hoek van ‘extreem rechts’ geduwd. Terwijl de nazi’s extreem links waren, met hun staatsgedicteerde levens en economie. Extreem rechts is juist libertair, vrijheidsgezind voor vrij ondernemerschap en zelfbestuur.

Extreem goed, zeg maar.

Die wikipagina blinkt wel uit in Duitse grondigheid, met verwijzing naar taalwetenschappelijk werk. En zo kun je leren over de verschillende (Noord)Friese dialecten waarin de vrijheidskreet wordt uitgesproken.

• In het Noord-Fries is het Lewer duad üs Slaw! 
• In het Oost Fries Lever dood as Slaav!
• Op Helgoland zeggen ze Liwer dud als Sklawe!
• En wanneer je op de Halligen woont, die nog echt in zee staande terpen: Liawer duad as Slaof!

‘De’ juiste Friese uitspraak bestaat niet, zoals je ziet. Ook de huidige provincie-Friese schrijfwijze ‘Leaver dea as Slaef’ stamt pas uit afgelopen eeuw.

Van Volkisme naar instrument voor multiculti
Er blijkt ook nog een Lewer duad üs slaaw-monument te bestaan, en wel in Itzehoe (Sleeswijk Holstein). Dat monument werd na 1945 opgericht ter herinnering aan de nazi-overheersing van Duitsland. Die nazi’s gingen ook aan de haal met de Friese vrijheids-geschiedenis, om die bij het nationaal-socialisme in te lijven.

Zo was er in 1930 een ‘Inter-Friezen-Raad‘ opgericht in Husum (Noord FRL, Sleeswijk Holstein), bekend als Frieske Rie in provincie-Friesland. Die Friezenraad zou gaan samenwerken met Heinrich Himmler’s Ahnenerbe. Die wilde de voorchristelijke wortels van ons volk opgraven, en was gevestigd in de Wewelsburg.

Dat gebeurde ook in Nederland, waar NSB-uitgeverij nog ‘Friesland, Friezenland’ uitgaf, een volkistisch boek dat de pure Germaansheid van de Friezen bejubelt. Daardoor is ook de kreet Liever dood dan Slaaf een tijdje besmet geraakt.

In 1956 werd die Friezenraad vervolgens heropgericht, en gekaapt door de beweging voor Europese eenwording. De Friezen zouden als ‘minderheidsspraak’/zielige club beschermd moeten worden door De Staat. Bij het vijftigjarig bestaan van die nieuwe Interfriese Raad werd een nieuwe interfriese verklaring opgesteld.

Die roemt dan de noodzaak tot culturele veelvormigheid, en de eigen cultuur tot gesubsidieerd museumdingetje:

Wir wollen die Zusammenarbeit verstärken, um die eigene Sprache, Kultur, Wissenschaft, Schrifttum und alles schöpferische Streben zu fördern, damit die sprachliche und kulturelle Vielfalt in den Frieslanden und in Europa auch im Sinne der UNESCO – Konventionen gestärkt wird.

In 2009 maakten die zelfs een ‘interfriese vlag’ met ‘Europablauw’ als ondergrond. Zo snap je waar Friesenjung/retejong Joost Klein met Europapa zijn geestverwanten vindt.

Naast het Fries ook het Frasch
Er zit ook een onderafdeling Friesenrat gevestigd in het Friisk Hüs in Bredsted. Moet je horen hoe hun Friese dialect klinkt, doorspekt met Deense invloeden, het ‘Frasch’ van de Frasche Rädj :

Di feriin Frasche Rädj as en engagiird gemiinschap, wat ham ma laidenschap fort wååren än e plääg for e frasche kultuur inseet. We wan e iinmooli frasch identitäät behüülje än liktidig deerfor sörie, dåt jü apbloosmet än ma e tid gungt.

E Frasche Rädj as e tåågeferbånd for da institutsjoone än feriine, wat jam önj Nordfriislon än aw Hålilönj (deät Lun) fort friisk inseete. Önj sin däikerdäis årbe as e Frasche Rädj e kontakt- än koordiniiringsstää, wat da gemiinsoome inträse foon e friiske eefter büten fertreet. Üs lasmooteferiine stönje as driw kreeft for en ra meetinge, projäkte än aktiwitääte.

Wan dü mör informasjoone brükest, dan wees sü gödj än mald de bai üs. We froie üs foon de tu hiire än de bai üs meetinge tu begrööte.

Het geef Frysk van Westerlauwers Friese taalpuristen is dan ook een moderne vinding, die met veel subsidie in afgelopen eeuw pas ontstond. Ook Fryslân als naam is een modernistische vinding, die voor de negentiende eeuw niet bestond. Corrigeer me als ik er naast zit, maar zo is het wel.

Nordfrisk Institut
Met name de Noord Friezen (Sleeswijk Holstein) zijn dus vrij actief met het uitdragen van hun Friese identiteit, met hun Nordfrisk Institut. Die brengen nog een andere Noord Friese variant in het Nordfrisk Lexicon:

Leewer duad üüs slaaw
Leewer duad üüs slaaw (fer.), Liiwer düüdj as sloow (frasch), Lewer duar üs Slaav (sölr.), Liiwer duuid as sloow (wied.), „Lieber tot als Sklave“ gilt als ein Wahlspruch der Nordfriesen. So lautet auch der Ausspruch, mit dem in der Ballade „Pidder Lüng“ von Detlev v. Liliencron (1844–1909) ein Hörnumer Fischer den dänischen Amtmann Henning v. Pogwisch im Grünkohl erstickt.

Geschichte und Hauptfigur wurden allerdings schon von dem Sylter Chronisten Christian Peter Hansen (1803–1879) erdichtet.

Die Worte „Lieber tot als unfrei“ stammen aus westfriesischer Überlieferung und beziehen sich auf den Sieg der Friesen über den Grafen Wilhelm IV. (um 1318–1345) von Holland im Jahre 1345. Im Zuge aufkeimender nationaler Strömungen wurde der Ausspruch zu Beginn des 19. Jahrhunderts wieder entdeckt.

Vor allem das Schicksal des Sylters Uwe Jens Lornsen (1793–1838) erregte weithin in Schleswig-Holstein die Gemüter der Menschen. Der Dichter Gustav Waldemar Gardthausen (1807–1872) widmete ihm 1839 „Die Ostsee, Gedicht in drei Gesängen“. Im Anhang standen einige Anmerkungen, darunter: „Die Friesen haben noch einen guten Spruch mehr: Lieber todt als Sklave!“

Actuele vrijheidsstrijd
Dat die strijdkreet zo wijd verbreid raakte, danken zowel de huidige provincie-Friezen (West Friezen) als de Oost- en Noord Friezen aan de Romantiek uit de negentiende eeuw. Uit die tijd stamt ook het volkslied van Friesland, ‘Frysk Bloet tsjoch op’. waarmee we altijd Interessante Tijden TV beginnen. Een klassieke bloed-en-bodem-kraker uit 1871, op de wijs van de Duitse romantische lied-dichter.

De Noord Friezen (eilanden als Sylt Amrum en Rømø) wilden zich emanciperen, omdat ze toen door de Denen waren bezet. De Friezen in provincie-Friesland gingen zich afzetten tegen Den Haag. Nu de Eurosovjet haar greep vestigt met totalitaire bureaucratie, de coronaleugen en de klimaatleugen is de kreet weer relevant als vroeger.

Dus citeren we ter afsluiting de afkeurende woorden van de Wikipedia-paginist:

Seit den 1990er Jahren wird der Spruch jedoch zunehmend kommerziell verwertet, vor allem, um die Marke Friesland bei den Touristen bekannt zu machen und um andere regionale Produkte besser vermarkten zu können. Regionalkultur und Regionalgeschichte sind demzufolge Teil einer Markenführung geworden, die häufig zur Wiederbelebung rückwärtsgewandter Identitätsbilder und überholter Geschichtskonzepte führt.

Der Spruch „Lieber tot als Sklave“ lässt sich zudem auch politisch vermarkten und hat sich, besonders in der rechtsextremen Szene, bei radikalen Bauernaktionen und während der Covid-19-Proteste in Deutschland und den Niederlanden verbreitet.

Liever dood dan Slaaf commercieel vermarkt
De nazi’s waren nooit extreem rechts, ze waren extreem links. Extreem Rechts betekend extreem vrijheidsgezind, libertair als tegenpool van ‘alles door de staat gecontroleerd’. Die geschiedsvervalsing verraadt de mate van hersenspoeling bij de auteur. Vervolgens haalt hij de C-film van Steven de Jong over Grutte Pier ook aan:.

Der Friesenspruch wurde ebenfalls in den Kinofilmen Pfad des Kriegers (2018) und Grutte Pier (2022) unkritisch verwendet. In dem wegen historischer Fehldeutungen stark angegriffenen Film Pfad des Kriegers von Roel Reiné wird behauptet, der Spruch wäre bereits in der Zeit des legendären Königs Radbod üblich gewesen.

In Grutte Pier: Leaver dea as slaef von Steven de Jong wird der gewalttätige Warlord Pier Gerlofs Donia dargestellt als Freiheitskämpfer, der sich von den Erinnerungen an die Schlacht bei Warns 1345 hätte begeistern lassen.

De film van Steven de Jong uit Hartwerd, wás een amateuristische k-film met totaal overbodige en walging opwekkende seksscènes.

Terwijl het een leuke jeugdfilm had kunnen zijn, die onze prachtige historie weer kon hervertellen voor een groter publiek. Ik figureerde bij de premiere nog als Friese krijger in kostuum, samen met broeder Jeroen Kuiper. Een ‘Groninger’, oftewel een Oosterlauwers Fries met geheugenverlies.

Nu zijn we beiden de Friezen op het etiket van StrijdT, de Friezentripel die je via onze webwinkel kunt bestellen. En er zijn nog steeds een aantal exemplaren van mijn Meisterwerk Liever dood dan Slaaf te verkrijgen. Een actueler thema in een wereld, waar iedereen tot op zekere hoogte gehersenspoeld is geraakt, ontworteld en weerloos tegen de woekerende kanker die ‘overheid’ heet.

Het is zaak om de ruimte tussen je oren weer te herwinnen, door je op je afkomst en je geloof te herbronnen.

Donatie bedrag:

€

Doneren