R&A deed afgelopen weekeind een Friezentour, langs locaties die in mijn fotoboek Liever dood dan Slaaf een belangrijke rol spelen. Na drie jaar afwezigheid, vielen een aantal veranderingen op: De Bijbel met gravures van Gustav Doré is uit de terpkerk van Hijum verdwenen, en het kerkmuseum Jannum is bijna leeggehaald.

Dat blijkt volgens haar webzijde ‘in transitie’ te zijn, (…) wat nogal onheilspellend klinkt.

De middeleeuwse doopvont staat er niet meer, en ook is een sarcofaag verdwenen waar nog twee schedels in lagen. De andere verandering, het nieuwe bezoekerscrematorium van Hogebeintum beschreven we gisteren al… Je hoopt dus dat zulke barbaren op deze plek géén vat krijgen.

Jannum ‘in transitie’
Meteen toen ik Afke leerde kennen zijn we naar deze iconische plek gegaan, naast Bartlehiem, Wanswert, Hogebeintum en Hijum. Omdat je de ander graag het gevoel meegeeft dat je er zelf bij eerste ontdekking had. Afke ging nog in een tombe liggen in haar bikini, en dan denk je: Kijk, dit is de vrouw die ik zocht..

Welke vrouw doet dat nou? Het andere moment dat ik smolt, was toen ze bij de Alde Toer (in het Middelzeelandschap) wees naar een molen in het landschap en zei “Kijk, een mooie Hercules”… Dan weet je gewoon, het is of déze of ik word monnik, en hef een litanie aan tot de allerhoogste mij opneemt, weg van dit aardse tranendal.

Welke vrouw weet zoiets nu, behalve wanneer je dochter bent van wijlen de grootste molenvoorvechter uit de Zaanstreek…

Het kerkmuseum is volgens de website nu ‘in transitie’, wat nogal onheilspellend klinkt voor zo’n iconische plek waar ‘niks veranderen, afblijven’ het devies zou mogen zijn. Het blijkt dat diverse stukken bij de expositie in het Fries Museum zijn beland, die niet meer terugkeren:

U bent welkom in Kerkmuseum Jannum, maar het is goed om te weten dat dit anno 2023 in transitie is. Een deel van de vroegere collectie, gebruikt voor de tentoonstelling Vrijheid, Vetes, Vagevuur (10 september 2022 – 7 mei 2023) van het Fries Museum, die eigenaar van de stukken is, komt waarschijnlijk niet meer terug.

Dit omdat de klimatologische omstandigheden in het gebouw niet goed genoeg zijn, maar ook omdat de nieuwe eigenaar van het museum, de Stichting Monumentenbehoud Noardeast-Fryslân (SMNEF), zich samen met het netwerk beraadt op de toekomstige bestemming van het gebouw.

Mogelijk dat de museale functie plaatsmaakt voor een iets andere invulling binnen het toeristisch spectrum. Wij zijn ermee bezig…

Een echt goed doel, afhankelijk van fusiegemeente
Die stichting uit Dokkum heette oorspronkelijk Monumentenbehoud Dongeradeel, en werd zo in 1993 opgericht om voor de gemeente haar erfgoed te beheren. Zij heeft volgens haar eigen jaarrekening uit 2022 een vermogen van 6,5 ton euro voor het onderhoud van molens en kerken in Noord Oost Friesland. Ze draaiden een verlies van anderhalve ton euro, het is ook kostbaar om al die prachtige zadeldakjes en molens in een acceptabele staat te houden.

Ze zijn in 2022 gefuseerd met de stichting Monumentenbehoud Ferwerderadeel, die de zadeldak van Wanswert in bezit had en deze oude kloosterkerk van Jannum. Ze werden op die stichting attent gemaakt door de gitarist van Baldrs Draumar, Aant Jelle Soepboer, toen wethouder die nu NSC-Kamerlid is. Ook het iconische zadeldakje van Jouswier (ook in mijn fotoboek) is in hun beheer, en de magnifieke Sint Vituskerk van Wetsens.

De SMNEF is erg belangrijk voor het behoud en beheer van de Friese Natuurlijke Historie. Ze draaien op subsidie, hebben wel ANBI-status maar hebben op hun webzijde geen doneer-knop. Het is dus gemakkelijker te doneren aan een alternatief medium dan aan mensen die het Friese erfgoed onderhouden.

Daar stuur ik ze even een bericht over. Onderdeel van de missie van Liever dood dan Slaaf is om de iconen van mijn Friese geboortegrond levend te maken in heel Nederland. Daarin slaagden we aardig, want 95% van onze boeken, StrijdT-bier en kledinglijn wordt buiten provinciegrenzen gekocht.

Fusiegemeentes goed voor erfgoed?
Het wil wat zeggen, wanneer verre voorouders zulke gebouwen op de terpen neerzetten, denk aan de kloosterkerk van Wetsens. Die máken het landschap al bijna negen eeuwen, net als de zadeldakjes als vuurtorens voor De Allerhoogste in een zee van gras op klei. Terwijl moderne architectuur uitsluitend parasiteert op wat er al is.

In Friesland zijn steeds megalomaner fusiegemeentes ontstaan, Dokkum (Dongeradeel) en omringend gebied heet sinds 2019 de fusiegemeente Noard East Fryslân. Het is te hopen dat kerntaken als het eigen erfgoed niet ondergesneeuwd raken onder het subsidiegeweld van nationale en internationale agenda’s, zoals de Regionale Energie Sabotage. (RES)

Projecten die het Friese landschap blijvend verminken.

Dus dat bestaande korte lijntjes zo steeds langer worden, tot je verplicht wordt contact op te nemen met een ‘klantcontactcentrum’… Terwijl je eerder rechtstreeks contact kon hebben met de wethouder of relevante ambtenarij.

Zoals je zag bij Sneek Autoluw: Zulke proeven en experimenten waren nooit uitgevoerd, wanneer de gemeente gewoon ‘Sneek’ was gebleven. Nu is het een ‘Global Goals’-fusiegemeente Sudwest Fryslan. Bij de eigen gemeente De Fryske Marren, was tot voor kort alles nog persoonlijk met korte lijntjes. Nu moet ik ook voor het eerst een afspraak maken voor je een reisdocument kunt bestellen.

Misschien doordat onder Rutte de toevloed van asielavonturiers zo groeide, dat ze de capaciteit daar niet voor hebben. Zodat ook de eigen Friese bevolking daar op achteruit gaat…

Initiatieven die minder afhankelijk van de nukken van ambtenarij zijn, kunnen een waardevol middel zijn om alle machtige locaties in ons Friesland intact te houden. Uiteindelijk is het een teken van verval, wanneer De Staat de enige cultuurdrager is, net als bij evenknie Alde Fryske Tsjerken. In zekere zin rijd je in het Friese landschap door het sterfhuis van onze cultuur.

Bijna geen zadeldakje fungeert nog als klankkast van aanbidding tot de Allerhoogste. Ze doen er af en toe een trouwerij of yogacursus, maar dragen al sinds de jaren ’70/80 niet de ouderwetse gemeenschapsfunctie meer, in leegloopdorpjes met import van rustzoekende forenzen.

Mijn droom zou zijn, dat er een christelijke heropleving komt in deze Eindtijd/Interessante Tijden en dat we die zadeldakjes voor diensten en ontmoeting konden gebruiken.

Dood gevonden willen worden
Je kunt ook op de terp van Jannum logeren, zo meldt de webzijde. Meteen als je de terp oploopt kom je terecht bij Terpboerderij Stilleven waar je vier B&B gastenkamers hebt. Voor mensen die op een plek willen logeren waar werkelijk NIETS te beleven valt, in de weidse leegte van het Friese zeekleiland.

Dit is een plek waar je wél dood gevonden wilt worden. Naast over een begrafenisverzekering (zodat je nabestaanden niet opzadelt met 10-20 duizend euro onverhoopte kosten), mag je best eens nadenken over de plaats waar je liggen wilt tot de wederopstanding.

Dan zou het een hartenwens zijn om in Friese terpaarde te liggen.

Daar ben je niet de enige in. En zo zie je dat ook oude grafmonumenten steeds vaker en sneller ‘geruimd’ worden om ruimte te maken. Eeuwige rust bestaat niet in een land waar iedere vierkante meter te gelde gemaakt moet worden. Zeker niet wanneer je subsidie-afhankelijke stichtingen hebt en leeglopende PKN-kerken, die met oplopende kosten te maken krijgen.

Maar je kunt er wel over filosoferen, en dan zou De Alde Toer of hier een prachtplek zijn, vlakbij waar ook andere Zeilmakers liggen, de Futdoadskoppe-tak van Dokkumer bikkels.

• Bestel ‘Liever dood dan Slaaf, een Pelgrimstocht door de Friese natuur op zoek naar Vrijheid: www.lieverdooddanslaaf.com
• Steun Interessante Tijden haar pelgrimsreis voor het Goede, Ware en Schone:

Donatie bedrag:

€

Doneren