
De schoolplaat in de derde klas (groep 5) waar ik iedere dag gebiologeerd naar gluurde
Onderwijs in natuur blijkt ronduit dramatisch wanneer je de schoolboeken bekijkt. Kinderen wordt nauwelijks geleerd om de werking van de natuur te begrijpen. Ze worden getraind om politiek gewenste antwoorden na te zeggen, met daarin vaak een sneer richting onze boeren, vissers en de mensheid als geheel.
Kan praktijkonderwijs van boswachters, boeren, jagers, vissers hier iets redden?

De moderne staat van ‘natuurbescherming’…
Het was in Groep 5 (toen derde klas) dat ondergetekende definitief werd gewonnen voor de vogels. De posters van de F16 Fighting Falcon moesten in de kinderkamer toen plots concurreren met posters van de echte slechtvalk. Dat was te danken aan onze onderwijzer oude stempel, Meester Fijlstra. Hij had een schoolplaat van HJ Slijper in de klas gebracht, waarop alle Roofvogels van Nederland stonden. Slijper was ook valkenier.
Die liefde zou ondergetekende later oppikken in Brabant als stagiair bij valkeniersvereniging Jacoba van Beieren. Die slechtvalk op de plaat, gebiologeerd bleef je er naar kijken.
Fijlstra plaatste voor het raam een gevulde voederplank, waar in de winter alle vogelgrut op afkwam. Van pimpelmezen en merels, tot de kramsvogels en koperwieken die op de bessen in de aanliggende struikjes af kwamen. Maakte je als kleuter eerder een kersttekening van Jozef en Maria bij de kerststal, met een overrazende F16 daarboven. Nu kwamen in alle tekeningen vogels voor.

Iedereen vindt wilde dieren kijken mooi, daar heb je geen ‘bewustwordingscampagne’ voor nodig
Dit tot ongenoegen van Meester van der Bijl in de klas daarop, die eens raasde over ‘die stomme rotvogels’… Omdat er (alweer) een biddende torenvalk boven een graanveld was getekend.
Maar die leerde de kinderen tenminste weer schaken, en hij kon fantastisch verhalen vertellen bij Kerst in de kerk. Wij groeiden als Friese kinderen in die jaren ’80 nog totaal anders op. Internet bestond nog niet. We werden niet gehaald en gebracht met de SUV, maar liepen de kilometers als kleuters al samen met elkaar, broertjes, zusjes en vriendjes. We speelden in het weiland, bouwden hutten, sprongen slootjes, verzamelden eieren.
We gingen vissen, met vriendjes in een motorbootje over het Van Harinxmakanaal, baars en paling vangen met de oude werphengel van mijn pake Rypke. Worstelen met de slijmerige paling die in het draad verstrikt raakte, en die uit de emmer ontsnapte.

Wees wijs met Groot Friesland (Waddengebied)
Leerlingfabrieken
De hele dag buiten weg, zonder mobieltje, op zwerftocht naar buitendijks Friesland in Zwarte Haan. Door de afwezigheid van vossen zat daar toen nog een kolonie visdieven en kokmeeuwen. We gingen IJseenden spotten bij Kornwerderzand, de Ruigpootbuizerd die bij de Afsluitdijk biddend rondhing. Of stropend door de weilanden tussen Franeker en Hitzum, met Beike, de Stabij van de nabijgelegen boerderij.
Langs de Arumer Vaart, langs het spoor op zoek naar eendeneieren. Je kwam vanzelf weer thuis, zo wisten je ouders ook in alle onbekommerdheid. Met een rood aangelopen buitensnoet.
Op school speelden we ‘American Ninja’ na, waarbij we zelf metalen werpsterretjes maakten. Of van hout, en daar gooide je lekker mee op de schutting langs het schoolplein. Hoe ondenkbaar zou dat nu zijn, in een door angst en voorzorg gedomineerd klimaat van volgzaamheid. Voor een man die nu bijna een halve eeuw leeft, is het dus nauwelijks voor te stellen hoe Tiktok-kattenfilmpjes swipende jeugd van nu moet opgroeien. Wij staken strijkers af en rotjes in hondendrollen. Nu is er een vuurwerkverbod afgekondigd.
Laat staan hoe je onderwijs krijgt in het verjufte modern onderwijs met leerlingvolgsystemen, waar de ouderwetse leraar is verjaagd door in zijn nek hijgende ‘onderwijskundigen’ met hun papierwinkel. De komische maar waarheidsgetrouwe serie De Luizenmoeder geeft de sfeer goed weer op deze door managers geleide leerlingfabrieken.

Kinderen krijgen geen onderwijs meer maar indoctrinatie: Malmberg (Staal)
Toetsing op volgzaamheid
Die zelfde ontwikkeling ademt uit de schoolboeken over natuur voor kinderen. De methode Natuniek leert geen enkele systematische biologiekennis. Deze toetst kinderen aan hun politieke volgzaamheid, en doceert zelfs feitelijk onjuiste mythes als ‘het natuurlijk evenwicht.’
De mensen die deze boeken samenstelden lijken kortom zelf niets van biologie te weten, en je vraagt je af of ze ooit buiten komen, laat staan op de hoogte zijn van de relevante wetenschappelijke literatuur. Gingen we met Meester Fijlstra naar buiten achter de vogels aan. Bij kinderen in groep vijf vinden we in Malmberg haar Staal-lesmethode nu deze Opdracht 2, ‘Schrijf het Woord Op:
“Ik vind 1 b….een leuk vak. Je leert dat bestrijdingsmiddelen 2 i….., zoals kevers en wespen doden. 3 Bij b….landbouw worden geen chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt. De mens 4. b….. zijn omgeving en brengt op die manier veranderingen aan in de natuur. Daardoor verandert het 5.k……..Door opwarming van de aarde stijgt het 6.z…… elk jaar een beetje. Daardoor hebben sommige dieren het erg 7. m……De 8 r…………van verschillende landen werken samen om deze problemen te verhelpen.”

‘Onderwijs’
Hier worden kinderen letterlijk geïndoctrineerd met de politiek van de Verenigde Naties en klimaatkind Greta Tunberg.
Je zou willen dat dit soort ‘biologie’-les uitzonderingen waren, maar het is de regel. De verjuffing van het onderwijs speelt hier zeker mee. Voor kennisoverdracht heb je mannen nodig, en misschien wat vrouwen die one of the guys kunnen zijn. Dat je niet voor het sociale proces iets interessant vindt, maar om het ding in zichzelf als autist tot in de kist. Denk aan dé veldman bij uitstek, de Friese Canadees Dick Dekker.
Die volgde zijn hele leven lang de jachtvluchten van slechtvalken, van Friesland Buitendijks tot in Canada. Gedreven door een monomane obsessie maakte hij meer velduren dan welke professionele ecoloog ooit. Zonder te denken aan geldelijke opbrengst, kreeg hij uiteindelijk erkenning. Hij mocht op zijn veldwerk als niet-academicus promoveren bij Ron Ydenberg in Wageningen.

‘zonneweide’ bij Arumervaart was eerder weidevogelgebied; ‘groene’ energie
Misantropisch Regelwoud
De degradatie van natuuronderwijs past in een maatschappij brede politieke trend. Met de wijsheid van achteraf, kun je zien dat het keerpunt van zowel natuurbescherming als natuuronderwijs ligt in het jaar 1992. Toen werd ook de term ‘biodiversiteit’ voor het eerst politiek gelanceerd, een uitvinding van een Amerikaanse bioloog uit 1987.
Toen ondertekenden landen een zogenaamde ‘duurzame’ ontwikkelingsagenda van de Verenigde Naties, die in de gehele Westerse wereld ingevoerd zou worden. Dat is de Agenda 21, waaruit alle windmolens in de natuur ook voortkomen en de hysterie over het Klimaat.
Zulke hoogdravende plannen van ambtenaren hebben als aanname, dat ieder land met eigen gewoontes past in de bureaulade van een groene bureaucraat in New York of Brussel. Toen werd langzaam maar zeker de klassieke natuurbescherming opgeheven, en vervangen door een internationaal aangestuurde papierfabriek en politieke campagne voor ‘duurzaamheid’.
Zodat een weiland vol zonnepanelen zonder kieviten ‘groene’ energie kon gaan heten. Denk aan de bureaucratische ellende die Natura 2000 bracht, met duizenden rechtszaken voor boeren, burgers en buitenlui. De stikstofbureaucratie, de klimaatbureaucratie.

Uit een fonds voor landschapsherstel….
Zo ontstond ook de nieuwe Omgevingswet voor ‘duurzame ontwikkeling’: Een ondoordringbaar juridisch moeras, dat activistische ambtenaren en anti-jachtactivisten de mogelijkheid geeft tot prijsschieten. Je kunt als faunabeheerder nauwelijks de natuur in, of er is al weer een procedure aangespannen tegen een vrijstelling op ganzen, het haas of reewild. Het Konijn werd zelfs uitgeroepen tot Rode Lijst-soort.
Sinds natuur ‘biodiversiteit’ ging heten- dankzij politiek uit de Verenigde Naties en Brussel- veranderde natuur kortom in een misantropisch regelwoud, dat in mijn jeugd helemaal niet bestond. De echte fjildmannen en liefhebbers raakten zo met uitsterven bedreigd. Zoals ook de ouderwetse onderwijzers uit de klas werden gejaagd door onderwijskunde.

De boshut van Bijlsma bij Wapse
Laatste natuuronderzoeker in het bos
Dat kinderen nauwelijks nog in de natuur komen zoals bij ons vanzelfsprekend was, is te danken aan de volwassenen bij natuurorganisaties en de overheid. In ruil voor miljoenensubsidies uit Den Haag en Brussel gooiden voorheen nobele natuurorganisaties als Natuurmonumenten hun wortels over boord. Letterlijk. De panden van De Visserij bij het Naardermeer waar Jac. P. Thijsse ooit de Vereeniging tot Behoud van Natuurmonumenten begon, die werden verlaten.
Ze gingen samenklitten tot campagnecoalities die azen op grond van boeren voor ‘natuurherstel’. Inmiddels verhuisde de ooit prachtige natuurorganisatie naar een kil pand in Amersfoort, weg van haar historische herenhuis in ’s Graveland.
Ze werden onderdeel van de politieke campagnefabriek genaamd ‘duurzame ontwikkeling’. Daartoe werden ze gedwongen door ambtenarij. Ook natuurstudieclub IVN moest in 2009 ‘en duurzaamheid’ in haar naam opnemen om nog voor miljoenensubsidies in aanmerking te komen. Ze werden onderdeel gemaakt van de politieke agenda’s van ambtenarij bij de Verenigde Naties en Brussel.

‘Natuurherstel’ tot ’toekomstbestendig bos’ met de Harvester
Hoe meer miljoenen er vloeiden naar deze tot campagneclubs omgebouwde natuurorganisaties, hoe harder ze gingen roepen hoe slecht het er voor staat met ‘de’ natuur.
Ze specificeren daarbij nooit wélke natuur op een specifieke locatie ze bedoelen. Ze bedoelen ‘een vage politieke entiteit’, die alsmaar meer subsidie vraagt. Klassieke biologen bij natuurorganisaties- de Baardmannetjes- werden vervangen door marketeers, die nog geen mus van een kievit kunnen onderscheiden. Maar ze menen wel exact te kunnen vertellen hoe een complex dossier als stikstof en natuur er uit zou zien.
Echte vogelaars als Rob Bijlsma hebben deze praktijk al vakkundig gefileerd in het prachtige boek ‘Kerken van Goud, Dominees van Hout.” Een aanrader, het werk van deze laatste natuuronderzoeker in het bos.

Ieder kind is instinctief gefascineerd door dieren, maar wie/wat drijft dat er later uit?
Het laatste kind in het bos
Is hier nog iets te redden, zodat de continuïteit van de klassieke natuurbescherming als van de Vogelwacht bewaard blijft? Die vraag is al meer dan twintig jaar oud en wordt steeds urgenter. Na publicatie van mijn artikel ‘Scharrelwild’ in HP de Tijd in 2006- examentekst HAVO Nederlands in 2007- werd ondergetekende uitgenodigd op het Ministerie van LNV bij toenmalig minister Cees Veerman.
Auteur Koos van Zomeren was ook uitgenodigd, en verder een keur van ambtenarij. Het artikel beschreef een vermoeidheid met alarmerende verhalen door milieuclubs. Hoezo zou het enkel slechter gaan, de wolf was immers alweer in opmars in Europa, roofvogels als de zeearend keerden terug.
Het artikel beschreef een manier voor natuurbescherming om minder subsidie-afhankelijk te worden, bijvoorbeeld door ook jagers en vissers meer ruimte te geven. Een aantal punten, zoals ‘meer oogst’ is in het beleid opgenomen. Helaas gingen de subsidies voor politieke doeleinden óók omhoog. En er kwam desastreus beleid om bos als ‘biomassa’ in grote klimaatkachels te verstoken.
De topambtenarij van het Departement Natuur als André van de Zande liep over van de zorgen over hoe het met natuurbescherming verder moest.
Ze zagen toen ook al met lede ogen toe, hoe de computergeneratie achter haar beeldscherm bleef plakken. De Bijbel van hun zorgen was ‘Last Child in the Woods’ van Richard Louv. Deze stelde dat kinderen met psychische kwalen misschien wel zouden lijden aan ‘Nature Deficit Disorder’, geen ADHD dus maar NDD. Een tekort aan natuur in het dagelijks leven zou bijvoorbeeld concentratieproblemen bij kinderen geven.
Ambtenarij las dat als leidraad voor eigen beleid. Terwijl ze ondertussen zelf de bureaucratische molen van Natura 2000 invoerden, waarmee boeren en vissers nu in een regelmoeras wegzinken.

De Bijbel van LNV-ambtenarij toen ik hen in 2007 bezocht
Kinderen bleven kind
De gemiddelde boswachter is nu ook meer tijd kwijt met formulieren invullen, dan dat hij buiten werkt als beheerder. Een frisse kijk over hoe je natuuronderwijs aan kinderen weer inspirerend maakt, moet kortom van buiten de bubbel komen van de groene bureaucratie en de overheid. Van mensen die de natuur van buiten kennen, zonder een financiële of politieke agenda er achter. Kinderen zijn niet veranderd, volwassenen veranderden.
Dat merkte ondergetekende toen hij voor Natuurmonumenten excursies gaf in het Naardermeer. Toen nog met enthousiasme, voordat de club corrumpeerde tot marketingorganisatie tegen onze boeren en vissers. Je nam dan op een fluisterboot gezinnen met kinderen mee op een familie-uitje. We gingen voor het kroost op zoek naar de Polderanaconda (ringslang), die je voor de ogen van die kindjes ving onder een houten steiger.
Die liet dan een rottende stank achter, spelen alsof hij dood was. Bweehh.. Dat hij beschermd is, ja nou en, er zijn er genoeg van en voor echte natuurbeleving moet je op jacht, ruiken, voelen en proeven.
Je ging ze laten snorkelen door de poriën van de stengel van waterlelies. Dat had je zelf vroeger geweldig gevonden, dus weet je dat kindjes van nu dat zelfde avontuur net zo boeit. Heb je geen onderwijskundige of kinderpsycholoog bij nodig.

Ringslang doet alsof hij dood is
Je kunt ze meenemen met een vissersschip en zelf garnalen laten pellen en proeven. En natuurlijk moeten ze met de vogelwachter zelf mee, die ze laat zien hoe je een kievitnestje vindt. Eventueel nu met een drone dan. Het moet fysiek zijn. Daarnaast kan de brand in alle schoolboeken van Malmberg, lesmateriaal moet weer opgesteld worden door klassieke biologen die ze kénnis bijbrengen.
De stelling van Richard Louv bevat verder een hoog waarheidsgehalte. Wie met een Friese buitenjeugd opgroeide, heeft een basis meegekregen die het kopje fris en nuchter houdt. Hoezo ‘ADHD’ of ‘Autisme’: Zo leuk is het moeten conformeren aan groepsprocessen helemaal niet, en al helemaal niet voor jongetjes. Het is tijd om die vertrutting te stoppen. Wees liever weer een vrijbuiter, zwerver, avonturier, onderzoeker, denker, doener.

Deze havik gluurde me aan vanaf zijn nest…
De vogels zijn bij die opstelling een levenslange bron van geluk en vreugde geweest. Een weldadige ontsnapping aan sociaal gekonkel van groepsdruk, die jeugd nu ook nog eens achtervolgt via een telefoonschermpje. Iedere keer, dat je hier even een rondje door het bos loopt en je hoort de mezen en kraaien alarmeren, met dat ‘KERRRR’-waarschuwingsgeluid dat kraaien bij een Havik maken. En je kijkt alert om je heen tot die struikrover vastbesloten voorbij klapwiekt. Puur geluk, een sensatie.

Gierzwaluwtjes zijn weer terug, na een week vertraging.
De exact op 30 april terugkerende gierzwaluwen. De geur van jarre in de lucht in het voorjaar, terwijl de Grutto’s op een plasdraslandje kwetterend hun eten bij elkaar fladderen. Het vermogen en de aandacht daarvoor, dat gun je ieder mens vanaf de vroegste jaren. Fantasieziektes die ‘deskundigen’ op kinderen plakken, kunnen dan als sneeuw voor de zon verdwijnen.
Dit stuk voor het jaarverslag 2025 van de Vogelwacht Franeker heeft tot een bestuurscrisis geleid (we noemen alles in het vertrutte Nederland tegenwoordig ‘crisis’) bij de Vogelwacht Franeker waar ik al een kwart eeuw voor het jaarverslag artikelen schreef met vogeltekeningen en foto’s. De bestuurder die het jaarverslag opmaakte en die het ‘briljant’ vond zou opstappen, wanneer vier bestuursleden het op het allerlaatste moment niet wilden plaatsten. Het zou ‘vrouwonvriendelijk’ zijn. Zijn vrouwen altijd zo vriendelijk dan? Ik schrijf manvriendelijk, en kan tegen mijn eigen vrouwen bijzonder vriendelijk zijn.
- Steun Interessante Tijden voor het laatste nuchtere natuurgeluid in Nederland, gestoeld op ervaring, observatie, rede en gezonde emotie
Vergeet je niet iets?
Het is allemaal de schuld van moslims, kansparels, negers en ander ongewenst, dood te schoppen, import.
Tsss nou ja…dat zijn ook gewoon mensen. Wel met een andere cultuur maar net zo door God gemaakt mens als jij. Trouwens als ik in zo,n onveilig door grote oliebedrijven uitgebuit land geboren zou worden zou ik ook naar NL willen “vluchten”. Het is een balans die we zelf veroorzaken! Nou vandaag weer de Navo top. Zullen we maar nog veel meer wapens kopen allemaal. Daar word het waarschijnlijk nog een stuk “gezelliger” van in de wereld. Als dat het beste is wat de knappe gestudeerde leiders kunnen bedenken ligt het gemiddelde Navo IQ ver onder de 80. Zwakbegaafd dus. Net als jou reactie trouwens.
Rypke Zeilmaker, 22 januari 2025:
“Je kunt ook stikstof/klimaatdoelen halen door al die hier geïmporteerde arabieren en kansenparels te deporteren.”
Rypke Zeilmaker, 30 januari 2025:
“Hoezo ‘jeugdwerk’ en ‘straatcoaches’ voor die plaag van Kansenparels op Fatbikes? Fut Doadskoppe!”
Mooi en herkenbaar stuk Rypke. Dat waren andere tijden. Ik dan in de polder. Ik heb vorige week Amercan ninja 1 t/m 5 op dvd gescoord op de rommelmarkt. 3, 4 en 5 heb ik zelfs nog nooit gezien…Als je het leuk vind…?