Meer nog dan de Blauwvintonijn is de Zwaardvis wel de meest stoere vis die er in de Oceanen rondzwemt. Het is een jager op inktvissen en pelagische vis, die hij met zijn zwaard kan spietsen of knockout slaan. Hij kan met snelheden boven de 90 kilometer per uur zwemmen.

De Zwaardvis heeft op volwassen leeftijd geen tanden, maar slokt de gespieste of bewusteloze prooi vanzelf naar binnen. Boven Sicilië ligt hun belangrijkste paaigebied in de Middellandse Zee. Het centrum van de visvangst is de straat van Messina, waar ze met harpoenboten gevangen worden. Daardoor is de vismarkt van Catania dé plaats om ze aan te treffen.

De Blauwvintonijn is een vergelijkbare jager op pelagische vis, maar heeft roder vlees. Door zijn betere doorbloeding kan de Blauwvintonijn ook in kouder water jagen. Dat doen ze ieder jaar nadat ze in de Middellandse Zee gepaaid hebben. Ze trekken dan met de Warme Golfstroom mee tot vlak onder IJsland. Dit jaar waren ze ook veelvuldig jagend voor de Engelse kust te zien.

Zwaardvissen blijven in de warmere klimaatzones hangen in hun hele leven. Toch was er laatst in de Eemshaven een Zwaardvis aangespoeld, dus ze komen wel eens noordelijker. Dat geldt voor meer ’tropische’ zeedieren en vogels. Toen ik meeging met garnalenvissers in de Duitse Bocht in de zomer van 2017 zag ik bijvoorbeeld een Fregatvogel.

Je kunt de Zwaardvis het meeste verwarren met een Blauwe Marlijn. Die ziet er bijna het zelfde uit, alleen is dat een ‘Zeilvis’ die een enorme zeilvin op zijn rug heeft. Die klapt hij uit bij lagere snelheden om wendbaarder te zijn. Dat zie je bij de Zwaardvis niet. Die heeft meer een vin op zijn rug die lijkt op die van de Tonijn.

De Zwaardvis kan zijn hersenen en ogen ook 15 graden warmer houden dan de omgevingstemperatuur. Zo kan hij op grotere dieptes jagen. Deze studie met 14 met satelliet-tags (2022) zwaardvissen door oa Italiaans bioloog Fulvio Garibaldi (Universiteit van Genova) laat zien, dat ze ’s overdag gemiddeld rond de 540 meter diepte verblijven, en ’s nachts (tijdens de jacht) op gemiddelde dieptes van 78 meter. De diepste duik van een gemerkte Atlantische Zwaardvis kwam tot liefst 1400 meter.

De bestrijken daarmee een bereik in watertemperatuur tussen 3,9 en 30,5 graden Celsius. (gemiddeld ’s nachts 11,7 graden, en 21,5 graden overdag) Maar zijn vlees is dus veel minder doorbloed en dus blanker.

Het vlees is daardoor ook iets taaier, en je komt de Zwaardvis meer in restaurants tegen als steak. Terwijl je Tonijn het meeste rauw tegenkomt, als Sashimi of als Tartaar. Ik at eerder deze week zelfs een gepaneerde Zwaardvis die smaakte als een Mariner Schnitzel, of noem het Oceaankarbonade.

Maar ze worden ook rauw geserveerd.

De visserij op Zwaardvis vindt hier op Sicilië plaats in de enkele kilometers nauwe Straat van Messina. Mijn droom om ze een keer levensecht te zien is op Sicilië nu vervuld. Wat een machtig beest.

Op de vismarkt van Catania vind je ze overal uitgestald, in de verkoop voor 25 euro per kilo. Daar wordt de vis op een luidruchtige manier – ‘prego prego’- door handelaren aangeprezen, wat de Sicilianen Vuciata noemen, iets als ‘roepen, schreeuwen’. Die prijs is vergelijkbaar met de prijs van biefstuk, en een factor 2-3 goedkoper dan de prijs van een kilo Blauwvintonijn.

Tot 2002 werd ook nog met drijfnetten op de zwaardvis gevist, maar dat werd Europees verboden vanwege de lage selectiviteit.

De meeste Zwaardvissen vangen vissers met lange lijn van tientallen kilometers met aas. Italië is het ‘zwaardvisland’ van de Mediterrannee bij uitstek, gevolgd door Marokko en Griekenland. Sinds ongeveer 2010 leggen vissers hun longlines niet meer aan de oppervlakte maar op een diepte van 100-200 meter, zodat ze minder dolfijnen, vogels en zeeschildpadden bijvangen.

In de straat van Messina vangen vissers ze ook met de harpoen vanaf boten, in mei-juni wanneer de vissen bij elkaar komen om te paaien. Die in totaal veertien zwaardvisboten (15 meter lang, 300 pk) hebben een dertien meter hoge mast, waar een visser op de uitkijk kan zitten.

Ziet deze een Zwaardvisvin boven water dan kan de boot er naartoe sturen. Op de voorplecht van het schip is een lange loopbrug gevestigd, waar vanaf de vissers dan de vis kunnen harpoeneren. Over die visserijvorm kun je meer lezen in de publicatie van Teresa Romeo voor de ICES (2008):

Swordfish shows a well defined diving behaviour. It swims for the majority of daytime deeper than 200 m and raises at the surface (between 0 m and 10 m) after sunset (Clarke, 1986; Bello, 1991; Peristeraki et al., 2005; Canese et al. 2007; Romeo et al., 2008).

However, during the day this pattern is sometimes interrupted by fast surfacing events when the fish moves from elevated depths (400-500 m) to the surface in just a few minutes.

Then it swims superficially for about an hour before diveing again to deep waters (Canese et al., 2007). Through years, harpoon fishers learned such behaviour. They chase the species during its seasonal movements and exploit the moment these fishes surface during daytime

Dit is de oudste vorm van zwaardvisserij en de meest selectieve methode. Want ze vangen alleen de grotere volwassen exemplaren, die al gepaaid kunnen hebben. Terwijl je met longlines met haken voor 50-70 procent van de vangst (in aantallen) te jonge zwaardvis binnenhaalt (jonger dan drie jaar) die nog niet heeft gepaaid.

Deze studie uit 2023 van longline-visserij rond Malta en Sicilië door Italiaans visserijbioloog Luigi Pappalardo laat bij 1540 gevangen zwaardvissen (2017-2023) een lengtedistributie zien van 59-242 centimeter. De exemplaren in lengtegroep 115 cm werden het meeste gevangen. (peak value) Terwijl vrouwtjes pas bij een lengte van 142 cm paairijp geacht worden. Wanneer je gemiddelde vangstlengte 132 cm is, wil dat dus niet zeggen welke lengteklasse (als indicator leeftijd) je het meeste vangt.

Het bestand van de Zwaardvis in de Middellandse zee is volledig geëxploiteerd, of zelfs overbevist. (2015, 2021, 70 procent van Biomassa MSY)

Al hoeft een lagere aanvoer niet altijd te betekenen dat er minder zwaardvis is. Een dalende aanvoer kan volgens visserijbiologe Teresa Romeo ook veroorzaakt zijn door de ban op drijfnetten, dus op een beschermingsmaatregel:

Mediterranean swordfish annual catches have fluctuated between 15,569 and 9162 t over the last 15 years with a decreasing trend, possibly caused by enforcing the driftnet ban and other management measures (ICCAT-SCRS, 2013). Moreover, SSB levels showed a lack of any specific trend in the latest assessment (ICCAT-SCRS, 2013).

Sinds 2017 is er vanuit de Europese Commissie een herstelplan om de populatie weer wat op te krikken.

Je krijgt bij het eten van zo’n magnifiek dier een dubbel gevoel. Daar liggen ze dan op de vismarkt in moten gehakt, terwijl het eerder nog hogesnelheidsjagers waren, die er meer dan vier jaar er over deden om te worden wat ze zijn…En dan worden ze op een hakblok in stukken gehakt.

Maar lekker zijn ze wel. En dat is toch de beste bestemming van een dier, dat deze mag helpen een mens te sterken en op te bouwen. Waar zijn dieren immers anders voor?

Waardeer onze reportages van Interessante Reizen met een bijdrage:

Donatie bedrag:

€

Doneren