Afgelopen vrijdag was ik waarnemer op Terschelling als wetenschapsjournalist voor Stichting Visserij & Natuur bij de Samenwerkingsagenda Beheer Waddenzee. Een soort groeps-excursie die ze ‘werkgemeenschappen’ noemen, en waar je op informele wijze belanghebbenden bij het Waddengebied kunt ontmoeten.

Dat ervaart iedereen als positief. Iedere keer tref je wel interessante mensen met eigen kijk op het Wad, je krijgt gezichten bij namen. En je krijgt een realistischer kijk op bestuurlijk Nederland.

Goede ontmoetingsplek met belanghebbenden
Bestuurders rond het Waddengebied organiseren ontmoeting- en informatie-sessies van belanghebbenden in het gebied op verschillende locaties. Dat noemen zij werkgemeenschappen, en de locaties zijn ingedeeld in ‘Kombergingen’. Zones van het Wad die eigen karakteristieken zouden hebben.

Ditmaal vond zo’n Komberging-sessie plaats op de Boschplaat op Terschelling. Daar werden we naartoe gereden met de strandbus van Chris, die met zijn bedrijfje Westbank in Oosterend strandtours verzorgt.

De werkgemeenschappen dienen ook als plaats waar je bestuurlijke informatie krijgt van gespreksleider Michiel Firet (Staatsbosbeheer, Programma Rijke Waddenzee, Coalitie Wadden Natuurlijk enz..)

Firet stelt zichzelf voor als medium tussen bestuurders en belanghebbenden.

Rijkswaterstaat dient onderzoek zand & dynamiek te delen
Enkele waardevolle punten die aan de orde kwamen, zowel in gezamenlijk overleg als persoonlijke gesprekken:

• Rijkswaterstaat zou uitleg doen over nieuw gestart onderzoek naar zandverplaatsing tussen Ameland en Terschelling. Maar alle RWS-medewerkers zegden af. Wij krijgen dus het onderzoek en de opzet alsnog toegestuurd. Dit onderzoek zou weer los staan van Natuurlijk Veilig, waarin de Stichting Visserij & Natuur ook graag in gekend wil worden in alle ins en outs.

Bodemberoering als non-issue
Vanuit visserij-oogpunt is alle onderzoek naar natuurlijke bodemberoering van wezenlijk belang. ‘Bodemberoering’ is immers de belangrijkste stok waarmee fondsenwervende non-profit-bedrijven verenigd in de lobby-Coalitie Wadden Natuurlijk (1 van Firet’s vele deelbelangen) vissers slaan.

Het heersende dogma bij Waddenbeheer is nu, dat je de bodem ‘met rust’ zou moeten laten in dit stormachtige getijdengebied: die ‘rust’ is het voornaamste doel van Michiel Firet zijn belangenclubs: Programma Rijke Waddenzee, en de daarmee verwikkelde lobby-coalitie Wadden Natuurlijk.

Terwijl Rijkswaterstaat- en eigenlijk iedereen- weet dat de natuurlijke dynamiek overheersend is.

Je kon vrijdag alweer zien: dankzij natuurlijke bodemberoering door storm afgelopen week, ligt het strand bezaaid met dode mesheften. (zie foto) Die zijn omgewoeld, door opwellend zand verstikt, en vervolgens gestorven: dankzij Moeder Natuur de bodemberoerder.

Ook ecologen als Thomas van Agt die met Ecoast voor Deltares onderzoek deden bevestigen: de natuurlijke dynamiek overheerst. ‘Rust’ voor de bodem van dit gebied is dan ook grotendeels een non-issue.

De Plastic Soep wordt niet zo heet gegeten…

• Arjen Dijkstra van de Waddenunit van het Ministerie van Economische Zaken bracht in, dat inzake het ‘plastic in zee’-dossier bepaalde mensen wel wat feitelijker en wetenschappelijker te werk mogen gaan, voor ze met beschuldigende vinger de visserij zwart maken.

Hij doelde op theater-deskundige (…) Nienke Dijkstra en haar recreatiebedrijf stichting Doe eens Wad. Dijkstra is met haar Wadzeilers-bedrijf verbonden aan actiegroep Stichting de Noordzee. Die club houdt haar jaarlijkse door ’s lands grootste bodemberoerder/baggerbedrijf Boskalis gesponsorde Beach Clean Up.

Van Dijk vond hier een inkomstenbron, na het sturen van een ‘brandbrief’ over de Plastic Soep (= sollicitatie om publiek gefinancierd werk als ZZP’er), waarna ze bij Waddenacademie en Programma Rijke Waddenzee op een voetstuk kwam. (zie symposium 24-27 mei).

Driekwart van haar ‘data’ komen volgens Arjen Dijkstra uit de haven van Harlingen. Dan- met zo’n beperkte databron- kun je natuurlijk nooit iets zeggen over plastic in de gehele Waddenzee, en de bron daarvan in het gehele Waddengebied. Daarom Arjen Dijkstra’s oproep voor meer wetenschappelijkheid voordat men beschuldigende vingers wijst.

Samenwerkings-Agenda, geen tegenwerkings-agenda
Marketingbedrijf Waddenvereniging adverteert nu ook met de Plastic Soep. Programma Rijke Waddenzee blaast al op de plastic-soep-trompet. Men heeft weer eens idealen waarvoor anderen betalen.

🙂

De Waddenvereniging wil met haar Waddenwerk-weekend op 21-23 september gezellig stranden schoonmaken als recreatie-bedrijf met betalende deelnemers. Zoals Waddenvereniging BV met vrijwilligers commerciële Wad-excursies (9,50 euro per deelnemer) geeft op Terschelling: het is gewoon een bedrijf met 2,4 miljoen euro omzet en dik 20 fte reclame-personeel.

Visserij-bedrijven kunnen en willen bij plastic ruimen ook best een steentje bijdragen, zoals ze op Texel al doen samen met ECNC van Rob Wolters. Ieder bedrijf dat leeft van de Waddenzee houdt er op eigen wijze van.

Natuur is verandering op alle tijdschalen

• Een ander waardevol gesprek kreeg ik met populatie-bioloog, zeekanoer en bestuurder van de Wadvaarders Robbert van Eijk. Hij schreef voor het Wadvaarders-magazine een artikel over ‘verstoring’ vanuit biologisch-energetisch perspectief.

Het woord ‘verstoring’ wordt ook volgens Van Eijk te pas en te onpas gebruikt (bijvoorbeeld bij zeehonden en vogels), zonder te definiëren wat dit nu concreet voor bijvoorbeeld vogels inhoudt. Kost even opvliegen werkelijk zoveel energie? Ik hoop zijn artikel nog digitaal beschikbaar te kunnen stellen.

Van Eijk zijn experimentele onderzoek als populatie-bioloog bevestigt verder de moderne ecologische opvattingen, zoals vissers die met hun boerenwaarneming van jaar tot jaar ook zien: dat dierpopulaties van nature enorm fluctueren, ook zonder inmenging van mensen.

Wat de garnalen jaarlijks doen, je kunt er ook geen pijl op trekken.

Een bekend voorbeeld uit Terschellinger natuur-praktijk is de blauwe kiekendief. Begin 1900 uiterst zeldzaam, geen broedvogel op de Wadden-eilanden. In de jaren ’80 in mijn jeugd wemelde het plots van die blauwe kieken. En nu zijn ze bijna weer verdwenen.

Het door Van Eijk (en mij gedeelde natuurbeeld) sluit tevens aan bij de hier reeds besproken lezing van Karsten Reise, Wadden-ecoloog voor de Wadden Academie in 2012. Er is dus geen enkel argument om die moderne ecologische opvatting te negeren, tenzij meer wetenschappelijkheid (niet te verwarren met ‘visies van onderzoeksclubs’) niet in je (bestuurlijk)belang is.

Wees dus bescheiden met beschuldigende vingers naar visserij, wanneer een populatie niet is wat die in de jaren ’80 was. Het milieu anno nu is zowel warmer als fosfaat-armer. Het is onmogelijk de zelfde populaties terug te krijgen zonder gelijke milieu-condities.

En zelfs dan is het maar afwachten…

Stuurbare natuurvisie is machts-middel bestuurders
Waar Programma Rijke Waddenzee nog uitgaat van de ‘Balans van de Natuur/Voedselweb in Evenwicht’- een ideologie verwant aan gnostische esoterie- hanteren wij de Flux van de Natuur (zie Pickett & Kolosa 2007), een meer evolutionaire kijk op ecologie.

Ik schreef al dat Programma Rijke Waddenzee haar natuurbeeld vooralsnog een anti-wetenschappelijke component heeft. Zo is de taak van onze gespreksleider -Michiel Firet in zijn rol voor Programma Rijke Waddenzee (PRW)- dat hij ‘het voedselweb completeert’.

Het Wad omvormen tot stuurbare bestuurders-natuur.

Complete voedselwebben veronderstellen dat je de natuur ‘af’ kunt maken en naar een historische situatie kunt terug-sturen achter een bureau. Als je maar volmaakte kennis bezit (meer onderzoeksgeld voor onderzoeks-belangenclubs).

De natuur is nooit af, soorten komen en gaan. Populaties gaan op en neer in aantal. Een historisch waargenomen maximum aantal scholeksters of jonge scholletjes kun je dus ook niet kiezen (zoals nu in de natuurdoelen vastgelegd) als de ‘norm’ voor hoe de natuur ‘hoort ‘te zijn.

Voor bewijs van het tegendeel houden we ons warm aanbevolen. De natuurvisie van visserij (dynamiek en verandering) lijkt echter realistischer dan die van stuurbare bestuurders-natuur.

Ecomodernisme, als vervanging feiten-vrij postmodernisme milieu-activisten

• Zowel Karin Zegwaard (Staatsbosbeheer, aanspreekpunt Samenwerkingsagenda) als gespreksleider Michiel Firet hebben na 3 maanden nog geen woord gelezen van de door ons-  bij de vorige sessie uitgedeelde – exemplaren van ‘Ecomodernisme, het Nieuwe Denken over Groen en Groei’.

Firet doet wel alsof hij middels de Samenwerkings-agenda alle standpunten ‘meeneemt’. (naar bestuurders). Dan moet je jezelf er wel in willen verdiepen, aan de inhoud ligt het alvast niet.

In Hoofdstuk 9 van ons- overal geprezen en gelezen boek uitgegeven door Nieuw Amsterdam (behalve dus door Firet, die het gratis kreeg)- dat al in derde druk verschijnt na 3 maanden- leggen we uit waar de ideologische concepten als ‘Voedselweb in Evenwicht’ en ‘Completeren Voedselweb’ vandaan komen.

Het is volstrekt legitiem dat je die romantische natuur- visie op je eigen terrein vormgeeft met imitatie-Tarpans en Hermann Goering-stieren.

Natuurbeheer in Nederland is een vorm van romantische landschaps-architectuur, waarin je tegengaat wat de natuur van nature doet (‘verbossing’ noemt Staatsbosbeheer ongewenste natuurlijke processen).

Gelijkberechtiging
Maar wat geeft een commercieel opererend houtkap-bedrijf als Staatsbosbeheer (27 miljoen euro hout-inkomsten per jaar), Natuurmonumenten cs, het recht haar particuliere visie tot publieke noodzaak te maken, op terrein dat niet van haarzelf is? Inspraak is logisch als beheerders van natuurgebied, maar een bestuurlijke functie ook?

Sinds wanneer is de Waddenzee privaat eigendom van de ambtenaren met ANBI-status van Staatsbosbeheer? Zodat dit hybride bedrijf in de bestuurslijn zit, maar andere bedrijven/belangengroepen niet?

De Waddenzee is publiek erfgoed. Alle belanghebbenden bij de Waddenzee verdienen dus gelijke berechtiging, waar traditionele bewoners en gebruikers nu als ‘gebruiker’ onder ‘beheerders’ staan: fondsenwervende ‘non-profit’ commerciële miljoenen-ondernemingen.

Belangenverstrengeling is niet OK
Daarom toch weer aandacht voor de bestuurlijke kwestie, die Firet blijft omzeilen.

Tegen het advies van de Algemene Rekenkamer (2013) in dat aanleiding was voor de ‘Samenwerkings-agenda’, versterkt de voor de Waddenzee verantwoordelijke bestuurder Sieben Poel (Rijkswaterstaat) de bestuurlijke spaghetti (belangenverstrengeling overheid en particulier deelbelang) die ik de Wadden-Oligarchie noem.

Wanneer ik het door Firet publiek toegegeven kritiek-punt van zijn belangenverstrengeling aankaart, krijg ik als antwoord bij de lunch:

Belangenverstrengeling hoort bij een netwerk-samenleving

🙂 🙂

Vandaar dus mijn typering ‘De Wadden-Oligarchie’. Ook eilanders onderstrepen die bananen-republiek-achtige bestuurspraktijk. Blijkbaar is Oekraïne dus gewoon een netwerk-samenleving….

De invloed van Staatsbosbeheer en fondsenwervende non-profitbedrijven op publiek terrein (Waddenzee) komt voort uit bestuurlijke gewoonte, zo is mijn gissing. Hier bij de Samenwerkingsagenda hebben we nu de unieke gelegenheid om gegroeide bestuurlijke gewoontes tegen het licht te houden.

Was dat ook niet de opdracht die de Algemene Rekenkamer mee gaf?

In de tussentijd, wij zien ook op Terschelling geen aanleiding voor het milieunegativisme waar orthodoxe milieu-activisten hun brood mee verdienen. Het gaat op vele onderdelen hartstikke goed met onze natuur.

Netto zijn we afgelopen eeuw met sprongen vooruit gegaan over de gehele linie.

Zoals gisteren beschreven: de IMBY-filosofie van het Ecomodernisme, die lijkt uitstekend op Terschelling te werken. De bewoners lijken met de lokale boswachters en vrijwilligers goed in staat het natuurlijk karakter van Terschelling te bewaken.