Planbureau voor Leefomgeving stuurt boeren ‘Oosterse’ vragenlijst

De Literatuur voor vandaag

Volgens sociologie-professor van de universiteit van York, Colin Campbell vond de afgelopen halve eeuw een dusdanige ‘veroostersing’ van het Westen plaats, dat je die mentaliteitsverandering qua impact kunt vergelijken met de Renaissance, de Reformatie en De Verlichting.

Uitingen daarvan zijn de moderne milieubeweging en dierenrecht-activisme waarbij ‘de natuur’ als iets ‘goeds’ wordt gezien. Terwijl in de Westerse traditie de natuur, inclusief de eigen menselijke natuur als iets gemankeerds, verbeterbaars werd gezien.

Dagelijks zie je zijn ‘Easternization’-theorie bevestigd, tot in de beleidsstukken van onze leugenachtige en corrupte overheid aan toe, en natuurlijk de Yogaisering van de maatschappij. Dat een Yoga-klasje meer toegewijde deelnemers kent dan een kerkdienst.

De veroostersing van het Westen

Oosters denken werd orthodoxie
De Veroostersing van het Westen zie je overal, tot in de Friese jungle van Hijum waar je een Hatha-Yogaklasje kunt volgen, dus Hindoe-spiritualiteit vermomd als gymnastiek. Zelfs atheistische academici als Sam Harris leggen zich al toe op Boeddhistische meditatie, het bedrijfsleven dompelt zich in ‘mindfullness’ onder.

Steeds legt men die technieken uit als manieren tot ‘zelf’-verbetering. Maar ook die nadruk op het bevrijden van het ‘zelf’ van ‘blokkades’ is oosters, zo stelt sociologie-prof Colin Campbell vast in ‘The Easternization of the West’- a thematic account of cultural change in the modern era (2007 Paradigm Publishers). Want het hele concept van ‘zonde’ is er uit weggehaald, hooguit bega je ‘vergissingen’ en ‘fouten’

Hoewel meditatie-technieken en yoga in de jaren ’50 vanuit Amerika pas overwaaiden als gymnastiekoefening, zonder de spirituele lading, ziet Campbell vervolgens een andere trend. Nadat deze religieuze oefeningen (zoals Hatha Yoga in Hijum) eerder op het pragmatische westerse publiek waren aangepast, krijgen ze nu die spirituele lading terug via de New Age.

Kung Fu Panda, ook uw Rechtse Hippie is ‘veroosterst’…

Net als de wijze waarop christelijke missionarissen vroeger hun boodschap aanpasten aan de volken die ze bekeerden. De Godin Diana/Freija enz werd Maria, zonnewende werd Kerst en Juul werd Pasen, maar het Germaanse Noordwesten werd er later niet minder katholiek en vervolgens Protestants door.

De oefeningen dienen moderne mensen in hun pad van zelfverlossing. En die zelfverlossing, leunt op het geloof dat je ‘natuur’ in essentie goed is maar ‘bevrijd’ moet worden van blokkades.  Wat weer het centrale thema van de New Age is. Maar ook bij Zen-boeddhisme, dat stelt dat je de eigen leraar moet ‘vermoorden’ en dat waarheid niet in woorden is te vatten.

Earth Charter in Vredespaleis gelanceerd in 2000 in bijzijn Koningin Beatrix (Steven Rockefeller/Unesco, met sterke input van Ruud Lubbers)

Daarom hebben ze dan ‘Koans’ als ‘wat is het geluid van 1 klappende hand’, waarop je dan mediteert tot het antwoord je intuïtief aanwaait. Wat is de klank van slap gelul… 🙂 Wat een boeren-Fries ‘frjemd spul‘ zou noemen, bijgeloof en wazige praat, dat heet dan ‘mystiek’.

De New Age stamt uit de theosofie (Alice Baily, leerling van Helena Blavatsky, en voorbeeld van de aan de VN-gelieerde Lucis Trust en haar Lucifer Publishing Company). En vanuit de Theosofie komt het Earth Charter (2000) weer voort van Koningin Beatrix, Ruud Lubbers en Steven Rockefeller. Maar ook het wazige praat van Herman Wijffels en zijn ‘hoooogere evoluussie‘…

Het Earth Charter haar eerste gebod is typisch Oosters; ‘Every form of life has value regardless of its worth to human beings’. 

Lucifer, de Lichtbrenger, bron van de ‘New Age’

  • Als ‘Het Westen’ definieert Campbell 2 peilers: het christendom, en een seculiere filosofische traditie die tot de Grieken teruggaat. Beide zijn gecentreerd rond de ‘Logos’, rede en logica, het woord en letterlijke historische waarheid. De tijd is lineair, de wereld gaat ergens naar toe, dus is de geschiedenis en historische accuratesse ook belangrijk.
  • ‘De Natuur’ werd gezien als ‘zondig’, imperfect. iets dat je kunt verbeteren en er bestaat (dus) een vooruitgangsgeloof. Er is een dualisme van lichaam-geest, dat Campbell ‘Materialistisch Dualisme’ noemt.  En de geest dient het lichaam/de natuur te disciplineren. De uitdrukking ‘de geest is gewillig maar het vlees is zwak’ zou je typisch Westers kunnen noemen.

Ook zie je een duidelijker onderscheid in categorien ‘goed’ en ‘kwaad’. En de mens was van nature niet ‘goed’ maar zondig, iets dat te verbeteren was.

Meer bezoekers dan de kerk bij een dienst

  • Het Oosten daarentegen kenmerkt zich door wat hij ‘Metafysisch Monisme’ noemt en tijd als ‘cyclisch proces’. Alle handelingen in zichzelf hebben een spirituele lading, en ook de natuur, inclusief mensen zijn deel van ‘1 geheel’, met 1 levenskracht, chi, energie als drijver. Je dient in ‘harmonie’ met de natuur te komen, in plaats van haar te temmen of te buigen naar je wil.
  • Er bestaat geen ‘zonde’ maar hooguit ‘falen’ en je dient dus blokkades op te heffen om beter naar je ware natuur te luisteren.

Een afkeer van redelijke analyse en voorkeur voor intuïtie en directe ondervinding zijn eveneens uitingen. Zoals Campbell schrijft (blz 67)

The West is undergoing a process of Easternization. It means that the worldview characteristic of the East is inthe proces of replacing the formerly dominant Western view- in other words that metaphysical monism is replacing materialistic dualism.

More precisely it means that belief in a transcendental personal god is giving way to belief in an immanent and impersonal one; that all dualisms are being rejected, whether that of god and mankind, mankind and nature, mind and body, or body and soul, in favour of generally holistic assumptions.

Een mooi Westers rationeel aardappelveld

Je hoeft maar naar de webzijde van het Wereldnatuurfonds te gaan om die Oosterse wereldvisie waar te nemen, ‘we zijn allen 1 met de natuur’… Volgens Campbell kun je zo niet verder van het traditionele Westerse denken afstaan, dat de mens juist boven de natuur plaatst. Zoals ‘God’ in het christendom ook niet een mystieke kracht IN de natuur was, maar transcendent, een Logos die er boven staat.

Oosterse dogmatiek bij het WNF

De Rehablitatie van De Natuur
In de eerste 140 pagina’s somt hij alle bewijzen op die zijn ‘Easternization’-theorie onderbouwen, inclusief wat hij ‘De Rehabilitatie van de Natuur’ noemt, maar ook ‘The New Age Movement’.

De mensen die ‘God’ nog als een persoonlijke entiteit zien met Logos, die vertegenwoordigen nu een minderheid, zelfs binnen kerken. Mensen zien God steeds meer als onpersoonlijke ‘kracht’, een ‘energie’ wat typisch Oosters is, zeer on-Westers waar De Logos van God centraal stond.

Ook de opkomst van de dierrechten-beweging (Marianne Thieme zet nu overal in de wereld Dierenpartijen op), de wijze waarop ‘het dier’ bijna heilig wordt verklaard, zodat je straks ook vissen verdoofd moet slachten.

Die verering van dieren, inclusief het opgedrongen vegetarisme heeft sterke verwantschap met de Heilige Koe van de Hindoes. (en uit Hindoeisme komt het boeddhisme voort). Het moderne milieuglobalisme ziet Campbell ook als uiting van in essentie ‘Oosters’ denken, het idee om in ‘balans’ of ‘harmonie’ met ‘de natuur’ te leven. Want dan ga je er vanuit dat ‘de natuur’ in essentie iets ‘goeds’ is, waarnaar je beter moet luisteren om op een hoger plan te komen.

Je hoeft maar een lezing in Friesland over de toekomst van landbouw te bezoeken, en je komt dat Oosterse taalgebruik tegen:

Harmonie, Balans enzovoort

…maar zie ook de vragenlijst die het Planbureau voor de Leefomgeving en het Instituut voor Milieuvraagstukken (VU) aan duizenden boeren toestuurde, en op 22 mei besprak. De vragen zijn allen gesteld vanuit het axioma dat ‘bestrijdingsmiddelen en kunstmest’ slecht zijn en dat in een vage harmonie komen met ‘de natuur’ goed is. En hoeveel offers wil de boer vervolgens brengen om met ‘de natuur’ in het reine te komen?

Dus het PBL hanteert de aanname dat de ideale landbouw (volledig natuurinclusief) er 1 is die volledig ‘natuurlijk’ zou zijn, wat dus een vorm van Oosterse spiritualiteit is. Een zelfde ideologie als de ‘Rewilding’ die het Instituut voor Milieuvraagstukken voor de PvdA formuleerde in het gisteren besproken PvdA-conferentiedocument uit 1987.

De zelfde ideologie, maar dan 30 jaar eerder

De onderzoekster Jetske Bouma van het PBL vindt dat Oosterse axioma (de natuur is goed, cultuur doet afbreuk aan natuur) zo vanzelfsprekend, dat ze het niet eens meer opmerkt of ter discussie stelt. En dan weet je dus inderdaad hoezeer het Oosterse het Westerse heeft overgenomen.

Wanneer mensen de uitgangspunten niet meer ter discussie stellen, maar als gegeven beschouwen waarop een hele bedrijfstak zich moet aanpassen.

Jetske Bouma (PBL) Mark Koetse (IvM-VU) en Nico Polman (Wageningen UR) 23 mei 2019, ‘De natuur is goed’

Om dan de conclusie van Campbell te besluiten, na 140 pagina’s kundige en heldere analyse en opsommingen van bewijs:

 …the traditional Western worldview, in both it’s religious and secular forms. has been demoted from its previous position of preeminence and has been largely replaced by an Eastern one. For now, it is only a minority of people inthe West who hold to traditional Christian teachings, these having been largely replaced by belief in a difuse spirituality, one that centers on the self and nature.

More specifically, the belief in sin has been replaced by the idea of ignorance and error, while the striving for salvation has been succeeded by a search for selfknowledge and enlightenment. At the same time, the tradtional Western sense of the importange of history, most obviously evident in the belief in progress, has been abandoned in favor of a belief in cosmic destiny and rebirth.

In addition the former positive valuation of rational thought and analysis (together with an Enlightenment faith in science) has been cast aside in fravor of intuition and mysticism whereas the ideal of self-mastery (zelfbeheersing) has been replaced by that of self-expression, and mankind’s dominion over nature with the ideal of a cooperative harmony with the natural world.

In the course of this transition the traditional dualisms have been rejected, whether that of god and mankind, mankind and nature, mind and body, or body and soul, in favor of generally holistic assumptions

In 1963 opgerichte gedenksteen van bij de Reformaatie verwoest Norbertijnenklooster bij Feinsum/Hijum

Het kan ineens heel snel gaan
Uw Rechtse Hippie vervolgde net zijn historische ontdekkingsreis van Friesland terwijl hij Campbell las. Je ziet hoe snel de verwoesting plaats kan hebben, wanneer de ene filosofie de andere vervangt. Zo kwamen we aan bij het Norbertijner klooster Mariengaarde, gesticht in 1163 door Pastoor Frerik van Hallum, dat bij de Reformatie (1580-) werd verwoest.

Bord Jabikspaad

‘De Tuin van Maria’- het telde op haar hoogtepunt 400 bewoners- ligt aan de Elfstedentocht-fietsroute tussen Leeuwarden en Dokkum aan de voormalige Middelzee, die we afgelopen afleveringen in beeld brachten.

Waar ooit het klooster stond, zo tussen het geboomte

Daar staat nu een kophalsromp-boerderij, in geboomte van esdoorns, populieren en essen. En een bord ervoor met uitleg, want er ligt ook nog een wandelroute vanuit Sint Jacobi-Parochie, het Jacobspad, de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella, die voor het eerst door een non van Mariengaarde werd gelopen.

Na 500 jaar dragen de namen nog steeds het verleden mee, hier aan de Middelzeedijk

Sint Jacob, de broer van Jezus zou in Galicia (Noord Spanje) zijn begraven, waar in het jaar 800 zijn gebeente zou zijn ontdekt op aanwijzen van een ster ( = Stella) Waar in de jaren tachtig een handjevol die pelgrimage maakte naar ‘Sint Jacob in het veld van de Ster’ (Santiago de Compostella) daar maken nu honderdduizenden per jaar al die pelgrimage.

De Mariengaarderweg op de Elfstedenroute

Of de Babyboomers nu hun christelijke wortels weer herontdekken?  Wie gelooft er nu werkelijk dat een ster in het veld in Galicia in het jaar 800 de beenderen van Jacobus aanwees, de broer van Jezus? Dus ik ben er ook niet uit; is ‘veroostersing’ niet vooral ook een teken van secularisering en globalisering?

Hoe dan ook, iedereen die de moderne Interessante Tijden beter wil begrijpen, kan ik Colin Campbell’s boek van harte aanbevelen.

5 Replies to “Planbureau voor Leefomgeving stuurt boeren ‘Oosterse’ vragenlijst”

  1. Een veroostersing van het westen. Dat is niet voor de eerste keer. Denk aan Thomas en hoe hij is afgebeeld in Triumph of St Thomas Aquinas, “Doctor Communis”, between Plato and Aristotle, Benozzo Gozzoli,1471. Louvre, met Averroes als verpersoonlijking van het oosten aan zijn voeten. Door de herontdekking van Aristoteles die door de Arabische vertalingen bekend werd, was het nodig de daarmee gepaard gaande oosterse opvattingen te weerleggen.
    We kunnen nog veel verder terug in de tijd, want er zijn meerdere golven geweest van oosterse invloeden die moesten worden geweerd om het westen haar eigen karakter te laten ontwikkelen. De westerse filosofie heeft op haar hoogtepunt de gedachte van het IK uitgewerkt en op verschillende manieren getracht dit “ik” weer te verbinden met de wereld (denk aan de Duitse idealistische filosofen Fichte, Schelling, Hegel). In de negentiende eeuw kwam de golf van veroostersing weer opzetten met figuren als Schopenhauer (boeddhisme). Inmiddels zijn daar weer nieuwe golven achteraan gekomen, met als sprekend recent voorbeeld de poging van mensen als Capra om een bij uitstek westerse creatie (de moderne natuurwetenschap), te herinterpreteren met behulp van oude oosterse inzichten. De stroming die de westerse lijn volgt in spirituele zin is er wel, maar staat inderdaad in de schaduw van de oosterse vormen. Vooral door het eenzijdige materialisme is er een soort weerloosheid in het westen…

  2. Prachtige, goede analyse; dank! Ik heb een paar kleine kanttekeningen.

    – Lucifer als symbool voor “New Age” lijkt me wat vergezocht; in de Bijbel is Lucifer soms een naam voor Jezus. Lucifer, Logos, licht, licht-drager; het staat ver van non-dualiteit. Dat die beweging, en ook (elementen in) de Theosofie, naar het “oosterse” denken zouden leiden is niet te ontkennen.

    – Er zitten ook elementen in het oosterse denken die een sterk beroep doen op zelfbeheersing. Denk aan het ascetisme en de zelfoverwinning van de yogi’s, en de geestelijke zelfbeheersing die door boeddhistische monniken wordt nagestreefd. De zenboeddhistische Samurai kun je ook moeilijk beschuldigen van zwakte. Een theorie die soms omhoog komt luidt dat het hoogtepunt van de oosterse religies al een poos terug plaats heeft gevonden, en dat er nu een soort verzwakte versie overgebleven is.

    Zonet heb ik Siddhartha uitgelezen en ik zit hier en daar wat op te zoeken, vandaar dat ik ook op deze pagina uitkwam. Ik vraag me af of een “oosterlijk” worden van onze levensbeschouwing voldoende de lading dekt, omdat we in ’t westen nog wat selectief lijken te zijn in wat we van het oosten overnemen: vooral de gemakkelijke meditatievormen, de “luie” opvattingen. Ik denk dat Weber’s theorie over de onttovering, en de verstedelijking en neurotisering en feminisering van onze cultuur, plus het trauma van de beide wereldoorlogen, samen een beter verklaring geven. E.e.a. volgt heel aardig het model van Erich Neumann, leerling van Jung; een soort regressie van het (collectieve) bewustzijn richting de Oeroboros, waar geen tijd of onderscheid bestaat, en waar mensen het prettig vinden om zichzelf te annihileren in het Grote Alles. In dat verband spreekt Neumann ook wel over zelf-castratie, een zich vrijwillig laten ontmannelijken. De Grote Vader (archetype) zit in de hemel, de Grote Moeder (archetype) is de aarde; de ruimte ertussen de psychische ruimte. Waar we collectief psychologisch nu heen bewegen lijkt me duidelijk.

    T.z.t. ga ik dit weblog nog wat verder bekijken, ik zie dat er veel mooie artikelen hier staan.

    1. @Evert, dank voor je reactie, dit zijn de reacties die ik waardeer. Je verwijst naar Max Weber neem ik aan, en dat is ook de socioloog waarop Campbell voortborduurt

      SIddharta van Herman Hesse heb ik in een grijs verleden gelezen, ik zou’m weer moeten opdiepen

Laat een reactie achter aan Erik Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *