Vanochtend sprak Interessante Tijden 1 van de weidevogelboeren bij Jorwert. Daar verwezenlijkte het Waterschap met Natuurmonumenten cs haar natte dromen in 2017. De boer betwijfelt als praktijkmens of natte bureauplannen het broedsucces wel verhogen van bijvoorbeeld de grutto.
Die vernatting zou beter zijn voor de weidevogels, zo is de aanname in natuurclub-land, een dogma welhaast. ‘Plasdras helpt de weidevogel’ is ook de aanname achter de Fries operatie ‘Red de weidevogel‘ van Agrarisch Natuurfonds Fryslan. Daar help je voor 7,50 euro per vierkante meter bij aanleg van nieuw plasdrasparadijs op boerengrond.
Maar verhoogt die operatie het broedsucces wel? Of zorgt al die vernatting vooral voor meer publiek gefinancierde werkgelegenheid bij Waterschappen, provincie-ambtenarij en deskundigen aan de zijlijn?
Nat, natter natst, het dogma in natuurclub-land
Natuurlijk wil het Waterschap Friesland met de provincie-ambtenarij werk voor zichzelf houden. Dus dan kan het geknutsel met waterpeilen meer nieuw werk opleveren tot nut van het eigen ambtenaren-apparaat. Die Waterschappen worden steeds meer ‘Waterhoofd-waterschap‘: managers en communicatie-personeel neemt exponentieel toe.
Ze trekken steeds meer taken naar zich toe, tot klimaatbeleid en elektrische auto’s aan toe. Natuurbeleid helpt het Waterschap zichzelf ook belangrijk maken.
Naast het natte deel moeten de boeren dan een droog deel hebben, voor hun Tigertank-achtige machinerie waarmee ze tegenwoordig het land op gaan, in oorlog met de natuur. Dus dat levert mooi werk op voor het Waterschap, die twee onverenigbare belangen naast elkaar verenigen.
Zoals Interessante Tijden al beschreef bij de Tjongervallei, kwetsbare natuur maken is een hydrologisch kunstwerkje, waar je een stevig adviesbureau bij gebruikt. En (publiek) geld moet rollen. Natuurbouw is een miljarden-business sinds de ‘Ecologische Hoofdstructuur’ in 1990 van start ging.
Hoe ‘kwetsbaarder’ natuur is bestempeld, hoe ‘slechter’ het gaat, hoe meer publiek betaalde werkgelegenheid. Zo werkt de Koninklijke Oligarchie Nederland BV nu eenmaal.
Alle weidevogelland tussen Lions, Hilaard, Jorwert werd plasdras, zo zie je ook vanaf de overzijde. Dat plasdrasland moet dan bij ‘Red de Weidevogel’ ook toegankelijk zijn voor publiek, want ze lanceerden die weideland-adoptie actie om aandacht op de eigen goede intenties te vestigen. Aan goede intenties geen gebrek.
Dus het lijkt- zoals de meeste ‘natuurbescherming’ anno nu- meer op een publieksactie, PR, dan dat er is nagedacht: helpt dit echt het broedsucces verbeteren en de kuikenoverleving?
Iedereen doet een plasdras, en voor weidevogels blijft alles zoals het was… Een beetje tragisch, als de klaagzang van de tot ‘Kening fan de Greide’ gedoopte grutto. Wat in de jaren ’80 – de eigen jeugd- een algemeenheid was, een weide vol weidevogels, daarvoor moet je nu naar speciale reservaten.
Het is een feit, dat zompig boerenland in het voorjaar veel grutto’s aantrekt, zo kon je vanochtend ook zien bij Jorwerd, Baard en Lions. Dat het na vernatting wemelt van steltlopers, het was ook ieder voorjaar zo bij het ‘Landje van Gijssel’ bij Ouderkerk aan de Amstel. Boer Gijssel zette in maart z’n land onder water voor de vogels, en trok zo tegelijk veel vogelaars.
Een plasdrasland werkt als een magneet voor van overwintering terugkerende grutto’s, die dan snel kunnen bijtanken.
Water is magneet, maar voor broedsucces?
Je ziet ze nu bij de Lionserpolder bij tientallen rondvliegen, bijtankend in de vernatte gedeeltes. Zie maar op de foto hierboven, vanochtend genomen. Vernatting drijft het bodemleven omhoog, dus is het eenvoudiger op te peuzelen voor de gruttos, tureluurs, en andere vogels.
Maar een gedegen studie die het verband toont tussen ‘vernatting’ en verhoogd broedsucces is mij onbekend. Terwijl daar, bij kuikenoverleving van weidevogels toch de crux ligt? En terwijl je verderop zelfs een Ooievaar-nestpaal geplaatst zag. Hoeveel kuikens slokt zo’n ooievaar wel op?
Wie kan mij dus aan een studie helpen die het verband toont tussen verhoogd broedsucces en al die ‘vernatting’? Zoals Natuurmonumenten-Nemesis Hans Keuper al vaststelde bij het Ettelandse Veld voor zijn huis bij Marknesse (NOP), kun je ook juist goed weidevogelgebied verpesten door de waterhuishouding overhoop te halen
De boer die ik bij Jorwert sprak ziet in de predatie factor nr1 die weidevogels nekt. Dat zelfde geluid kon je al op de voorkant van de Koninklijke Jagersvereniging haar ledenblad zien: ‘Minder vossen, meer weidevogels.’ Dat zijn geen donateurs-trekkende en populaire constateringen. Maar er zit wel een grote kern van waarheid in.
Enkel de landbouw-intensivering de schuld blijven geven, in plaats van verder te willen kijken: wie heeft daar belang bij? Interessante Tijden ziet de belangrijkste drijver van intensivering in kostenopdrijving door mestregulering en milieuregels. Boeren werden door het Ministerie van LNV 1 kant op gedreven, samen met de Rabobank: groot, groter, grootst.
Moet je dat boeren blijven verwijten?
De boer herinnerde in het gesprek zich nog de mestrijke jaren ’80. Niets van al die nattigheid, maar het wemelde wel van de weidevogels. Toen was er ook van mestinjectie noch lasten-verzwarend milieubeleid sprake, dat opkwam in reactie op de zure regen-hype. De veldleeuwerik was nog bijna een plaag, het wemelde van kievit, tureluur en grutto. Overal.
Wat je nu in speciale weidevogelreservaten als de Lionserpolder nu als ‘bijzonder’ ervaart aan dichtheden grutto’s, dat was toen nog normaal.
Zo weet ook ondergetekende, die toen de Friese boerenlanderijen introk als typisch Friese jongen met eierverzameling. Landerijen met lang gras, zonder overdreven nattigheid in de buurt. En je vond om de x meter een nestje van grutto’s (en tureluur) met dat typische over de eieren gebogen gras. (daarop lette je bij zoeken) De slobeend broedde er ook..
Wat je toen niet had, dat waren vossen, buizerds, ooievaars, steenmarters enz… De spreeuw op het dak van de boer bij Jorwert imiteert in zijn zang al de buizerd. Mieeeuww... Spreeuwen zingen als een afspelende bandrecorder, ze vermengen omgevingsgeluiden met hun zang.
Je had ook geen groene ruimte-verslindende klimaatpolitiek, met zonne-industrieterreinen op de beste boerengrond van de wereld.
Het land waar ondergetekende al die nestjes vond, dat is nu zo’n zonnesubsidie-industrieterrein geworden. Daar hoor je weidevogelkampioenen als Theunis Piersma dan weer niet over met zijn ‘Kening fan de Greide’, wanneer hij als ‘de professor’ stelt ‘vierkant achter de weidevogel’ te staan.
Sterker nog: op een Waddenzeeconferentie 2 jaar terug in De Harmonie in Leeuwarden flikvlooide Piersma nog met Urgenda-klimaatheks Marjan Minnesma. Die zou het liefst heel Nederland bedelven onder windmolens en zonne-industrieterrein, alle geboomte opstoken in bomencrematoria om ‘van gas los’ te gaan/Van God Los.
Wat hebben natuurbeschermers nu bij zulke politiek te zoeken? Heeft de grutto nu last van habitatvernietiging hier en nu, of van 1 graad opwarming in anderhalve eeuw? Terwijl heel Nederland ‘fossielvrij’ zelfs in theorie nihil verschil maakt, 0,00018 graden. Dat weet de overheid ook, want dat kun je afleiden uit hun verweer in de Urgenda-zaak.
Het Middelzee-kleigebied raakte bedolven onder de ‘Haak om Leeuwarden’ ten koste van top-weidevogelgebied. Die haak werd extra ruim gelegd voor de bouwlobby met zoveel mogelijk bruggen en kunstwerken (voor 0,9 miljard euro publiek geld, iets in die geest). Het tussenliggende oude Middelzeegebied wordt volgebouwd door de ‘duurzame’ Gemeente Leeuwarden.
Al de deskundigen aan de zijlijn hebben dus een beetje boter op het hoofd, zo lijkt het. Zou je niet meer succes hebben, en ook de boeren lasten besparen, wanneer de Nederlandse overheid de mestinjectie afschaft? Moet je de boeren verwijten wat het Ministerie van LNV en RVO ze zelf opleggen?
Is het dus niet effectiever eens overbodige regels op te ruimen en lasten te verlichten voor boeren? Terwijl het melkgeld al 15 jaar gelijk bleef, stegen kosten, met mestbeleid als belangrijke lastpost. Terwijl dat mestbeleid voor ‘de natuur’ bedoeld zou zijn (wat stikstofgevoelige heideterreintjes en ‘herstellend hoogveen’), ging de agrarische natuur in veel opzichte dus achteruit.
Kunnen we niet stellen, dat milieubeleid er vooral was voor ambtenarij, Wageningen UR en de Rabobank? Wie profiteerde van al die gedwongen investeringen door boeren?
‘Lan fan fjild, sunder blommen’
Overal waar je die mestinjectie-landen ziet, is het nu een dooie boel. Al jaren stellen diverse onderzoekers, laatst nog in opdracht van de Nederlandse Melkveehouders Bond, dat in dit mestbeleid een oorzaak ligt van natuurverarming van het platteland. Biologische boeren willen er vanaf. Die observatie past in de eigen waarnemingen, gecombineerd met de lastendruk die milieubeleid gaf.
Door lastenverzwaringen als gevolg van Milieubureaucratie zonder meestijgende opbrengsten (melkgeld), moesten boeren steeds grootschaliger werken. Ze gingen qua natuurvervreemding met de tijd mee, net als bij mensen die een tegeltuin voor de onderhoudsarme hersenpan aanleggen. Met schuttingen.
Je ziet sommige ‘superboeren’ die eerst met herbiciden ook de laatste bloemen er uit doden. Dan blijft er zo’n ‘brownfield’ over. Ze ploegen het onder, om er ‘Lan fan fjild, sunder blommen’ van te maken. Groen asfalt waar Stille Lente heerst.
Bij Jorwert lag de droge stalmest op het land in de weidevogelreservaten. Je hoort er nu zelfs nog veldleeuweriken zingen, en je ziet er evenveel grutto’s als vroeger overal.
Die leeuweriken waren in de jeugd in de jaren ’80 nog een plaag. Nu vind je het bijzonder er 1 te horen jubelen dat het voorjaar is.
Een alternatief voor ‘groot groter grootst’ of ‘nog meer bemoeials’…
Boeren kunnen enkel overleven door ‘groot, groter grootst’. En de Rabobank is met haar hypotheken dan steeds lachende derde. Een voormalig commissaris van die Rabobank die ik sprak, noemde ze ook de ‘Megastalbank’. Daarop liep die ‘groene’Rabobank onder Herman Wijffels binnen.
Wie profiteert immers ook van al die ‘milieuvriendelijke’ maatregelen waar de boer in moet investeren van het Ministerie van LNV? Zouden natuurbeschermers dus niet beter Wiebe Draijer eens aan de tand voelen? En Dhr J. Osinga van de Topmanagementgroep?
Nu wil de Rabobank cashen op ‘verduurzaming’: lees, nog meer kostenmakerij voor verbouwingen, voor stallen zoals hieronder:
Je zou kunnen stellen, dat het misschien eindelijk weer eens beter zou gaan met weidevogels, als het weer goed gaat met de boeren? Dat ze meer keuzevrijheid hebben dan ‘groot, groter, grootst’ of stoppen?
Of dat boeren gedwongen worden met clubs samen te werken als WNF, die niets met de Friese natuur noch weidevogels hebben. Omdat ze daar geen bal vanaf weten, noch bij ons Friesland betrokken zijn. WNF financiert Theunis Piersma zijn Flyway-ecologieleerstoel. Die is hun ‘voet tussen de deur’ bij weidevogelsubsidies en de Friese provincie.
WNF financiert ook de ideologische tegenstander van boeren zijn leerstoel aan de VU: Jan Willem Erisman, Hoogleraar Stikstofstudies. Terwijl ‘stikstofdepositie’ met de achteruitgang van weidevogels niets van doen heeft.
Eerder zou verminderde bodemvruchtbaarheid een rol kunnen spelen, en averechts mestbeleid…(organische stof) Dat je dankzij de MINAS-boekhouding zowel stalmest moet afvoeren, als kunstmest aanvoeren.. Het afschaffen van die idioterie spaart een gemiddeld melkveebedrijf al tienduizenden euro’s. Wil die boer als dank dan niet iets met weidevogels doen?
Hoe het ook zij, we trokken er vanochtend op uit met als doel: ‘fotografeer grutto’s en tureluurs met een mooie zadeldak op de achtergrond’. Dat is alvast gelukt. Nu het redden van de weidevogel nog. Of moeten Friezen accepteren dat de nieuwe weidevogels als de buizerd het gewoon beter doen?
Koeien weer terug in de wei helpt ook.
Dan krijg je weer mestflatsen op het gras waar de insecten op af komen.
…ja en de boeren niet teveel voor de voeten lopen, dat het voor de jonge generatie aantrekkelijk is om door te gaan. Meer nog dan de weidevogel dreigt het boerenfamiliebedrijf uit te sterven… En zonder boeren geen weidevogels…
Misschien kan je via “https://www.friesevogelwachten.nl/nl”( geeft het blad Vanelus uit) informatie kunnen over je vraag:
Wie kan mij dus aan een studie helpen die het verband toont tussen verhoogd broedsucces en al die ‘vernatting’?
Er zullen vast oudere vogelwachten zijn die je graag meer willen vertellen !
De vraag stellen is makkelijker dan deze beantwoorden.
In elk geval trekt plas-dras weidevogels aan, voor voedsel en als broedterritorium. Of dat daadwerkelijk ook leidt tot vliegvlugge jonge vogels hangt af van veel factoren, maar dat geldt voor elk broedgebied. Vooral de toegankelijkheid voor predatoren. Onbekend is wel of plasdras leidt tot meer broedvogels of dat er een verhuizing optreedt van droger land naar plas-dras. Maar praktisch iedereen zal liever een plas-dras-weiland zien, dan een groene biljartlakenweide.
Natuurlijk moet plas-dras niet een doekje voor het bloeden worden, als ik zie hoeveel zonne-industrieterreinen worden aangelegd en hoe onzichtbaar de provincie is in de bescherming van de leefgebieden van weidevogels, die ogenschijnlijk gretig worden opgeofferd aan onze energie slurpende maatschappij. Misschien doet de provincie heel veel op dit gebied, maar dan weet ze dat heel goed te verbergen. Als verantwoordelijke voor de Wet natuurbescherming zou er veel meer transparantie moeten zijn in welke regels en procedures gelden, en op welke manier hierbij dan de bescherming van dier- en plantensoorten en van habitattypen is geregeld.
Los van de moeilijke vraag, wel een heel mooi beschouwend en analyserend artikel. Heel herkenbaar, de weidevogelwalhalla’s om en nabij praktisch elk dorp zijn gedecimeerd tot enkele kerngebieden.