Op de zondag geen profane boodschappen. Dan lezen we uit De Heilige Schrift, Het Boek zonder welke er geen Westerse cultuur was geweest met eindtijd-verwachting.

Voortploeterend door de profeet Jesaja komen we vandaag uit bij het einde van ‘proto-Jesaja’ (eerste Jesaja-gedeelte), dat zich afspeelt tijdens de aanval van de Assyriërs op Israël en de belegering van Jeruzalem rond 702 BC.

In Jesaja 38 sluit koning Hizkia zich aan bij de moderne theologie, die stelt dat alle spreken over ‘boven’ van beneden komt. Mensen brengen de bijbelse beelden vandaag in de praktijk, tot de eindtijd vol oorlogen aan toe.

Wie in de kuil neerdalen, zullen op Uw waarheid niet hopen
Theoloog Harry Kuitert stelde, dat alle spreken over ‘boven’ van beneden komt. Dus wanneer mensen weer ‘seculier’ worden of andersgelovig, dan houdt het bestaan van God op aarde ook op. Want die macht komt enkel tot uiting via mensen die ‘God’ handen en voeten geven.

Dat beeld haalde Kuitert ook niet uit zichzelf, maar uit de oud-testamentische Bijbelboeken. Moderne theologie is dus alles behalve modern, het is hooguit theologie waar alle mystiek uit werd gesloopt.

In de Bijbel zelf kom je die opvatting al tegen dat je na je dood gewoon dood bent en dat God dan niets meer aan je heeft. Zowel in Psalm 6 die de Psalmist aan hun mythische koning David toeschrijft, als in Jesaja 38:18 zien we die opvatting over het ondermaanse terug. In dit geval, als koning Hizkia zijn HEERE dankt dat hij nog 15 jaar extra leven mag:

15 Wat zal ik spreken? Zoals Hij mij heeft gezegd, heeft Híj het gedaan. Nu mag ik al mijn jaren gerust verdergaan,
de bitterheid van mijn ziel te boven gekomen.
16Heere, bij deze dingen leeft men, en in al deze dingen is het leven van mijn geest.Want U hebt mij gezond gemaakt en mij genezen.
17Zie, tot vrede is de bitterheid voor mij bitter geweest, want Ú hebt mijn ziel lieflijk omhelsd,
van het graf van de ontbinding vandaan gehaald. Want U hebt al mijn zonden achter Uw rug geworpen.

18Immers, het graf zal U niet loven, de dood U niet prijzen; wie in de kuil neerdalen, zullen op Uw waarheid niet hopen.

19De levende, de levende, die zal U loven, zoals ik vandaag.

185 duizend man neergeslagen
Jesaja en de profeten treden op in een tijd van existentiële crisis van Israël. Het ‘beloofde land’ uit Bijbelboek Exodus, dat ooit op wonderbaarlijke wijze door Jozua was ingenomen middels genocide op 31 steden, wordt volledig onder de voet gelopen door de Assyriërs.

Tien van de twaalf stammen lossen op in de historie. Alleen Juda blijft over met haar hoofdstad Jeruzalem.

Jesaja legt die crisis uit als een straf voor geloofsafval door JHWH. Maar alles blijft in Zijn hand. En in Jesaja 37 lezen we dat Jeruzalem op wonderbaarlijke wijze de inname door Assyrische troepen bespaard blijft. Alsof JHWH expres niet het gehele volk Israël liet oplossen in de tijd, zoals zovele volkeren zijn verdwenen;

Toen trok de engel van de HEERE ten strijde en sloeg in het legerkamp van Assyrië honderdvijfentachtigduizend man neer. Toen men de volgende morgen vroeg opstond, zie, het waren allemaal dode lichamen.

37Daarop brak Sanherib, de koning van Assyrië, op. Hij trok weg en keerde naar zijn land terug; en hij bleef in Ninevé.
38Het gebeurde nu, toen hij zich in het huis van Nisroch, zijn god, neerboog, dat Adrammelech en Sarezer, zijn zonen, hem met het zwaard doodden.

Zij ontkwamen naar het land Ararat, en Esar-Haddon, zijn zoon, werd koning in zijn plaats.

Voorzegging van Babylonische inval
Sanherib houdt op om een werktuig van goddelijke wraak te zijn over Israël, hij is opgebruikt door JHWH en wordt weggeworpen.Een andere lezing stelt, dat Hizkia de legeraanvoerder afkocht. Maar in Bijbelse context vindt alle historie plaats door goddelijk ingrijpen. Dus wanneer een engel van je eigen godheid even 185 duizend vijanden doodt, past dat in het religieus verklaren van heden en verleden.

Terwijl het maar de vraag is of er in de oudheid zulke grote legers waren. Een grote stad had immers ook niet meer dan enkele duizenden inwoners.

Vervolgens in het eind van Proto-Jesaja, Jesaja 39 lezen we dat de profeet de koning Hizkia voorspelt, dat Babel zijn stad Jeruzalem zal leegroven. Dat gebeurt nadat een opgeluchte Koning Hizkia, die immers de belegering overleefde, een gezant van Babel ontvangt die hij al zijn rijkdom laat zien in Jeruzalem:

In die tijd stuurde Merodach-Baladan, de zoon van Baladan, de koning van Babel, gezanten met brieven en een geschenk naar Hizkia, want hij had gehoord dat hij ziek geweest en hersteld was.

2Hizkia verblijdde zich over hun komst. Hij liet hun zijn schathuis zien: het zilver, het goud, de specerijen, de kostbare olie, heel zijn wapenhuis en alles wat in zijn schatkamers te vinden was. Er was niets in zijn huis en in heel zijn koninkrijk wat Hizkia hun niet liet zien.

‘Er zal niet overblijven, zegt de HEERE
Daarmee lijkt Hizkia dus een kapitale fout te maken. Alsof hij zo stom was om een spion binnen de poorten te laten, die kon inschatten hoeveel buit er te halen valt:

Hij zei tegen hem: Wat hebben die mannen gezegd en waarvandaan zijn zij naar u toe gekomen? Hizkia zei: Zij zijn uit een ver land naar mij toe gekomen, uit Babel.

4Hij zei: Wat hebben zij in uw huis gezien? Hizkia zei: Zij hebben alles gezien wat er in mijn huis is. Er is niets in mijn schatkamers wat ik hun niet heb laten zien.

5Toen zei Jesaja tegen Hizkia: Hoor het woord van de HEERE van de legermachten.

6Zie, er komen dagen dat alles wat er in uw huis is en wat uw vaderen tot op deze dag hebben opgeslagen, naar Babel zal worden weggevoerd. Er zal niets overblijven, zegt de HEERE.

Mystieke interpretatie van Jesaja in christendom
Zo komen we na het lezen van proto-Jesaja (1-39) terug bij af. Het christendom zou zonder het Bijbelboek Jesaja niet in huidige vorm hebben bestaan, inclusief eindtijd-verwachting van ‘die dag’. Het gaat ervan uit dat alleen ‘geloof’ je kan behouden, een mystieker positie die leunt op een geesteshouding.

Wordt dit het ‘voor waar houden van onwaarschijnlijkheden’, dan blijf je in een onhoudbare positie, zwevend tussen schuldgevoel en godsverlatingsangst. Je wilt het Kind Jezus niet met het badwater weggooien. Je weet dat er een geestelijke wereld is, want dat heb je zelf ervaren.

Dus moet er ook een God zijn. Maar slechts nauwkeuriger bijbel lezen, doet al vele vooronderstellingen uit de christelijke overlevering wankelen. Jezus was bijvoorbeeld geen nazaat van David, wanneer hij maagdelijk geboren was dankzij een foutieve lezing van ‘geboren uit een maagd’ in Jesaja 13.

Dus kon hij niet de Koning zijn uit het geslacht van David, ‘David’s Zoon’ die Salomo al was. Terwijl de Evangelisten een heel geslachtsregister van David tot Jozef laten lopen om Jezus tot ‘David’s zoon’ te maken, lang verwacht. Maar Jozef is niet zijn biologische vader bij een ‘maagd’ Maria, die seksloos bevrucht werd.

De Zoon in Jesaja die boter en honing zou eten, geboren uit een maagd zou bij de christenen uitgroeien tot zelfstandige godheid, een in mystiek drievoud gespleten persoonlijkheid van Vader- Zoon-Heilige Geest. De overwinnaar op de dood-JHWH’s vergelding- door zelfopoffering.

Zodat daarna het bloedofferen niet meer nodig was, behalve in mystieke zin via het Avondmaal. Bij de christenen is de restauratie van Israël meer mystiek, een ‘hemels’ Jeruzalem zou op ‘die dag’ gevestigd worden, die volgens Augustinus ‘Stad van God’ zou worden.

Fysieke interpretatie van de profeten
De stam van Juda houdt een veel fysieker interpretatie van Jesaja aan in de religieuze praktijk. Niet ‘je geloof’ behoudt je, maar de wet en je etniciteit. Nadat de tempel twee maal werd verwoest, zou er dan een derde tempel-herbouw moeten plaatsvinden.

Bij de stam van Juda is die herbouw fysiek. Net als de fysieke restauratie van het ‘beloofde land’ Israël.

Jesaja predikte over een ‘verlosser’ in eigen tijd, zo rond 700 BC. De stam van Juda bleef hopen op een militaire verlosser die hun eigen Juda met Jeruzalem als hoofdstad tot wereldheerschappij zal doen herrijzen. Dat is het restauratie-denken waarover Jesaja en andere profeten prediken.

De komst van ‘die dag’, wanneer JHWH zich zal wreken op het gojim, de ‘heidenvolken’ die het Beloofde land ontheiligden met hun aanwezigheid. Terwijl Jozua dat gojim had opgeruimd. Die opvatting kom je ook tegen in de (Griekse) tijd van de Macabeërs (Hameraars, dus mensen die anderen de kop in slaan uit religieuze motivatie), wanneer zij met wapengeweld het land willen zuiveren van gojim.

Jesaja is de eerste profeet die dat ‘Vader’-beeld gebruikt waar Jezus/De Evangelist naar verwijst met het Onze Vader. Rabbi Jeshua wilde zelf het brood voor de kinderen niet aan de honden (gojim) voeren. De restauratie-gedachte uit Jesaja was gericht op zijn eigen etnische groep.

De tweede apocalyptische tijd, de tweede tempel
Paulus zou zijn mystieke variant op het Judaïsme vestigen, na zijn mystieke ervaring (“Saulus, waarom vervolgt Gij Mij”) in die nieuw-apocalyptische tijd: De val van de tweede tempel wanneer de Romeinen een nieuwe Joodse opstand de kop indrukken. Vervolgens zou hij het brood voor de kinderen alsnog aan het gojim brengen, ook de Romein en de Griek.

Zo sloop er een Platonisch godsbeeld in het christendom, en zelfs onsterfelijke zielen. Hoe moet je anders aan Grieken en Romeinen je religie verkopen, zonder referenties naar hun denkwereld?

Terwijl je in het Oude Testament de opvatting tegenkomt, dat er na de dood niemand nog aan God zal denken. Dus dat Hij dan niets meer aan mensen heeft.

Dat de christenen met de Joodse religie aan de haal gingen en haar Messias-geloof, werd ze volgens het Nieuwe Testament bepaald niet in dank afgenomen. Denk aan het verhaal van de gestenigde Stephanus. En waarom was het beslist JUDAs die de verrader van Jezus zou heten bij de Evangelisten?

De rest van de twee millennia hebben beide religies – met de Islam als afsplitsing van orthodox christendom- in een merkwaardige onderlinge relatie geleefd, een soort haat-liefde-verhouding die tot de dag van vandaag voortduurt. Alsof drie keer scheepsrecht is, en er een Derde Apocalypse moet komen met derde tempel-restauratie.

Met botsende Bijbel-interpretaties als lont in het kruidvat van een heilige stad.

En dat we daar vandaag bij zijn aangeland. Je moet dus de Bijbel bestuderen en kennen, anders snap je niet wat er nu gebeurt. Of je alles nu letterlijk ‘gelooft’ of niet. Zonder de Bijbel zou de huidige wereld niet bestaan, de tijdrekening niet, en zou nu niet gebeuren wat er gebeurt.

Heb een goede zondag.