‘Wie zal U loven in het graf?’ (Psalm 6)

Kerkje Wittewierum

OP de zondag geen profane boodschappen uit De Abdij, Studiecentrum voor Natuurlijke Historie en Menselijke Natuur. Maar – bij foto’s van Wittewierum waar Abt Emo’s klooster Bloemkamp lag- een schriftlezing uit de Statenbijbel. Vandaag Psalm 6 waarin David opnieuw zijn benauwdheden ventileert:

O Heere straf mij niet in uwen toorn, en kastijd mij niet in uwe grimmigheid. Wees mij genadig, Heer, want ik ben verzwakt; genees mij, Heere want mijne beenderen zijn verschrikt.

Ja, mijne ziel is zeer verschrikt; en Gij, Heere, hoe lang?

Keer weder, Heere; red mijne ziel; verlos mij om uwer goedertierenheid wil. Want in den dood is uwer geene gedachtenis (…); wie zal U loven in het graf?

Ik ben moede van mijn zuchten, ik doe mijn bed den ganschen nacht zwemmen, ik doornat mijne bedstede met mijn tranen.. Mijn oog is doorknaagd van verdriet, is verouderd vanwege alle mijne tegenpartijders.

Wijkt van mij, alle gij werkers der ongerechtigheid; want de Heere heeft de stem mijn geweens gehoord: de Heere heeft mijne smeeking gehoord, de Heere zal mijn gebed aannemen. Alle mijne vijanden zullen zeer beschaamd en verbaasd worden; zij zullen terugkeeren, zij zullen in een oogenblik beschaamd worden.

Terp Wittewierum

De terp vanaf het in 1919 gesloten kerkhof gezien

We kwamen verzeild bij de terp van Wittewierum (Groningen) waar ooit het klooster Bloemhof van de Abt Emo van Huizinge gevestigd was, dat door zijn neef Emo was gesticht. De geschiedenis van dat klooster is bekend door de ‘Kroniek van Bloemhof‘ die in de 13de eeuw in het latijn werd geschreven.

Emo was van de Norbertijnse orde die in wit gewaad gekleed gaat, waar de ‘Schiere Monniken’, de Benedictijnen in het grijs gingen. En dus werd de terp van Wierum ‘witte’ Wierum genoemd.

Die andere literatuur voor vandaag

Als aanrader om de geschiedenis van dat klooster te ontdekken, lees ‘Emo’s Reis’ (2011) van medievist Dick de Boer. Die beschrijft de voettocht die de geleerde Abt Emo van Huizinge in 1212 maakte in 72 dagen naar Paus Innocientius in Rome.

Door een conflict met een lokale potentaat, Ernst Gerlenga, die steun had van de Bisschop van Munster, was het Emo niet toegestaan een officieel klooster te vestigen met de kerk van Wittewierum inbegrepen.

Julische Alpen, Emo stak te voet de Alpen over in december 1212

Emo wilde zich daar niet bij neerleggen, en liep dus 2500 kilometer heen en weer om bij de Paus zijn gelijk te halen. Daartoe stak hij zelfs in december een Alpenpas over. Op de terp van Wittewierum bevinden zich nog gedenkstenen van zijn voettocht.

Gedenksteen Emo’s Reis, op 3 januari 1213 was hij in Pavia (Italie) aangekomen

Emo was niet zomaar de eerste de beste jongen uit de provincie. Hij had al in Parijs gestudeerd en Orleans, en zijn rechtenstudie afgemaakt in Oxford. De Abt Emo leefde in de Hoge Middeleeuwen waarin zich ook het Friesland vormde met alle kerkjes op de terpen zoals we dat nog kennen. Een enorme bouwwoede, en overal schoten kathedralen en universiteiten in Europa uit de grond.

Het was ook de tijd van de Kruistochten, die misschien wel juist een uiting van die culturele en economische bloei waren. Hoe anders kon je immers zulke georganiseerde militaire veldtochten helemaal naar Israel houden met legers van al die verschillende vorsten met onderlinge conflicten. Hoe kon je anders zulke crowdfunding opzetten voor bewapening, terwijl ondertussen de Europese vorsten onderling ook continue met elkaar oorlog voerden?

Wie zal U loven in het graf

Zo vond in de tijd van Emo’s reis ook een tweestrijd om het Keizerschap plaats tussen het kamp van Frederik Barbarossa von Hohenstaufen (met zijn slot in Nijmegen) en Otto van Braunschweig.

Paus Innocientius waakte over de opvoeding van de nog jonge (1194 geboren) Frederik II von Hohenstaufen op Sicilie, maar stemde toch in met de kroning van Otto tot keizer in 1209, iets dat je zonder Pauselijke zegening niet kon worden. Een kardinale strategische fout van ‘Paus de Onschuldige III’, op het verkeerde paard gewed.

Want Otto viel meteen de Pauselijke bezittingen aan, zodat Innocientius in 1210 aan Duitse bisschoppen schreef:

Het zwaard dat wij zelf gesmeed hebben brengt ons zware wonden toe

Valkhof, geboorteplaats Keizer Heinrich, vader van Barbarossa

Vervolgens werd Otto meteen weer door de Paus ge-excommuniceerd met een kerkban in 1210. Vervolgens werd Frederik II von Hohenstaufen in september 1211 de nieuwe Roomskoning. Die zou de schrijver van het eerste wetenschappelijke boek over vogels en de valkerij worden in 1240. Met daarin veel technieken die ze van de Arabieren leerden, zoals de ‘Burqua‘ de huif die je als kapje over de kop van de roofvogel zijn ogen schuift om ‘m rustig te houden.

Frederik II kreeg later de bijnaam ‘Antichrist’ van paus Gregorius IX vanwege het dwarsbomen van die Paus.

Arabische huif, de Burqua, door Frederik II Koning der Germanen in Europa geintroduceerd

Dat je in zulke turbulente tijden OOK nog eens kruistochten kunt organiseren, het lukt alleen wanneer je een zekere welstand en organisatiegraad bereikt. Die je voor de 11de/12de eeuw niet bezat. Zo trok ook Olivier de Scholaster van de Dom van Keulen in het jaar 1214 door Friesland (waartoe het Groninger Ommeland behoorde) en 1224 om Friese strijders te werven, om het voormalige Byzantijns-christelijke gebied op de Saracenen te heroveren.

Friezen zouden zowel deelnemen aan het beleg van Akko als van Damiate, en daar een heldenrol vervullen.

Toch lijkt het dat interne machtstrijd en conflicten tussen Europese vorsten een belangrijke factor zijn, dat de christenen alsnog Israel moesten opgeven aan de mohammedanen. En dus in die tijd ondernam Emo van Huizinge zijn voettocht door Europa over de Alpenpas naar Rome.

Ruinies Abdijkerk Villers la Ville

Emo zijn reis ging ook langs Villers la Ville onder Brussel, een plaats die ik dankzij Dick de Boer zijn boek al eerder bezocht in 2013 met Abdij-Ruines. De Boer reisde Emo na, en geeft zo en fantastisch overzicht van het Europa van zowel Emo’s tijd, als wat daar nu nog van over is. Dan maakt Wittewierum nu maar een armetierige en vervallen indruk, wanneer je bedenkt dat hier ooit tot 1561 de bloeiende Bloemhof-abdij stond.

Gedenksteen Emo’s Reis naar Paus Innocientius II (1212)

We vonden er deze kunstuiting waarin ‘de dood ‘centraal stond, alsof iemand alle botjes van het oude kerkhof bij het grafruimen bij elkaar had geveegd. Dat is het kunstwerk van Jan Kuipers (2006) getiteld ‘Optima Philosophia Sapiente est Meditatio Mortis‘: de hoogste vorm van filosofie en wijsheid is meditatie op de dood’.

Optima Philosophia Sapiente est Meditatio Mortis; de hoogste wijsheid en filosofie is de meditatie op de dood

Optima Philosophia Sapiente est Meditatio Mortis

Optima Philosophia Sapiente est Meditatio Mortis, Meidoorn neemt van graf bezit

En daar past Psalm 6 wel goed bij. Sinds 1999 zou de terp bij Landschapsbeheer Groningen in ‘beheer’ zijn, maar daar zie je weinig van. De terp was een vervallen en overwoekerd zootje, met verbodsbordjes voor een hek geplaatst. Dankzij ‘vallende takken’ zou er doodsgevaar heersen, van het zelfde kaliber als de rupsenhysterie en de klimaathysterie. Of ‘blaadjes op de rails’ waardoor het hele spoor van de NS weer lamligt.

Pas op, blaadjes op de rails

Van die gevarenorde….zzzzzzzzzzz PASOOOOOP

Nederlanders willen niet meer geloven in Jezus Christus als overwinnaar van de dood.

Dus moeten ze die doodsangst ergens in kanaliseren, of dat nu een eventueel vallend takje is, een tot ‘extreem weer’ gedoopte regenbui danwel ‘lekker warme zomerdag’, of het misschien wel irriterende haartje van een rupsje. En de angst, dat je voor de grieven van een ander verantwoordelijk gehouden wordt. Omdat je enkel nog horizontale, politieke relaties hebt, met het laatste woord aan de Macht der Lange Tenen.

Nee, laten we dan liever eeuwig kind blijven, nog een vakantie boeken, Ignorance is Bliss, doen of de dood niet bestaat en dat je nooit verantwoording hoeft af te leggen

Iedereen verantwoordelijk, ‘de organisatie’ verantwoordelijk, de ander, de overheid. Alles komt van pas waarachter het individu zich gelooft te verschuilen in een goddeloos universum. Dan kom je dus ook op de uitspraak van David terug ‘wie zal U loven in het graf’? Het geloof in de Opstanding, dus ziel los van lichaam werd pas orthodoxie door het christendom, verschillende Joodse stromingen betwisten dat.

Zonder afrekening of compensatie na de dood, dan kun je er op aarde een zootje van maken. Al kun je dan stellen dat ‘angst’ vervolgens het sociale bindweefsel is. De angst voor repercussies nu, houdt mensen in het gareel of laat ze als binnenbroekse zelfbevlekker hun schanddaden in het geheim vervullen.

Het is vandaag grijs K-weer… Bedoelt hij ‘zonniger?’

Daarnaast krijg je het geloof in Bizarre Onzin dat godsgeloof vervangt. Je mag in een universum waar God is vermoord immers ook ALLES geloven, de meest uitzinnige lulkoek als het je maar subsidie of goed gevoel en sociale bevestiging geeft. Tot op het pak melk dat je aan je lippen zet.

DIT IS BOER PAUL. HIJ MAAKT ZICH STERK VOOR EEN BETER KLIMAAT.  🙂

Wie niet in god gelooft gaat alles geloven, zelfs zichzelf. Dat zielige ‘deug-signaleren’.

Met een windmolen op Boer Paul zijn erf gaat de zon weer schijnen! Hij bedoelt: met die 80 duizend euro pachtsubsidies. En niemand uit Boer Paul zijn omgeving neemt die Wiebelstroom af. Zou je dat afnemen, ging steeds je lamp aan/uit en je computer op zwart. Je neemt de netstroom af, en Boer Paul dumpt zijn stroom op dat net als iemand die zijn stront over de schutting gooit.

En daar moet Tennet maar zorgen dat er geen blackout komt. Dus ze liegen ook nog eens bij Friesland Campina, al heet zoiets tegenwoordig ‘marketing’. In de Middeleeuwen zouden ze Boer Paul geheel terecht gewoon opknopen aan zijn windmolen. Toen hadden ze nog beschaving en normbesef.

Overal die irritante boeddhabeeldjes

Vanwege de bevingen door gaswinning

Wat je wel overal vindt zijn die irritante Boeddha-beeldjes, langs de weg van Wittewierum, maar ook tot in het herentoilet van cafe-restaurant De Molen aan de weg richting Groningen, en zelfs op de badkamertegels van een vis-cafetaria in Zoutkamp. Je komt ze hier in Friesland ook overal tegen, ik noem ze hier wel Boerda, uitingen van het Boerdisme.

Spirituele infantiliteit en algehele stupiditeit. Wat ze ook wel ’tolerantieeeee’ noemen, een wel erg beleefde kreet voor ‘bek houe jaai moe mai meuning respukteeeruh’.  Waarom zou ik, Gij Rund?

En de intratuin-Boeddha voor het raam, wedden dat Klaas Dijkhof er ook een heeft? 🙂

Alsof rotzooi zichzelf opruimt, wanneer je maar op een kussen voor je uitstaart en je goed voelt met jezelf, van God noch gebod wat aantrekt en nog meer bonus casht. Liberalisme heet die denkwijze, ik moet bij die Boeddha’s altijd aan Klaas Dijkhoff (VVD) denken. Wedden, 10 tegen 1 dat Klaas Dijkhoff zo’n intratuin-Boeddha in de kamer of tuin heeft staan? 🙂

Wittewierum is duidelijk haar bloeitijd voorbij

De bloei van Bloemhof ligt al wat eeuwen achter ons

Al met al maakte Wittewierum een wat trieste indruk, een contrast wanneer je met het fantastische boek van Dick de Boer gewapend op pad gaat, de bloeitijd van Bloemhof in gedachte. De bevolking halveerde sinds de jaren ’40 ook naar ongeveer 60 zielen. En als meest notabele inwoner van afgelopen eeuw noemt Wikipedia Henk Bolthuis, de kok van de Titanic die in 1912 zonk. 🙂

Maar toen Bloemhof nog bloeide moet het hier een komen en gaan van notabelen geweest zijn, terwijl de monniken het Ommeland ontginden, bedijkten. En zo het Fries-Groningse land vormden dat we nu nog steeds als ’typisch Fries’ herkennen.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *